روش های تشخیص گرفتگی و تنگی عروق

گرفتگی و تنگی عروق معمولاً با افزایش ذخایر چربی داخل شریان‌‌ها (آترواسکلروز) و افزایش خطر لخته شدن خون همراه است. وجود لخته موجب انسداد عروق قلب، مغز و سایر اندام‌ها شده و می‌تواند آن‌ها را از کار بیندازد.

تنگی و گرفتگی عروق کرونر (CAD) شایع ترین نوع بیماری قلبی عروقی است که به دلیل تجمع چربی در رگ‌های خونرسان به قلب روی می‌دهد و ممکن است موجب حمله (سکته) قلبی شود. گرفتگی و تنگی عروق کرونر می‌تواند به صورت خود به خود (SCAD) نیز رخ دهد. در این نوع بیماری لایه داخلی عروق کرونر دچار پارگی می‌شود.

فاکتور های خطر گرفتگی و تنگی عروق

عوامل خطر متداول گرفتگی رگ‌های قلبی شامل موارد زیر است:

• چاقی
• چربی خون بالا
• دیابت
• مصرف دخانیات
• عدم تحرک کافی
• افزایش سن
• سابقه خانوادگی
• فشار خون بالا

روش های تشخیص گرفتگی و تنگی عروق

نخست پزشک متخصص در مورد سابقه بیماری‌ها و داروهای مصرفی سؤالاتی می‌پرسد، پس از معاینه احتمالاً آزمایش خون و یکی از آزمایشات زیر را تجویز می‌کند:

نوار قلب

نوار قلب یک روش تشخیصی برای کنترل ریتم و ضربان قلب، سکته و سایر مشکلات قلبی است که در آن سیگنال‌های الکتریکی قلب روی نوارهای کاغذی باریکی ثبت می‌شود. نوار قلب همه اطلاعات لازم برای تشخیص بیماری قلبی را نمی‌دهد و فقط برخی از اطلاعات را شامل می‌شود.

اکوی قلب یا اکوکاردیوگرافی

در طول آزمایش اکوی قلب، با استفاده از امواج صوتی تصاویری ایجاد می‌شود که عملکرد ماهیچه‌های قلب و پمپاژ قلب ارزیابی می‌گردد. انواع مختلفی از اکوکاردیوگرافی وجود دارد که بر حسب نیاز، پزشک برای تشخیص تنگی و گرفتگی عروق یک یا چند نوع از آنها را انجام می‌دهد:

اکوکاردیوگرافی قفسه سینه (ترانس توراسیک)

 یکی از ساده ترین روش‌های انجام اکوی قلب است. در این روش پزشک وسیله ای به نام پروب را روی قفسه سینه فرد قرار می‌دهد. با این کار امواج صوتی به قلب ارسال شده و تصاویر آن روی مانیتور ظاهر می‌شود.

اکوکاردیوگرافی از طریق مری (اکو مری یا ترانس ازوفاژیال)

 در این آزمایش یک لوله انعطاف پذیر حاوی پروب به پایین گلو و مری ارسال می‌شود. از آنجا که مری به ساختار‌های قلبی نزدیک تر است، تصاویر دقیق تری از قلب و حرکات آن قابل مشاهده است.

اکوکاردیوگرافی داپلر (اکو داپلر)

اکوکاردیوگرافی بافت داپلر (TDE) یک روش غیرمستقیم برای ارزیابی قلبی به خصوص سرعت و جهت گردش خون در آن است. در اکو داپلر رنگی، تصاویر رنگی به صورت قرمز و آبی ایجاد می‌شود.

اکوی داپلر به متخصصان امکان می‌دهد تا وجود گرفتگی و تنگی در عروق کرونر قلب، شریان کاروتید، شریان‌های اصلی بازوها و پاها، میزان گرفتگی و نشتی خون در دریچه‌های قلب را اندازه گیری کنند.

اکوکاردیوگرافی استرس (اکو در حال فعالیت)

 این نوع اکو هنگام ورزش با تردمیل یا دوچرخه ثابت انجام می‌شود. اکوی استرس حرکت دیواره‌های قلب و عملکرد پمپاژ را هنگام فعالیت سخت نشان می‌دهد. این نوع روش تشخیصی می‌تواند کمبود جریان خون در قلب و عروق را بهتر از روش‌های دیگر نمایش دهد. در مواقعی که بیمار قادر به انجام فعالیت نباشد، برای انجام این آزمایش از تزریق دارو جهت بررسی وضعیت قلب استفاده می‌شود.

تست ورزش

تست ورزش، عملکرد قلب و مشکلات جریان خون را در حین انجام فعالیت بدنی نمایش می‌دهد. این تست پیاده روی روی تردمیل است. در زمان تست ورزش،  فشار خون و ضربان قلب نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

آنژیوگرافی

در آنژیوگرافی از اشعه ایکس برای بررسی تنگی و گرفتگی عروق و عملکرد آنها استفاده می‌شود. برای این کار نخست سوزنی در شریان اصلی بدن قرار می‌گیرد. سپس کاتتر و سیم از طریق رگ به قسمت مورد نظر هدایت می‌شود. در حین تصویر برداری برای نمایش بهتر رگ‌های خونی، معمولاً یک ماده حاجب تزریق می‌شود. آنژیوگرافی معمولاً تحت بی حسی موضعی انجام می‌شود و ممکن است از 20 دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.

اسکن هسته ای قلبی

 در این روش از رنگ ( ماده حاجب ) رادیواکتیو و دستگاه تصویربرداری برای ایجاد تصاویری که جریان خون به قلب را نشان می‌دهد، استفاده می‌شود. در این آزمایش جریان خون در دو حالت استراحت و تحت فشار بدنی انجام می‌شود.

روش های درمانی گرفتگی و تنگی عروق

روش های غیرتهاجمی

نخستین گام در درمان گرفتگی و تنگی عروق تغییر سبک زندگی شامل ترک سیگار، رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، رسیدن به وزن مناسب و کاهش استرس است.

در گام بعد از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین یا آسپرین، داروهای اصلاح کننده کلسترول مانند استاتین‌ها، نیاسین و فیبرات‌ها، داروهای بتابلاکر و بلاکرهای کانال کلسیم برای بهبود مشکل درد قفسه سینه و از نیتروگلیسیرین برای گشادکردن موقت رگ‌های خونی و کاهش نیاز قلب به خون و درد قفسه سینه استفاده می‌شود.

روش های تهاجمی

در حالت بسیار وخیم، پزشک ممکن است با استفاده از عمل جراحی اقدام به درمان گرفتگی و تنگی عروق کند. انواع آنژیوپلاستی و جراحی قلب باز (بای پس قلبی) از جمله روش‌های جراحی متداول هستند:

آنژیوپلاستی یا استنت گذاری

یک سیم نازک همراه با بادکنکی خالی به بخش مسدود شده رگ هدایت و بادکنک در آنجا باد می‌شود تا مسیر رگ را باز کند. استنت یا فنر نازک در محل باقی می‌ماند تا به باز ماندن مسیر کمک کند.

عمل جراحی قلب باز یا بای پس قلبی

نوعی جراحی است که در آن جراح بخش مسدود شده رگ را با استفاده از رگی که از قسمت دیگری از بدن شما برداشته شده دور می زند و خون در مسیر جایگزین هدایت می‌شود. این نوع عمل به دلیل دشواری تنها برای افرادی که چند رگ آنها به طور همزمان  مسدود است، تجویز می‌شود.

کنترل و پیشگیری

توجه به سلامت قلب و عروق، تشخیص به موقع و تغییر سبک زندگی سه رکن اساسی در پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی به خصوص گرفتگی و تنگی عروق هستند.

کنترل و درمان به موقع گرفتگی و تنگی عروق، علائم بالینی بیماران را تسکین داده و کیفیت زندگی بهتری برای آنها رقم می‌زند. در صورت نیاز به تشخیص انسداد مزمن و یا تنگی عروق، اکثر پزشکان شما را به یک کلینیک قلب و عروق ارجاع می‌دهند تا آزمایش‌های مورد نیاز تشخیصی همچون اکوی قلب، انواع تست ورزش و یا آنژیوگرافی انجام شود.