حمله پانیک چیست؟
حمله پانیک یا به اصطلاح پنیک اتک (Panic Attacks) به احساس ترس ناگهانی و موقتی گفته می‌شود که در پاسخ به یک موقعیت عادی و غیر تهدید کننده رخ می‌دهد. زمانی که دچار حمله پانیک می‌شوید ممکن است تعرق شما شدت پیدا کند و در تنفس خود مشکل پیدا کنید. همچنین در این حمله ضربان قلب شما به شدت افزایش پیدا می‌کند به حدی که ممکن است فکر کنید دچار حمله قلبی شده اید. حملات پانیک ممکن است در برخی شرایط رخ دهد. این شرایط عبارتند از:
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات خلقی
- فوبیاها
- اختلالات روان‌پریشی
- اختلالات مصرف مواد
- اختلالات مرتبط با تروما و استرس
- شرایط پزشکی خاص
حملات پانیک به صورت کلی برای سلامتی شما خطرناک نیستند و باعث بیماری و یا اتفاق خاصی نمی‌شود، اما حملات مکرر می‌تواند باعث شود در انجام کارهای روزمره خود دچار مشکل شوید.
تفاوت حمله اضطرابی و حمله پانیک چیست؟
حمله اضطرابی یکی دیگر از انواع حمله‌هایی است که برخی افراد ممکن است آن را با پنیک اتک اشتباه بگیرند. تفاوت اصلی بین این دو نوع حمله این است که برخی از عوامل استرس‌زا اغلب باعث حملات اضطرابی می‌شوند و شما ممکن است به تدریج به آن دچار شوید، اما حملات پانیک معمولا به طور غیرمنتظره و ناگهانی اتفاق می‌افتند. یکی دیگر از تفاوت این دو نوع حمله شدت علائم آن‌ها است. حملات اضطرابی شدت علائم کمتری دارند اما در مقابل مدت بیشتری طول می‌کشد، در مقابل شدت علائم در حملات پنیک بیشتر است اما این علائم مدت زیادی باقی نمیماند.
اختلال پانیک چیست؟
اختلال پانیک یک اختلال اضطرابی است. زمانی که شخص به صورت متعدد دچار پنیک اتک شود و این حملات غیر منتظره باشند، یعنی دچار اختلال پانیک شده است. یکی از ویژگی‌های اصلی اختلال پنیک این است که حملات معمولا بدون هشدار اتفاق می‌افتند و به دلیل سلامت روانی یا شرایط فیزیکی دیگری نیستند. به صورت کلی اغلب محرک خاصی برای این نوع حملات وجود ندارد. بر خلاف تصور عموم تمامی افرادی که دچار حمله پانیک می‌شوند به اختلال پانیک مبتلا نمی‌شوند.
انواع حمله پانیک
پنیک اتک می‌تواند انوع مختلفی داشته باشد. هر کدام از انواع این حملات می‌تواند به شکل مختلفی بروز کند. انواع حمله پانیک عبارتند از:
- حملات پانیک قابل پیشبینی
- حملات پانیک ناگهانی
- حمله پانیک در خواب
- حمله پانیک حالت جنگ
- حمله پانیک حالت انجماد
حملات پانیک قابل پیشبینی
حملات پانیک قابل پیشبینی، حمله‌ای است که توسط یک محرک مشخص رخ می‌دهد. به عنوان مثال، مواجه شدن با چیزی که از آن می‌ترسید (مثلا عنکبوت) یا موقعیت‌های دیگری که ممکن است برای یک فرد اضطراب ایجاد کند می‌تواند موجب رخ دادن این نوع حمله شود.
حملات پانیک ناگهانی
بسیاری از حملاتی که در پنیک اتک رخ می‌دهد غیر منتظره هستند. در این نوع، محرک خاصی باعث حملات نمی‌شود و ممکن است ربطی به محیط خارجی یا بیرونی نداشته باشد. این نوع از حملات تقریبا در هر مکان و هر زمان ممکن است رخ دهد.
حمله پانیک در خواب
حملات پانیک شبانه زمانی است که فرد به طور غیرمنتظره‌ای با علائم وحشت از خواب بیدار شود. حمله پانیک در خواب می‌تواند باعث شود شخص از خوابیدن بترسد و عادت‌های خواب خود را تغییر دهد. این تغییر در ساعات خواب و یا کامل نکردن خواب می‌تواند باعث بروز مشکلات مختلفی در سلامتی شود.
پانیک جنگ یا اضطراب جنگ
گاهی در مواجه با برخی اتفاقات، مغز تصور می‌کند که بدن شما در خطر قرار گرفته در این حالت شروع به پمپاژ سریع‌تر خون به عضلات می‌کند تا شما را برای دفاع از خود یا فرار آماده کند. به این نوع پنیک اتک، پانیک جنگ گفته می‌شود. در این نوع حمله، ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند، سرعت تنفس بیشتر می‌شود و دچار درد در قفسه سینه و سرگیجه می‌شوید.
حمله پانیک انجمادی
زمانی که مغز شما با یک تهدید خیلی شدید مواجه شود دچار حمله پانیک انجمادی می‌شوید. این تهدیدات می‌توانند به حدی شدید باشند که شخص نتواند آن را تحمل کند و به همین علت مغز به اصطلاح خود را خاموش می‌کند.
علائم حمله پانیک
حمله پانیک علائم مشخصی دارد که در صورت مواجه شدن می‌توانید به راحتی آن را تشخیص دهید. این علائم در عرض ۱۰ دقیقه پس از شروع حمله، به اوج خود می‌رسد و بلافاصله پس از آن ناپدید می‌شود. علائم فیزیکی حمله پانیک عبارتند از:
- درد قفسه سینه
- بالا رفتن ضربان قلب
- دشواری در تنفس
- لرزیدن
- حالت تهوع
- افزایش تعرق
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در انگشتان دست یا پا
در حین این نوع حملات برخی احساسات را نیز ممکن است حس کنید. برخی از این احساسات شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس وحشت شدید
- احساس خفگی
- ترس از دست دادن کنترل
- احساس غیرواقعی بودن (مسخ شخصیت)
علت حمله پانیک چیست؟
متاسفانه پشکان هنوز راجع به علت دقیق حملات پانیک به صورت دقیق نمی‌دانند. مغز و سیستم عصبی شما نقش کلیدی در نحوه درک و مدیریت ترس و اضطراب شما دارند. بسیاری از پزشکان تصور می‌کنند که اختلال عملکرد آمیگدال ممکن است باعث این اتفاق شود. همچنین برخی از شرایط ممکن است موجب ابتلا به حمله پنیک شود. برخی از این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:
- سابقه خانوادگی: در صورتی که یکی از بستگان درجه اول (خواهر، برادر و یا پدر و مادر) به این بیماری مبتلا باشد، خطر ابتلا به اختلال پانیک ۴۰ درصد افزایش می‌یابد.
- سلامت روان: افرادی که دارای اختلالات اضطرابی، افسردگی یا سایر شرایط سلامت روان هستند، بیشتر مستعد حملات پانیک هستند.
- تجربه‌های ناخوشایند دوران کودکی (ACE): ACEها تجربیات منفی هستند که بین ۱ تا ۱۷ سالگی اتفاق می‌افتد. این تجربیات معمولا رویدادهای آسیب‌زا هستند. تجارب نامطلوب دوران کودکی می‌توانند موجب حملات پانیک و اختلال پانیک شوند.
در زمان حمله پانیک چه کنیم؟
در حالت کلی هیچ راهی برای درمان فوری پنیک اتک وجود ندارد و شما باید صبر کنید تا علائم آن قطع شود، اما با این حال شما می‌توانید اقداماتی را برای مدیریت علائم تا زمانی که حمله برطرف شود، انجام دهید. این اقدامات شامل موارد زیر می‌شود.
- به آرامی نفس بکشید
تنفس عمیق می‌تواند علائم حمله پانیک را در طول این نوع حمله کاهش دهد. تا جایی که می‌توانید به آرامی، عمیق نفس بکشید. آرام از طریق بینی نفس بکشید و به آرامی از طریق دهان نفس خود را بیرون دهید. چشمان خود را ببندید و روی تنفس خود تمرکز کنید.
- از عوارض آن نترسید
شدت علائم در برخی افراد حین این نوع حملات از ترس سایر بیماری‌ها بیشتر می‌شود. زمانی که دچار حمله پنیک می‌شوید باید به خودتان یادآوری کنید که دچار حمله پنیک هستید و باید ترس خود را کاهش دهید.
- عضلات خود را شل کنید
حملات اضطرابی می‌تواند باعث شود که عضلات خود را منقبض کنید. برای کاهش تنش می‌توانید عضلات خود را شل کنید.
چگونه می‌توان به شخصی که دچار حمله پانیک شده است کمک کرد؟
در صورتی که شخصی را مشاهده کردید که دچار پنیک اتک شده است می‌توانید با اقداماتی به کنترل علائم این نوع حمله به شخص کمک کنید. این اقدامات شامل موارد زیر می‌شود:
- با آن‌ها بمانید و آرامش خود را حفظ کنید.
- با جملات کوتاه و ساده با آن‌ها صحبت کنید.
- به آن‌ها کمک کنید روی زمان حال تمرکز کنند.
- با شمردن آهسته تا پنج برای هر دم و بازدم به آن‌ها کمک کنید تنفس آرام و عمیقی داشته باشند.
- به شخص یادآوری کنید که این نوع حملات موقتی هستند و نیازی به ترسیدن نیست.
درمان حمله پانیک
برای از بین بردن حمله پانیک برخی روش‌ها وجود دارد. مدت زمانی که به درمان نیاز دارید بستگی به شدت بیماری و میزان پاسخ شما به درمان دارد. در ادامه به روش‌های درمان حملات پانیک می‌پردازیم.
روان درمانی
روان درمانی (گفتار درمانی) اصطلاحی برای انواع تکنیک‌های درمانی است که هدف آن کمک به فرد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم است. انواع خاصی از روان درمانی که می‌تواند به حملات پانیک و اختلال پانیک کمک کنند عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری
در این نوع درمان، افکار و احساسات خود را با یک متخصص سلامت روان، مانند یک مشاور یا روانشناس دارای مجوز در میان می‌گذارید. این متخصص به شناسایی محرک‌های حمله پانیک کمک می‌کند تا بتوانید تفکر، رفتار و واکنش‌های خود را تغییر دهید. همانطور که شروع به واکنش متفاوت به محرک‌ها می‌کنید، ممکن است حملات کاهش یافته و در نهایت متوقف شوند.
- مواجهه درمانی
این روش شامل قرار دادن تدریجی و مکرر شما در معرض هر چیزی است که باعث حمله پانیک می‌شود. با گذشت زمان، یاد می‌گیرید که به جای ایجاد اضطراب و وحشت، با موقعیت راحت‌تر کنار بیایید. در طول این روش شخص تکنیک‌های تمدد اعصاب (بازیابی، استراحت و آرامش اعصاب)، مانند تمرین‌های تنفسی را یاد خواهد گرفت تا اضطراب خود را در طول این نوع حملات مدیریت کند.
دارو درمانی
داروهایی که می‌توانند به درمان حملات پانیک و اختلال پانیک کمک کنند عبارتند از:
- داروهای ضدافسردگی (مانند قرص فلوکستین، پاروکستین، دولوکستین و ونلافاکسین)
- داروهای ضد اضطراب (مانند قرص آلپرازولام و لورازپام)
چگونه از حمله پانیک جلوگیری کنیم؟
زمانی که متوجه شدید دچار حمله‌های پانیک می‌شوید باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص به شما کمک کند تا محرک‌هایی را که باعث حملات پانیک می‌شوند شناسایی کنید. سپس پزشک به شما راهکارهایی می‌دهد تا از این محرک‌ها جلوگیری شود. به غیر از این روش‌هایی وجود دارد که تا حد امکان ممکن است خطر ابتلا به حمله پانیک را کاهش دهد. این اقدامات عبارتند از:
- پرهیز از مصرف کافئین، الکل و سیگار
- ورزش کردن به صورت منظم
- داشتن رژیم غذایی سالم
- دوری از استرس
چه زمانی برای حمله پانیک باید به پزشک مراجعه کرد؟
برخی از علائم این نوع حمله ممکن است با علائم سایر بیماری‌ها مانند حمله قلبی مشابه باشند و شما بیماری را به اشتباه تشخیص دهید. بنابراین برای تشخیص دقیق تر بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که حملات پانیک باعث به وجود آمدن مشکلات زیر شد باید به پزشک مراجعه کنید:
- اضطراب مزمن (که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کند.)
- مشکل در تمرکز
- ترس از ترک خانه (اگورافوبیا)
- طول کشیدن علائم برای بیش از ۱۵ دقیقه
- ایجاد مشکل در خواب
سخن پایانی
در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی علل، علائم و درمان‌های حملات پانیک پرداخته شد. حمله پانیک یک تجربه شدید و ترسناک است که می‌تواند به طور ناگهانی و با علائمی چون تنگی نفس، درد قفسه سینه، افزایش ضربان قلب و ترس از مرگ بروز کند. اگرچه این حملات به طور مستقیم خطری برای حیات فرد ندارند، اما می‌توانند زندگی روزمره فرد را مختل کرده و باعث ایجاد اضطراب دائمی شوند. شناسایی علائم و آگاهی از عوامل ایجادکننده می‌تواند به کاهش شدت حملات کمک کرده و مسیر درمانی مؤثرتری را فراهم سازد.
