تب دنگی؛ مراقب نیش پشه‌ها باشید!

تب دنگی چیست؟

تب دنگی یا تب استخوان شکن یک عفونت ویروسی است که از پشه‌ها به انسان سرایت می‌کند. دنگی در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری در سراسر جهان و بیشتر در مناطق شهری و نیمه شهری یافت می‌شود.

بسیاری از افراد مبتلا به تب دانگی علامتی ندارند. اما شایع‌ترین علائم تب دنگی شامل تب بالا، سردرد، بدن درد، حالت تهوع و بثورات پوستی است. بیشتر این علائم در عرض 1-2 هفته بهتر می‌شوند. در برخی از افراد علائم تب دنگی شدید و به مراقبت در بیمارستان نیاز است

در موارد شدید، دانگی می‌تواند کشنده باشد. با پیشگیری از نیش پشه به خصوص در طول روز می‌توانید خطر ابتلا به دنگی را کاهش دهید. دنگی با داروهای ضد درد بهبود می‌یابد. زیرا در حال حاضر هیچ درمان خاصی برای دنگی شدید وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: پشه ها جذب کدام گروه خونی می‌شوند؟

تب دنگی در ایران

پشه عامل تب دنگی اولین بار در سال 1398 در بندرلنگه استان هرمزگان شناسایی شد و از آن زمان تاکنون تلاش‌ها برای جلوگیری از گسترش آن در سراسر کشور آغاز شده است. از ابتدای خرداد ماه سال 1403، 93 نفر از هموطنان به این بیماری مبتلا شده و 3 نفر در اثر آن جان باختند.

استان‌های هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، فارس، گلستان، مازندران و گیلان در معرض خطر گزش این پشه هستند و هر گونه گزش در این استان‌ها می‌تواند از این نوع پشه باشد. بخش قابل توجهی از شیوع تب دنگی در ایران احتمالا مربوط به سفر مردم به کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس است که به دلیل شرایط اقلیمی ‌و سیلاب‌های اخیر، تب دنگی در آن‌ها شایع شده است.

بیشتر بخوانید: این ویتامین طعمه مورد علاقه پشه ها نباش!

علائم تب دنگی

اکثر افراد مبتلا به دنگی علائم خفیفی را تجربه می‌کنند یا علامتی ندارند و در عرض 1 تا 2 هفته بهبود می‌یابند. این بیماری به ندرت می‌تواند شدید باشد و منجر به مرگ شود. علائم تب دنگی معمولا 4 تا 10 روز پس از ابتلا به عفونت شروع می‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب بالا (40 درجه سانتی‌گراد)
• سردرد شدید
• درد پشت چشم
• دردهای عضلانی و مفاصل
• حالت تهوع
• استفراغ
• تورم غدد
• کهیر

افرادی که برای بار دوم مبتلا می‌شوند، بیشتر در معرض خطر تب دنگی شدید قرار دارند. علائم دنگی شدید اغلب پس از از بین رفتن تب ظاهر می‌شود:

• درد شدید شکم
• استفراغ مداوم
• تنفس سریع و پی در پی
• خونریزی لثه یا بینی
• خستگی
• بی‌قراری
• خون در استفراغ یا مدفوع
• تشنگی شدید
• پوست رنگ پریده و سرد
• احساس ضعف

درمان تب دنگی

درمان خاصی برای تب دانگی وجود ندارد و تمرکز، بیشتر بر روی درمان علائم و درد است. افراد مبتلا به دنگی شدید، اغلب نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند. اما در بیشتر موارد، درد را می‌توان در خانه با داروهای مسکن مانند استامینوفن درمان کرد. از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین اجتناب کنید زیرا می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند. با نوشیدن آب و مایعات فراوان، خود را هیدراته نگه دارید. تا حد امکان استراحت کنید و توصیه‌های پزشک خود را دنبال کنید.

علت تب دنگی

تب دانگی توسط یکی از چهار نوع ویروس دانگی ایجاد می‌شود. ویروس دنگی از طریق نیش پشه‌های ماده آلوده، به ویژه پشه آئدس (Aedes aegypti)، به انسان منتقل می‌شود. گونه‌های دیگر در جنس Aedes نیز می‌توانند به عنوان ناقل عمل کنند، اما سهم آن‌ها معمولا از Aedes aegypti کمتر است.

دو نوع پشه که اغلب ویروس‌های دنگی را منتشر می‌کنند، هم در داخل و هم در اطراف اقامتگاه‌های انسانی رایج هستند. هنگامی‌ که پشه فردی را که به ویروس دنگی آلوده شده است نیش می‌زند، ویروس وارد بدن آن می‌شود. سپس پشه آلوده فرد دیگری را نیش می‌زند، ویروس وارد جریان خون آن فرد شده و باعث عفونت می‌شود.

پس از بهبودی، فقط نسبت به همان نوع ویروسی که شما را آلوده کرده است، مصونیت طولانی‌ مدتی دارید. یعنی ممکن است در آینده دوباره توسط یکی از سه نوع ویروس دیگر آلوده شوید. اگر برای بار دوم، سوم یا چهارم به تب استخوان شکن مبتلا شوید، خطر ابتلا به تب دانگی شدید افزایش می‌یابد.

آیا تب دنگی خطرناک است؟

اکثر مردم از تب استخوان شکن بدون هیچ گونه عارضه پایدار بهبودی می‌یابند. اگر علائم تب دنگی را دارید، تقریبا 5% احتمال پیشرفت آن به دنگی شدید وجود دارد. تب دنگی شدید یک وضعیت اورژانسی تهدیدکننده زندگی است و می‌تواند باعث خونریزی داخلی و آسیب اندام‌ها شود. فشار خون می‌تواند به سطوح خطرناک کاهش یابد و باعث ایجاد شوک شود. در برخی موارد، تب دنگی شدید ممکن است منجر به مرگ شود.

اگر اخیرا به منطقه‌ای سفر کرده‌اید که تب دنگی در آن شایع است، تب داشته‌اید و هر یک از علائم هشداردهنده را مشاهده کرده‌اید، فورا به پزشک مراجعه نمایید. علائم هشداردهنده تب دنگی شامل درد شدید معده، استفراغ، مشکل در تنفس، خونریزی بینی و لثه یا وجود خون در استفراغ یا مدفوع است.

پیشگیری از تب دنگی

پیشگیری از نیش پشه و کنترل جمعیت پشه روش‌های اصلی برای جلوگیری از شیوع تب دنگی است. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید یا به منطقه‌ای سفر می‌کنید که تب دنگی در آن شایع است، این نکات ممکن است به کاهش خطر نیش پشه کمک کند:

• در خانه‌های دارای تهویه مناسب بمانید. پشه‌های حامل ویروس دنگی از صبح تا غروب بیشتر فعال هستند، اما می‌توانند در شب نیز نیش بزنند.
• لباس مناسب بپوشید. وقتی به مناطق آلوده به پشه می‌روید، پیراهن آستین بلند، شلوار بلند، جوراب و کفش بپوشید.
• از محصولات دافع حشرات استفاده کنید.
• زیستگاه پشه‌ها را از بین ببرید. پشه‌هایی که حامل ویروس دنگی هستند معمولا در خانه‌ها و اطراف آن زندگی می‌کنند. این پشه‌ها در آب راکد پرورش می‌یابند و می‌تواند در جاهایی مانند لاستیک‌های مستعمل خودرو جمع شود. شما می‌توانید با حذف زیستگاه‌هایی که پشه‌ها در آن تخم می‌گذارند به کاهش جمعیت آن‌ها کمک کنید. حداقل هفته ای یک بار ظروف خالی و تمیزی که آب راکد را در خود جای می‌دهند مانند ظروف کاشت، ظروف حیوانات و گلدان‌های گل را تمیز کنید.

سخن پایانی

بروز تب دانگی در دهه‌های اخیر به طور چشمگیری در سراسر جهان افزایش یافته است، به طوری که موارد گزارش شده به سازمان بهداشت جهانی از 50 هزار مورد در سال 2000 به 5.2 میلیون مورد در سال 2019 افزایش یافته است. از ابتدای سال 2023، بیش از 6.5 میلیون مورد ابتلا و 7300 مرگ مرتبط با تب دنگی گزارش شده است. تب دنگی نوعی بیماری است که توسط نیش پشه‌های آلوده به یکی از ویروس‌های دنگی منتقل می‌شود. علائم آن معمولا شبیه آنفلوانزا است، اما می‌تواند به تب دنگی شدید تبدیل شود.