پوکی استخوان در کودکان چگونه اتفاق می افتد؟

پوکی استخوان بیماری است که اغلب در بزرگسالان و افراد مسن رخ می‌دهد و شاید کمتر پیش آمده باشد که در مورد پوکی استخوان در کودکان چیزی خوانده یا شنیده باشید. پوکی استخوان سبب می‌شود تا استخوان‌ها ضعیف شده، قدرت خود را از دست داده و شکستگی استخوان بسیار ساده‌تر رخ دهد. ابتلا به پوکی استخوان در کودکان نادر است اما بر اساس نادیده گرفتن برخی موارد ممکن است ریسک ابتلا به آن افزایش یابد. در این مقاله به بررسی علل بروز پوکی استخوان، علائم آن و همچنین درمان پوکی استخوان در کودکان خواهیم پرداخت.

استخوان بندی کودکان

استخوان‌های بدن انسان بافت‌های زنده‌ای هستند که دائما در حال رشد، بازسازی، ترمیم و تعویض به سر می‌برند. بدن انسان از زمان به دنیا آمدن تا حدود 25 سالگی بیشتر استخوان می‌سازد تا اینکه استخوان از دست بدهد. اما در کودکان مبتلا به پوکی استخوان این روند کمی متفاوت است یعنی یا استخوان به حد کافی تولید نمی‌شود و یا اینکه استخوان‌های زیادی از بین می‌رود یا اینکه ترکیبی از هر دوی اینها اتفاق می‌افتد. در این حالت استخوان‌ها تراکم کمتری داشته و قدرت خود را از دست می‌دهند و در نتیجه شکننده‌تر از قبل خواهند شد.

علل بروز پوکی استخوان در کودکان

در اکثر موارد علل پوکی استخوان در اطفال در موارد زیر خلاصه می‌شود:

شرایط پزشکی و وجود  برخی بیماری‌ها: آرتریت ایدیوپاتیک جوانان، استئوژنز ایمپکت، دیابت، بیماری‌های کلیوی، پرکاری تیروئید، سندرم کوشینگ ، بیماری‌های التهابی روده، فیبروز کیستیک و بی اشتهایی عصبی

استفاده از برخی داروها: داروهای درمان سرطان، داروهای ضد تشنج (برای درمان صرع)، یا داروهای کورتیکواستروئیدها (برای درمان آرتوروز و آسم و برخی بیماری‌های دیگر)

سبک زندگی: تغذیه نامناسب (کمبود کلسیم و ویتامین D)، ورزش نامناسب و بیش از حد و بروز اختلال در چرخه قاعدگی، کودکان کم تحرک و بی‌تحرک، مصرف سیگار و الکل (در نوجوانان ایجاد پوکی استخوان می‌کند)

انواع مختلف پوکی استخوان در اطفال

در کودکان و نوجوانان دو نوع پوکی استخوان وجود دارد:

• ثانویه
• ایدیوپاتیک

پوکی استخوان ثانویه رایج‌ترین نوع پوکی استخوان در نوجوانان به شمار می‌آید. پوکی استخوان ثانویه در حقیقت همان نوع از پوکی استخوان است که بر اثر برخی بیماری‌ها، مصرف داروها و سبک غلط زندگی به وجود می‌آید. (در قسمت بالا به طور کامل شرح داده شد)

پوکی استخوان جوانی ایدیوپاتیک (پوکی استخوان اولیه جوانی) به نوعی از پوکی استخوان گفته می‌شود که در آن هیچ دلیل اساسی برای بروز این بیماری نادر وجود ندارد. کودک مبتلا به این بیماری اغلب علائمی نظیر درد در قسمت کمر، پا یا باسن دارد و با مشکل راه رفتن و ناهنجاری ستون فقرات مواجه است.

این نوع پوکی استخوان در بیشتر موارد پس از مدتی به صورت خود به خود برطرف می‌شود اما گاهی نیز پیشرفته‌تر شده و گسترش می‌یابد که البته دلیل این امر از لحاظ پزشکی هنوز مشخص نیست.

علائم پوکی استخوان در کودکان و چگونگی تشخیص آن

پوکی استخوان معمولا یک بیماری خاموش است و تا زمانی‌که شکستگی در استخوان به وجود نیاید معمولا نمی‌توان به وجود این بیماری پی برد. چگونگی تشخیص پوکی استخوان در کودکان شامل موارد زیر است:

• مطالعه تاریخچه پزشکی
• معاینه فیزیکی بدن کودک
• مطالعه تاریخچه پزشکی دیگر اعضای خانواده کودک و بررسی عوامل ژنتیکی
• اسکن از استخوان
• تست خون

درمان پوکی استخوان در کودکان

خبر خوب این است که در اکثر موارد پوکی استخوان‌ها در بچه‌ها قابل درمان است. درمان پوکی استخوان در کودکان بسته به علل بروز آن کمی متفاوت است:

• تشخیص و درمان بیماری که زمینه ساز پوکی استخوان در کودک شده است به درمان پوکی استخوان کمک می‌کند.
• اگر دلیل بروز این بیماری مصرف دارو باشد، باید با مشورت پزشک نوع داروها و یا دوز مصرفی آنها را تغییر داد.
• ترغیب کودک به تمرینات ورزشی منظم و مناسبی که فیزیوتراپیست توصیه می‌کند.
• افزایش دریافت کلسیم در رژیم غذایی کودک و افزودن لبنیات و سبزیجات برگ سبز به غذای وی در پیشگیری و بهبود پوکی استخوان موثر است.
• برای اینکه بتوانیم پوکی استخوان را درمان نماییم، باید حتما از منابع ویتامین D که بهترین آن نور خورشید است، استفاده کنیم. لازم است تا کودک هر روز در فصول گرم سال به مدت 5 الی 10 دقیقه و در فصول سرد 30 دقیقه در معرض نور خورشید قرار بگیرد. از طریق مصرف منابع غذایی حاوی ویتامین دی (مثل ماهی‌های چرب) نیز می‌توان به تامین این ماده مغذی برای بدن کمک کرد.

• در صورت لزوم و با صلاحدید پزشک از مکمل ‌های ویتامین D و کلسیم نیز می‌توان برای بهبود پوکی استخوان در اطفال کمک گرفت.
• کودک مبتلا به پوکی استخوان باید از ورزش‌های تماسی که در آنها برخورد فیزیکی بین کودکان وجود دارند، بپرهیزد.
• مصرف کافئین جذب کلسیم را با اختلال مواجه می‌سازد پس بهتر است کودک مبتلا به پوکی استخوان از مصرف قهوه، چای و نوشابه بپرهیزد.
• احتمالا پزشک جهت مداوای کودکان و نوجوانان مبتلا به پوکی استخوان شدید از درمان دارویی نیز استفاده خواهد کرد.

پوکی استخوان در بچه ها چه خطراتی دارد ؟

در دوران کودکی توده استخوانی هر فرد بیشترین مقدار رشد خود را دارد. هر چه توده استخوانی بیشتر و محکم‌تر باشد، استخوان‌ها قوی‌تر هستند و خطر ابتلا به پوکی استخوان تا پایان عمر کمتر خواهد بود. درمان پوکی استخوان در اطفال به محض تشخیص توسط پزشک باید آغاز شود زیرا در غیر این صورت یکپارچگی استخوان‌ها دچار اختلال شده و احتمال بروز شکستگی و مشکلات بعدی افزایش خواهد یافت.

سخن پایانی

خوشبختانه درمان پوکی استخوان در کودکان امکان پذیر بوده و این بیماری در اغلب موارد قابل درمان است. چگونگی درمان پوکی استخوان دقیقا به علت بروز آن مرتبط است یعنی اگر پزشک بتواند علت را به خوبی تشخیص دهد، درمان نیز به سهولت صورت خواهد گرفت. توصیه می‌شود که همه کودکان هر چند وقت یکبار تحت مراقبت و نظارت پزشک باشند تا با انجام معاینات و آزمایش‌های لازم از بیماری‌هایی همچون پوکی استخوان پیشگیری به عمل بیاید.