ملاتونین هورمونی است که مغز در پاسخ به تاریکی در بدن تولید می‌کند. بسیاری از افراد ملاتونین را به نام “هورمون خواب” می‌شناسند. ملاتونین را به صورت مکمل غذایی نیز میتوان به راحتی در داروخانه‌ها یافت و از آن برای تنظیم خواب استفاده کرد. از آنجایی که مصرف ملاتونین در جوامع بشری روز به روز در حال افزایش است نگرانی‌هایی در مورد بی‌خطر بودن و استفاده مداوم از آن احساس میشود. در این مقاله به عوارض مصرف ملاتونین می‌پردازیم.
ملاتونین چیست؟
ملاتونین یک نوروهورمون است که به طور عمده در شب توسط غدد پینه آل در مغز تولید میشود. این هورمون در واقع بدن را برای خواب آماده می‌کند. علاوه بر هورمون خواب یکی دیگر از نام‌های معروف این هورمون، “هورمون تاریکی” است.
مکمل‌های ملاتونین اغلب به منظور بهبود کیفیت خواب و افزایش مدت خواب مورد استفاده قرار می‌گیرند. تنها عملکرد ملاتونین در بدن فقط محدود به خواب نیست؛ این هورمون همچنین در دفاع آنتی اکسیدانی بدن نقش داشته و به تنظیم فشار خون، دمای بدن، سطح کورتیزول و همچنین عملکرد جنسی و ایمنی بدن کمک می‌کند.
عوارض مصرف ملاتونین چیست ؟
در مورد ملاتونین تاکنون تحقیقات بسیاری صورت گرفته است. اکثر این تحقیقات هیچ نوع عارضه جانبی خاصی را نشان نداده است. به نظر نمی‌رسد که مکمل ملاتونین سبب بروز اعتیاد در مصرف‌کننده شود. با این وجود برخی از پزشکان گمان می‌کردند که مصرف قرص ملاتونین ممکن است تولید طبیعی ملاتونین در بدن را کاهش دهد و از این جهت مناسب نباشد اما مطالعات اندکی که در این مورد صورت گرفت، این تصور را رد کرد.
برخی از مطالعات در مورد ملاتونین عوارضی همچون سرگیجه، سردرد و حالت تهوع را نشان داده‌اند اما هنوز پژوهش‌های بیشتری نیاز است و نمی‌توان این عوارض را به طور قطع به ملاتونین نسبت داد.
آیا کودکان می توانند از مکمل ملاتونین استفاده کنند ؟
بسیاری از والدین در مورد تنظیم چرخه خواب به کمک مکمل ملاتونین چیزهایی شنیده‌اند و بدون داشتن هیچ نوع اطلاعی از عوارض مصرف ملاتونین در کودکان به فرزند خود مکمل ملاتونین می‌دهند تا از این طریق مشکلات خواب وی را حل کنند. اما ایمنی این نوع مکمل در کودکان هنوز به طور کامل بررسی نشده است بنابراین بسیاری از پزشکان تمایلی به توصیه مصرف ملاتونین در کودکان ندارند.
با اینکه هیچ دلیل خاصی برای نگرانی در مورد مصرف ملاتونین برای کودکان وجود ندارد اما از آنجایی که این گروه سنی حساس همواره در حال رشد هستند، از مصرف خودسرانه هر نوع دارو یا مکمل به آنها بهتر است پرهیز شود.
بهترین زمان مصرف ملاتونین
به هنگام شب و چند ساعت قبل از خواب، بهترین زمان برای مصرف ملاتونین به منظور نتیجه‌گیری بهتر است. اگر در ساعات دیگری از روز اقدام به خوردن ملاتونین کنید، به طور معمول سبب خواب‌آلودگی خواهد شد. به این نکته توجه داشته باشید که این خواب‌آلودگی از جمله عوارض مصرف ملاتونین محسوب نمی‌شود چون احساس خواب جزء عملکرد اصلی این مکمل به شمار می‌آید و یک عارضه جانبی نیست.
حتی اگر مکمل ملاتونین در طول روز مورد استفاده قرار گیرد، به نظر نمی‌رسد که در توانایی تمرکز انسان تاثیری بگذارد. همچنین بررسی‌های مختلف نشان داده است که مصرف روزانه 5 میلی گرم ملاتونین در افرادی که از لحاظ سلامتی مشکلی ندارند، در عملکرد آنها در رانندگی هیچ تاثیری ندارد.
با این‌حال توجه داشته باشید که هنوز در زمینه تاثیر ملاتونین بر خواب‌آلودگی روزانه، مطالعات بیشتری لازم است.
تداخل دارویی ملاتونین
پس از بررسی عوارض مصرف ملاتونین بد نیست نگاهی نیز به تداخل دارویی این مکمل داشته باشیم:
تداخل با قرص‌های خواب: در یک مطالعه نشان داده شد که مصرف همزمان ملاتونین و زولپیدم (داروی خواب) اثرات جانبی نامطلوب زولپیدم را بر قدرت حافظه و عملکرد عضلات تشدید می‌کند. به همین دلیل مصرف ملاتونین با داروهای خواب به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
تداخل با داروهای رقیق کننده خون: رقیق کردن خون میتواند یکی از عوارض مصرف ملاتونین باشد، بنابراین این مکمل را هرگز نباید با داروهای رقیق کننده خون همچون وارفارین به صورت همزمان استفاده نمود.
در رابطه با تداخل دارویی ملاتونین با دیگر داروها نیز هنوز به مطالعات بیشتری نیاز است و به طور قطع نمی‌توان هیچ یک از موارد بالا را تائید کرد.
مقدار مصرف روزانه ملاتونین
مقدار مصرف ملاتونین به عنوان یک داروی کمکی برای خواب 1 تا 10 میلی گرم در روز است. اما همه مکمل‌های ملاتونین یکسان نیستند و برای استفاده از آنها یا باید طبق تجویز پزشک عمل کرد یا مطابق با دستور روی جلد محصول، آن را مورد استفاده قرار داد. استفاده از مکمل‌های ملاتونین در کودکان و نوجوانان هرگز توصیه نمی‌شود تا زمانی‌که تحقیقات بیشتری در زمینه تاثیر ملاتونین روی این رده سنی صورت گیرد.
همچنین از آنجایی که ممکن است ملاتونین در جنین تاثیر نامطلوبی بگذارد، بهتر است زنان باردار از آن استفاده نکنند. ملاتونین از طریق شیر مادر به نوزاد نیز منتقل میشود بنابراین توجه داشته باشید که ممکن است در نوزاد شیرخوار نیز سبب بروز خواب‌آلودگی شود.
آیا می توان سطح ملاتونین در بدن را بدون مصرف مکمل افزایش داد ؟
خوشبختانه راه‌هایی وجود دارد که از طریق آنها می‌توانید به طور طبیعی و بدون مصرف مکمل‌ها سطح هورمون ملاتونین در بدن را افزایش داده و خواب بهتری داشته باشید. به این منظور می‌توانید چند ساعت قبل از خواب تعدادی از چراغ‌های روشن داخل منزل خود را خاموش کنید و نور منزل را به حداقل برسانید. همچنین ازتماشای تلویزیون و کار با لپ‌تاپ و تلفن همراه نیز بپرهیزید.
به این ترتیب زمانی‌که نورهای مصنوعی را کم کنید، هورمون ملاتونین در بدن شما به طور طبیعی ترشح می‌شوید و احساس خواب‌آلودگی خواهید کرد. وجود نورهای مصنوعی سبب کاهش تولید ملاتونین در مغز میشود و پروسه به خواب رفتن را با اختلال مواجه می‌کند. وجود استرس و داشتن شغل‌هایی که در آنها فرد باید در شیفت شب کار کند نیز باعث کاهش ترشح ملاتونین و اختلال در خواب خواهد شد.
گفتار پایانی
اگر در طول شب خواب خوبی نداشته باشید معمولا در روز بعد احساس خواب‌آلودگی و احیانا سردرد را تجربه خواهید کرد. استفاده از مکمل‌های ملاتونین راه خوبی برای داشتن یک خواب مناسب در طول شب است. این مکمل کیفیت خواب شما را بهبود خواهد بخشید. در زمینه عوارض مصرف ملاتونین در حال حاضر تحقیقات کامل نیست و به یقین نمی‌توان صحبت کرد اما به منظور جلوگیری از عوارض احتمالی طور کلی بهتر است این مکمل در کودکان و زنان باردار و شیرده مورد استفاده قرار نگیرد مگر اینکه پزشک آن را تجویز کرده باشد.
15 دیدگاه
مصرف ملاتونین و آسپرین با هم تداخل دارویی دارند؟ به شکلی که آسپرین بعد از ناهار مصرف شود و ملاتونین بعد از شام؟
همراه محترم
سلام
خیر تداخلی وجود ندارد.
متشکرم
سلام من چند وقت دارم ملاتونین میخورم ولی در طول روز وقتی غذا میخورم یه حالت تهو میگیرم که دیگه نمیتونم حتی غذا بخورم ایا ربطی بهم دارن؟
همراه محترم
سلام
خیر مصرف ملاتونی نمیتواند سبب بروز بی اشتهایی شود.
متشکرم
سلام دکتر آیا قرص کلونازپام با تاخیر 3 ساعت مصرف مشکلی ندارد
همراه محترم
سلام
خیر موردی ندارد.
سلام میتوان مکمل ملاتونین را در روز مثلا ظهر به عنوان خواب آور به کودک ۳ الی ۴ ساله داد ؟
همراه محترم
سلام
ملاتونین ماده ایست که در بدن در پاسخ به تاریکی هوا ترشح شده و سبب تنظیم سیکل خواب میگردد. در صورت مصرف در زمان نامناسب، میتواند سبب بهم ریختگی بیشتر ریتم خواب گردد.
متشکرم
سلام خسته نباشید. ملاتونین و نیترازپام همزمان مصرف شه مشکلی نداره؟؟
سلام کاربر گرامی
بله می تواند باعث افزایش خواب آلودگی و گیجی شود.تنها در صورتیکه پزشکتان صلاح دانستند می توانید از هر دو استفاده نمایید.
سپاس از همراهی شما
سلام، استفاده هر روز به مدت طولانی مثلا چند سال از مکمل ملاتونین رو میتونیم داشته باشیم؟ من مبتلا به بیماری ms ام و توو خوابیدن مشکل دارم و نمیتونم بخوابم
سلامن دوست عزیز
برای استفاده طولانی مدت حتما باید با پزشک متخصص مشورت کنید.
عذر می خوام استفاده از ملاتونین برای نوجوانان منع مصرف نداره؟
حتما با دستور پزشک مصرف شود.
فقط با دستور پزشک مصرف شود.