ریزش مو: اولین علامت شیمی درمانی
ریزش مو یکی از بارزترین و شناخته شده‌ترین عوارض شیمی درمانی است که برای بسیاری از بیماران، به ویژه خانم‌ها، بسیار ناراحت کننده است. شیمی درمانی نه تنها به سلول‌های سرطانی حمله می‌کند، بلکه سلول‌های سالمی که رشد سریع دارند (مانند سلول‌های مو) را نیز مورد هدف قرار می‌دهد که در نهایت باعث ریزش شدید موها خواهد شد. خوشبختانه، این ریزش مو معمولا موقت است و بعد از پایان دوره درمان، موها دوباره شروع به رشد می‌کنند؛ بنابراین، جای هیچ نگرانی نیست و این عارضه به سادگی رفع خواهد شد.
تهوع و استفراغ: حمله به سیستم گوارش
یکی دیگر از عوارض رایج شیمی درمانی، تهوع و استفراغ است. داروهای شیمی درمانی می‌توانند به سیستم گوارش آسیب بزنند و باعث ایجاد ناراحتی‌های گوارشی در بیمار شوند. این حالت، معمولا چند ساعت بعد از درمان شروع می‌شود و می‌تواند تا چند روز هم ادامه یابد. پزشکان اغلب برای کاهش این عارضه، داروهایی برای کنترل تهوع تجویز می‌کنند؛ اما در برخی موارد، این مشکل ادامه دار بوده و به آسانی مرتفع نخواهد شد.
ضعف و خستگی مفرط: یکی از رایج‌ترین عوارض شیمی درمانی
خستگی شدید یکی دیگر از عوارض رایج شیمی درمانی است. این خستگی دو دلیل عمده دارد:
- درگیری بدن بیمار با داروهای شیمی درمانی
- تغییرات هورمونی و فیزیکی که در بدن رخ می‌دهد
بیماران اغلب از این خستگی که می‌تواند حتی بعد از استراحت‌های طولانی مدت نیز ادامه یابد، شکایت دارند. این عارضه، کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و ممکن است انجام فعالیت‌های روزانه را برای فرد بسیار دشوار کند.
کاهش تعداد گلبول‌های سفید: از دیگر عوارض شیمی درمانی
شیمی درمانی می‌تواند به سلول‌های مغز استخوان که مسئول تولید گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها هستند، آسیب بزند. کاهش گلبول‌های سفید می‌تواند موجب ضعف سیستم ایمنی بدن شود. این امر بیمار را در معرض عفونت‌های شدید و خطرناک قرار می‌دهد؛ از این رو یکی از نگرانی‌های عمده پزشکان و بیماران بعد از شیمی درمانی، محافظت از بدن در برابر عفونت‌ها است.
مشکلات پوستی
پوست نیز یکی دیگر از قسمت‌های بدن است که در اثر شیمی درمانی به شدت آسیب می‌بیند. بسیاری از بیماران گزارش می‌دهند که پس از شروع درمان، پوستشان دچار خشکی، جوش، قرمزی و یا حتی حساسیت شدید می‌شود. در برخی مواقع، ممکن است زخم‌های کوچک و دردناک نیز بر روی پوست بیمار به وجود آید و روحیه فرد را تحت الشعاع قرار دهد. این مشکلات، ممکن است تا پایان دوره شیمی درمانی تداوم داشته باشند؛ اما نباید منجر به ایجاد استرس و اضطراب در فرد شوند. پس از تکمیل طول درمان، این قبیل مشکلات، تا حدود زیادی قابل حل هستند.
کم خونی: یکی دیگر از مشکلات شیمی درمانی
شیمی درمانی، میزان گلبول‌های قرمز خون که مسئول حمل و انتقال اکسیژن در سراسر بدن هستند را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. این وضعیت به گونه‌ای است که می‌تواند منجر به کم خونی شود. برخی از مهم‌ترین علائم کم خونی عبارت‌اند از:
- خستگی و کمبود انرژی (بسیار فراتر از خستگی ناشی از شیمی درمانی)
- تنگی نفس
- تپش قلب
- رنگ پریدگی
در صورت داشتن هر یک از این علائم، بهتر است در اسرع وقت به یک پزشک متخصص مراجعه کرده و شرایط خود را با وی مطرح کنید. ممکن است برای افزایش میزان گلبول‌های قرمز، نیاز به پیگیری درمان‌های ویژه داشته باشید.
سایر عوارض شیمی درمانی
شیمی درمانی در کنار مواردی که بالاتر به صورت کامل به آن‌ها پرداختیم، می‌تواند عوارض دیگری نیز داشته باشد که به صورت مختصر به هر کدام در ادامه اشاره خواهیم کرد:
- ایجاد بوی بد دهان
بیشتر بخوانید: رفع بوی بد دهان برای همیشه - خونریزی بینی
- خونریزی لثه
- کبودی
- احساس درد در ناحیه دهان
- زخم‌های عفونی دهان
- احساس درد و ناراحتی به هنگام خوردن غذا
- احساس خشکی در دهان
- کم اشتهایی
- عدم تمرکز
- مشکلات مربوط به حافظه
- اختلالات خواب
- کاهش میل جنسی
مدیریت عوارض شیمی درمانی
اگرچه عوارض شیمی درمانی اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسند، ولی پزشکان و متخصصان، روش‌های مختلفی را برای کاهش برخی از این عوارض پیشنهاد می‌دهند. برخی از مهم‌ترین این روش‌ها عبارت‌اند از:
- استراحت کافی: استراحت کافی و مناسب می‌تواند به کاهش خستگی و بهبود وضعیت عمومی بدن کمک کند.
- تغذیه مناسب: یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و کاهش برخی از عوارض ناشی از شیمی درمانی کمک کند.
- داروهای ضد تهوع: استفاده از داروهای ضد تهوع می‌تواند به کاهش حالت تهوع به شدت کمک کند.
- مراقبت از پوست: استفاده از محصولات مراقبت پوستی، می‌تواند موجب کاهش مشکلات پوستی ناشی از شیمی درمانی شود؛ به عنوان مثال، استفاده از کرم آبرسان و مرطوب کننده می‌تواند خشکی پوست را به میزان موثری کاهش دهد.
جمع بندی
در این مطلب از داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی عوارض شیمی درمانی پرداختیم و اثر آن را بر روی بخش‌های مختلف بدن، شرح دادیم. شیمی درمانی، با تمام عوارض و سختی‌هایی که به همراه دارد، هنوز یکی از موثرترین روش‌های درمانی برای سرطان است و در بسیاری مواقع، راه دیگری برای بهبودی وجود ندارد. بیماران و خانواده‌های آن‌ها باید با پزشک مربوطه همکاری کرده و اطلاعات کافی در مورد عوارض آن به دست آورند تا بتوانند بهترین تصمیمات را بگیرند و در این مسیر سخت، به امید بهبودی و سلامت پایدار ادامه دهند. اگر شما هم جزو افرادی هستید که این فرایند را پشت سر گذاشته‌اید، از سختی‌های راه خود برای ما بنویسید.
