استفاده از مکملهای بدنسازی نتیجهگیری مثبت ورزشکاران را از تمرینات ورزشی خود سرعت بخشیده و موجب میشود تا آنها بتوانند در مدت زمان کوتاهتری شاهد موفقیتهای خود باشند. مکملهای ورزشی انواع مختلفی دارند و بدیهی است که با کاراییهای متفاوتی نیز مورد استفاده قرار میگیرند. برخی از افراد به دلیل اینکه در مورد عوارض مکمل بدنسازی نگران هستند، از مصرف آن سر باز میزنند و بعضی دیگر نیز برای اینکه عجله دارند تا زودتر به هدف خود از بدنسازی دست یابند، در مصرف این مکملها زیادهروی کرده و به دوز مصرفی خود توجه نمیکنند. در این مقاله به طور جداگانه عوارض محبوبترین مکملهای ورزشی را مورد بررسی قرار میدهیم.
آیا مکمل بدنسازی عوارض دارد ؟
مکمل بدنسازی به عنوان یک فرآورده کمکی میتواند در کنار رژیم غذایی ورزشکاران مورد استفاده قرار گرفته و علاوه بر کمک به جبران کمبودهای تغذیهای، در تناسب اندام و سلامتی فرد ورزشکار نیز موثر باشد. آیا هر شخصی که مکمل بدنسازی مصرف کند، حتما با عوارض جانبی مواجه خواهد شد؟ در یک کلام باید گفت خیر؛ تنها در موارد زیر است که عوارض مکمل بدنسازی در بدن فرد مصرف کننده خود را نشان میدهد:
- در صورتیکه مکمل بدنسازی تقلبی و جعلی بوده و به صورت قاچاق وارد کشور شده باشد.
- در صورتی که ورزشکار اصلا به مقدار مصرف روزانه خود که مربی ورزشی برای وی تعیین کرده یا روی بستهبندی محصول قید شده توجه نکند و مقدار زیادی مکمل مورد استفاده قرار دهد.
- در صورتی که مکمل بدنسازی تاریخ گذشته بوده و تاریخ انقضای آن طی شده باشد.
انواع مکمل های بدنسازی و عوارض آنها
در این قسمت ابتدا معروفترین انواع مکملهای بدنسازی را معرفی کرده و سپس مهمترین عوارض هر یک از آنها را ذکر خواهیم کرد:
عوارض پروتئین وی
اصلیترین عاملی که ورزشکاران را به سمت مصرف پروتئین وی سوق میدهد، عضلهسازی است. پروتئین وی از شیر گرفته شده و به رشد توده عضلانی بدون داشتن چربیهای اضافه کمک میکند. بدنسازان در کنار مصرف این فرآورده میتوانند شاهد کاهش وزن خود بوده و همچنین کاهش فشار خون و چربی خون را نیز در بدن خود تجربه کنند. از آنجاییکه پروتئین وی از شیر گرفته شده گاه میتواند برای برخی از افراد سبب بروز آلرژی شود، در این حالت علائمی مانند معدهدرد، خارش و سوزش پوست و تورم لب، صورت، زبان یا گلو مشاهده خواهد شد. اما عوارض مصرف مکمل پروتئین وی در مواردی که بیش از مقدار توصیه شده مورد استفاده قرار گیرد، میتواند به وجود آید که از جمله مهمترین آنها موارد زیر را میتوان نام برد:
- اختلال در دستگاه گوارش شامل: دلدرد، حالت تهوع، اسهال، استفراغ و نفخ معده
- کاهش اشتها
- احساس خستگی و ضعف
- کوفتگی و گرفتگیهای عضلانی
- اختلال در عملکرد کلیه و بوجود آمدن سنگ کلیه
عوارض مکمل بدنسازی کراتین
کراتین نیز از دیگر مکملهای محبوب بدنسازی است که طرفداران زیادی دارد. این مکمل موجب رشد توده عضلانی و افزایش قدرت و عملکرد ورزشی در ورزشکاران میشود. کراتین به طور طبیعی در سلولهای عضلانی یافت شده و به ماهیچهها کمک میکند تا به هنگام تمرینات ورزشی سنگین مقدار انرژی مناسبی را تولید کنند. تحقیقات نشانگر این هستند که اگرچه حرف و حدیثها در مورد عوارض مکمل کراتین زیاد هستند اما این مکمل اگر به مقدار مناسب مورد استفاده قرار گیرد، معمولا عارضهای را در پی نخواهد داشت. با این حال مصرف نادرست کراتین با عوارض زیر همراه است و در بسیاری از منابع نیز به این موارد اشاره شده است:
- آسیب به کبد و کلیه
- سنگ کلیه
- افزایش وزن
- نفخ شکم
- گرفتگی عضلانی
- مشکلات گوارشی
یادآور میشویم که هیچ یک از مقالات علمی تاکنون تائید نکردهاند که کراتین در مقادیر نرمال که برای ورزشکاران تجویز میشود میتواند عوارض بالا را حاصل کند.
عوارض مکمل گینر
در مبحث عوارض مکمل بدنسازی این بار به یکی دیگر از پرطرفدارترین مکملها به نام گینر میرسیم که به منظور افزایش وزن مورد استفاده قرار میگیرد. به طور کلی 2 نوع مکمل گینر داریم که شامل گینر وزن و گینر حجم میشوند. درصد کربوهیدرات و پروتئین در این دو نوع از گینر با یکدیگر متفاوت است. گینر وزن بیشتر با هدف چاقی و گینر حجم بیشتر با هدف عضلهسازی مصرف میشود. گینرها معمولا کالری بالایی داشته و به منظور افزایش ارزش غذایی گاه ویتامینها و مواد معدنی نیز به آنها افزوده میشوند. دقت کنید که تقلب در مکملهای گینر زیاد است بنابراین حتما به اصل و اورجینال بودن مکمل مورد مصرف خود دقت کرده و خودسرانه مقدار مصرف خود را نیز افزایش ندهید تا از عوارض زیر در امان باشید:
- اختلال در عملکرد کلیه و کبد
- اختلالات تنفسی
- گرفتگیهای عضلانی
- حالت تهوع و استفراغ
- افزایش چربی خون
عوارض مصرف ال کارنیتین
در میان مکملهایی که خاصیت چربیسوزی دارند، ال کارنیتین یکی از شناختهشدهترین آنها به حساب میآید. ال کارنیتین از ترکیب دو اسید آمینه متیونین و لیزین حاصل شده و چربی خون و کلسترول را نیز پایین میآورد. این ماده به طور طبیعی در برخی از غذاها مثل گوشت و مرغ وجود دارد. ال کارنیتین علاوه بر اینکه به کاهش وزن کمک میکند، در کاهش خستگی نیز موثر بوده و کارایی ورزشکاران را در حد قابل توجهی افزایش میدهد.
تحقیقات نشان داده است که مصرف روزانه 2 گرم یا کمتر از ال کارنیتین معمولا هیچ نوع عوارض جانبی نخواهد داشت. البته گاهی نیز عوارض جانبی خفیفی همچون حالت تهوع و مشکلات گوارشی مشاهده شده است. اگر ال کارنیتن به مدت طولانی و در دورههای مختلف مورد استفاده قرار گیرد ممکن است با افزایش خطر تصلب شرایین همراه باشد که ریسک حملات قلبی را افزایش میدهد.
عوارض مصرف ال آرژنین
ال آرژنین نوعی اسید آمینه است که در ساخت پروتئین به بدن کمک میکند. ال-آرژنین به طور طبیعی در مواد غذایی غنی از پروتئین مثل گوشت قرمز، گوشت مرغ، ماهی، لبنیات و سویا یافت میشود. این اسید آمینه در سنتز پروتئین نقشی اساسی داشته و در عملکردهای سلولی و رشد توده عضلانی تاثیرگذار است. ال-آرژنین همچنین در هورمون رشد نیز نقش داشته و در درمان فشار خون بالا و اختلالات نعوظ نیز میتواند موثر واقع شود.
مصرف ال آرژنین در مقدار مناسب کاملا ایمن و بیخطر است اما گاهی نیز عوارض مکمل بدنسازی ال آرژنین میتواند به شکل حالت تهوع، معدهدرد، اسهال، سردرد، نفخ شکم، واکنشهای آلرژیک و علائم تنفسی خود را نشان دهد.
عوارض دیگر مکمل های بدنسازی
عوارض برخی دیگر از پرمصرفترین مکملهای بدنسازی شامل موارد زیر است:
- عوارض مصرف CLA (سی ال ای): ناراحتی معده، اسهال، حالت تهوع، خستگی، سردرد، کمردرد و افزایش خطر خونریزی
- عوارض مصرف BCAA: مشکلات دستگاه گوارش مثل معده درد، اسهال، استفراغ و نفخ معده. در موارد نادر: فشار خون بالا و سردرد
- عوارض مصرف گلوتامین: نفخ، حالت تهوع، سرگیجه و دل درد
- عوارض مصرف کازئین: واکنشهای آلرژیک (در غیر این صورت در مقادیر مناسب کاملا ایمن است)
- عوارض مصرف مکمل کافئین: اسهال، سرگیجه، ضربان سریع قلب، سردرد، سوزش سر دل، افزایش فشار خون، اضطراب
عوارض مکمل های بدنسازی برای نوجوانان
نوجوانان زیر 18 سال حتما با مشورت پزشک و راهنماییهای مربی ورزشی خود باید اقدام به تهیه و استفاده از مکملهای بدنسازی کنند. پروتئین وی و کراتین از جمله مکملهایی هستند که ممکن است برای افزایش کارایی ورزشی نوجوانان بسیار مفید باشند. مقدار مصرف این مکملها برای نوجوانان ممکن است متفاوت از بزرگسالان باشد. در صورت عدم توجه به دوز مصرفی احتمال دارد که فرد نوجوان مبتلا به عوارضی همچون جوش و آکنه، ریزش مو، مشکلات کلیوی، افزایش یا کاهش وزن بیش از حد و اختلالات عصبی شود. اما اگر به مقدار مصرف توجه شود، بعید است که مکملهای اصل و اورجینال برای نوجوانان عارضه خطرناکی به همراه داشته باشند.
عوارض مکمل بدنسازی برای بانوان
اگرچه امروزه هنوز هم تعداد مصرفکنندگان مکملهای بدنسازی در مردان به نسبت زنان بیشتر است اما میتوان گفت که استفاده از مکملهای بدنسازی در میان زنان نیز روزبه روز بیشتر میشود و خانمها نیز پا به پای ورزشکاران مرد از انواع این مکملها با هدفهای مختلف بهره میگیرند. مکملهای بدنسازی چربیسوز مثل ال-کارنیتین و CLA و همچنین مکملهای پروتئینی مثل پروتئین وی و کازئین از پرطرفدارترین مکملهای بدنسازی در میان بانوان هستند. در حالت عادی استفاده از این مکملها برای خانمها نیز همچون آقایان بیضرر است اما اگر مصرف خودسرانه افزایش یابد یا یک مکمل به مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرد، ممکن است عوارض خاصی را برای بانوان به وجود آورد که از جمله آنها به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
- افزایش موهای زاید
- ریزش مو
- تغییر صدا
- بروز جوش و آکنه در پوست
- افزایش وزن
- مشکلات کلیوی
- مشکلات استخوان
آیا مکمل های ورزشی باعث آسیب به کلیه می شوند ؟
مکملهای بدنسازی معمولا به خودی خود و در صورت مصرف صحیح آسیبی به کلیه وارد نخواهند کرد. اما اگر بیش از مقدار مجاز مورد مصرف قرار بگیرند یا از نوع تقلبی و جعلی آنها استفاده شود، آسیب به کلیه یکی از عوارض جدی آنها خواهد بود. با این حال معمولا به افرادی که با اختلالات کلیه مواجه هستند، توصیه میشود که یا از مکملهای ورزشی مثل پروتئین وی و کراتین استفاده نکنند و یا اینکه به مقدار کم و تنها در یک دوره خاص آنها را زیر نظر پزشک یا مربی مصرف نموده و کنار بگذارند.
آیا مکمل های بدنسازی مردان را عقیم می کند ؟
عقیم شدن نیز از عوارض مکمل بدنسازی میتواند باشد؟ تحقیقات نشان داده است که آقایانی که از استروئیدهای آنابولیک استفاده میکنند، با افزایش غیر طبیعی هورمون تستوسترون در بدن ممکن است 90% بیش از بقیه در معرض ابتلا به عقیم شدن باشند. استروئیدهای آنابولیک معمولا در مکملهای پری هورمون وجود دارند و سبب افزایش حجم عضله و بهبود عملکرد عضلانی میشوند. بهتر است مکملهایی از این قبیل در صورت لزوم تنها در یک دوره و آن هم زیر نظر پزشک استفاده شوند و زیادهروی در مصرف آنها هرگز صورت نگیرد.
آیا مکمل های بدنسازی باعث کوتاه شدن قد می شوند ؟
در پاسخ به این سوال در یک کلام باید گفت خیر؛ مکملهای بدنسازی تاثیر خاصی در قد افراد ندارند یعنی نه موجب بلند شدن قد میشوند و نه کوتاه شدن آن. بسیاری از افراد تصور میکنند که انجام ورزشهایی مثل وزنه برداری برای کودکان و نوجوانان در حال رشد ممکن است باعث کوتاهی قد شود. باید بگوییم که هر نوع فعالیتی که به صفحات رشد آسیب برساند، میتواند در رشد قدی نیز تاثیر منفی بگذارد و این اتفاق منوط به انجام این نوع ورزشها نیست. اما مکملهای بدنسازی در رشد قد تاثیری ندارند. با این حال افراد زیر 18 سال تنها با مشورت پزشک مجاز به استفاده از انواع مکملهای ورزشی هستند.
آیا مکمل های بدنسازی بر روی پوست و مو تاثیرگذارند ؟
مکملهای بدنسازی به خودی خود نمیتوانند در ریزش مو تاثیر بگذارند اما برخی از آنها مثل کراتین با تاثیر روی هورمون دی هیدروتستوسترون میتوانند چرخه رشد مو را دچار اختلال کرده و در این صورت سرعت ریزش مو بیشتر از جایگزین شدن موهای جدید شود. در غیر این صورت مکملهای بدنسازی نه تنها موجب ریزش مو نمیشوند بلکه با رساندن مواد مغذی به بدن در پیشگیری از ریزش مو نیز میتوانند موثر واقع شوند.
همچنین بعضی از اشخاص نیز ادعا میکنند که مصرف مکمل بدنسازی موجب ایجاد جوش و آکنه روی پوست آنها شده است. مثلا پروتئین وی از جمله مکملهایی است که برخی از افراد چنین نظری درباره آن دارند. اما باید گفت که چنین عارضهای مربوط به مکملهای بدنسازی نیست مگر اینکه مکمل در دوزهای بالا و بیش از مقدار مجاز مورد مصرف قرار گرفته باشد. پس بهتر است علت جوشهای صورت یا بدن خود را در عوامل دیگری جستجو کنید.
در پایان یادآور میشویم که عوارض مکمل بدنسازی در برخی موارد میتواند چه در مردان و چه در زنان غیر قابل جبران بوده و یا حتی به مرگ منجر شود. این مورد بیشتر در زمانی اتفاق میافتد که فرد از مکملهای تقلبی یا تاریخ گذشته استفاده نماید. توصیه میکنیم برای دور ماندن از عوارض مکملهای ورزشی حتما از داروخانهها خرید کنید تا ریسک خرید مکمل جعلی به صفر برسد.
43 دیدگاه
سلام خسته نباشید
من تقريبا ۱ سال سابقه تمرین بدنسازی دارم و چند دوره مکمل استفاده کردم ولی متاسفانه ۱۰ روزی به دلیل مشکلات نتونستم تمرین کنم
استفاده بلافاصله کراتین و گینر بعد از ۱۰ روز تمرین نکردن ایرادی دارد یا یک ماه تمرین کنم بعد مصرف کنم ؟
سلام و عرض ادب
خیر ایرادی ندارد همراه گرامی
سلام خسته نباشید
من تقريبا ۱ سال سابقه تمرین دارم و چند دوره مکمل استفاده کردم ولی متاسفانه ۱۰ روزی به دلیل مشکلات نتونستم تمرین کنم
استفاده بلافاصله کراتین و گینر بعد از ۱۰ روز تمرین نکردن ایرادی دارد یا یک ماه تمرین کنم بعد مصرف کنم ؟
سلام و عرض ادب
خیر همراه گرامی ایرادی ندارد.
سلام وقتتون بخیر،من فقط ازمکمل های داروخانه ای استفاده میکنم،و همیشه حد مجازو مصرف کردم و راستش عارضه ای مثل جوش و چیزای دیگه نداشتم ولی چند ماهه پشت سرهم استفاده میکنم،سوالم اینه آیا مکمل هم نیاز ب دوره ی استراحت داره؟
همراه محترم
سلام
مصرف مولتی ویتامین ها به عنوان تکمیل کننده نواقص رژیم غذایی بوده و بسته به شرایط هر فرد امکان مصرف در دوره های طولانی یا کوتاه وجود دارد. اما به صورت متوسط توصیه میشود سه ماه استفاده و سپس به مدت 1 ماه قطع و سپس در صورت نیاز مجددا تکرار گردد.
متشکرم
سلام من مهدی هستم 25 سالمه سال 98 زخم مری داشتم و زیر نظر پزشک زخم مری خوب شد و الان اسم و آلرژی دارم و اسپری استفاده میکنم آیا مصرف مکمل برام ضرر داره یا آیا میتونم با مشورت با مربی و پزشک استفاده کنم.
همراه محترم
سلام
در صورتی که مشکل زخم گوارشی حل شده باشد، با احتیاط (با توجه به سابقه آسم و آلرژی) میتوانید از مکمل های بدنسازی استفاده کنید.
متشکرم
سلام ایا مکمل های ورزشی روی زخم معده تاثیر دارد
همراه محترم
سلام
بسته به نوع مکمل و مواد مغذی موجود در آن امکان آسیب به دستگاه گوارش و نیز تشدید عوارض قبلی مثل زخمهای گوارشی وجود دارد. به عنوان مثال استفاده از مکمل های حاوی املاح معدنی مثل زینک، آهن و …. یا مکمل های حاوی کافئین میتوانند این عوارض را به همراه داشته باشند.
متشکرم
با سلام.من مکمل گینر مَس مصرف کردم با کراتین. حدود یه ماه میشه بدنم حساسیت نشون داده رو کل بدنم پخش شده.
به نظر شما خطرناکه..؟
آیا به مرور زمان خوب میشه..؟
سلام همراه گرامی، این عارضه ممکن است در برخی از افراد دیده شود اما جدی نبوده و با گذشت زمان بهبود خواهد یافت.
سلام ، لطفاً میفرمایید که پروتئین وی روی ایجاد کیست تخمدان اثر دارد یا خیر ، من سابقه کیست تخمدان داشتم . یکی از مربی های بدنسازی بخاطر این موضوع مرا از مصرف وی منصرف کردند. صحت این موضوع را میخواستم بدانم.سپاسگزارم
با سلام کاربر گرامی،
هیچ ارتباطی روی کیست تخمدان ندارد.
17 سالمه 71 کیلو وزن 177 قدم هست سه ماهه بدنسازی میرم بیماری خاصی هم ندارم، آیا ضرورت داره که به پزشک تغذیه مراجعه کنم برای مصرف مکمل وی؟
سلام همراه گرامی، اگر مصرف پروتئین وی شما در بازه نیاز روزانه به پروتئین باشد، مشکلی به همراه نخواهد داشت.
سلام.من ۳ماه پشت سر هم کراتین و وی و گینر مصرف کردم ۳ماه من ک تموم شد شکم سمت راست درد گرفته بود ۳روز. کاشنی خریدم خوردم بهتر شده..بنظرتون به پزشک مراجعه بکنم؟؟ممکنه مشکل ساز بشع؟؟
سلام دوست عزیز
بله بهتر است به پزشک مراجعه فرمایید و با سونوگرافی یا راه دیگری از مشکلی که برای شما ایجاد شده اگاه شوید
ممنون از همراهی شما
سلام من 8ماه پیش یک مکمل برای بدنسازی خریدم مربی ام گفته بود ،بعد از صبحانه بخور ، چون من شب کار بودم بعد از خوردن میخوابیدم الان من شکمم باد کرده هیچ دردی هم ندارم لطفاً اگر میشه به من کمک کنید هزینه اش هم مهم نیست ممنونم از پاسخ تون
سلام دوست عزیز
وقتی اصول مصرف را رعایت نکنید بعضا اتفاقات بدتری هم ممکن است بیوفتد
با کارشناسان ما در تماس باشید تا با شرح جزییات شما را راهنمایی کنند
ممنون از همراهی شما
سلام وقت بخیر
برای مشورت در مورد مصرف مکمل به چه متخصصی باید مراجعه کرد؟
سلام دوست عزیز
به متخصص تغذیه و یا مربی بدنسازی.
سلام من 19 سالمه اگه از این به بعد بخوام مکملی استفاده کنم که وزنم رو چند کیلو افزایش بده چون کم وزن هستم یکم و اینکه کم حجم هم هستم واسه افزایش حجم بدن هم مکمل استفاده کنم واسه کبد یا دیگر اعضای بدن چه ضررهایی میتونه داشته باشه
سلام دوست عزیز
اگر بیماری خاصی ندارید و داروی خاصی مصرف نمی کنید ،مصرف اصولی و با برنامه مکمل های ورزشی در کنار تمرین و فعالیت بدنی مناسب خطری برای شما نخواهد داشت.
سلام
من حدود یک هفته هست که مدفوع سبز رنگ ازم دفع میشه میتونه مربوط به مصرف پروتئین وی باشه؟
سلام کاربر گرامی
خیر مدفوع سبز مربوط به مشکلات صفرا می باشد لطفا هر چه زودتر به متخصص گوارش مراجعه نمایید.
سپاس از همراهی شما
سلام روزتون خوش خرم بنظر اساتید مکمل های بدنسازی دارو محسوب میشه یا فرق دارن دارو بدنسازی کدامند
سلام کاربر گرامی
تفاوت مکمل و دارو در این است که دارو جهت تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری تجویز میشود اما مکمل همچنین کارکردی را ندارد. انواع مکملهای دارویی، غذایی و رژیمی در جهت تکمیل فرایند درمان بیماری، رژیم غذایی و عملکرد ورزشی مورد نظر در کنار درمان اصلی و غذای اصلی مصرف میشوند.
پس مکمل های ورزشی دارو محسوب نمی شوند.
سپاس از همراهی شما
سلام وقت بخیر ،ب نضرتون مکمل های دست سازک از عطاری تهیه میکنیم خطرناک است؟
سلام دوست عزیز
از آنجایی که روی عطاری ها نظارت چندانی نیست بهتر است که از داروخانه ها و سایت های معتبر خرید مکمل داشته باشید.
سلام من مکمل گینر استفاده میکنم چرا مشکل گوارشی پیدا کردم راه حلی براش هست تازه داره مصرف میکنم؟
سلام دوست عزیز
اگر حساسیت ب لاکتوز لبنیات نداشته باشید،وعده های مصرفی را در حجم کمتر و دفعات بیشتر مصرف کنید.
سلام ایا خوردن دو دوره مکمل پشت سر هم دیگر ایرادی دارد
سلام دوست عزیز
مکمل های بدنسازی دوره های مختلف و متفاوت با هم دارند.
سلام دقت تون بخیر من مکمل اصلی از داروخونه گرفتم اما ۲ سال کرونا نتونستم برم باشگاه و گذاشتمش توی یخچال به نظرم تاریخش گذشته اما نه بو میده و نه مزه اش تغییر کرده است به نظرتون مصرف کنم یا خیر؟
سلام کاربر گرامی
اگر بیش از 6 ماه از تاریخ انقضای آن گذشته استفاده نشود.
من اسید معده دارم ایا مصرف مکمل های غیر تقلبی باعث تشدید اسید معده میشه؟
سلام میشه بدون ورزش از پروتئین برای چاقی استفاده کرد
سلام دوست عزیز
جهت نتیجه گیری پروتئین وی باید همراه با تمرینات ورزشی باشد.
سلام. من چند وقت پشت سر هم گینر استفاده کردم و بیش از اونچه که می خواستم چاق شدم و الان مشکل اینه که هرچی تلاش می کنم ۵ کیلو کمتر بشم، نمی تونم. به نظر شما چی استفاده کنم؟
سلام کاربر عزیز
نیاز به مصرف دارویی نمی باشد و فقط انجام فعالیت بدنی توصه میشود.