اسهال یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که افراد در طول زندگی با آن مواجه می‌شوند. این عارضه می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا تغییرات در تعادل میکروبی روده باشد. در این میان، اسهال ناشی از عفونت‌های باکتریایی، به ویژه در سفر به مناطق با شرایط بهداشتی نامطلوب، به عنوان یکی از علل رایج اسهال مسافرتی شناخته میشود. یکی از داروهای مؤثر در درمان اسهال با منشأ باکتریایی ریفاکسیمین (Rifaximin) یا قرص زیگات است.
اشکال دارویی زیگات
- قرص ریفاکسیمین 200 میلی گرم
- قرص ریفاکسیمین 550 میلی گرم
موارد مصرف قرص زیگات
قرص زیگات برای درمان اسهال ناشی از باکتری رایج به نام E. coli (اسهال مسافرتی) استفاده میشود. در صورت تب یا اسهال خونی ریفاکسیمین نباید مصرف شود. این آنتی بیوتیک با توقف رشد باکتری‌ها عمل می‌کند. این آنتی بیوتیک فقط عفونت‌های باکتریایی را درمان می‌کند. توجه داشته باشید که این دارو برای عفونت‌های ویروسی (مانند سرماخوردگی، آنفولانزا) کارایی ندارد. زیگات یکی از برندهای ایرانی داروی ریفاکسیمین است.
استفاده از هر آنتی بیوتیکی در مواقعی که نیازی به آن نیست می‌تواند باعث شود که برای عفونت‌های بعدی کارایی نداشته باشد. ریفاکسیمین همچنین برای درمان سندرم روده تحریک پذیر همراه با اسهال استفاده میشود. این دارو برای جلوگیری از مشکلات مغزی ناشی از بیماری کبدی (آنسفالوپاتی کبدی) نیز کاربرد دارد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص زیگات (ریفاکسیمین)
اثر ضد میکروبی نتیجه اتصال به زیرواحد بتا RNA پلیمراز وابسته به DNA باکتریایی است که منجر به مهار رونویسی میشود. انسفالوپاتی کبدی؛ رشد باکتری‌های تولید کننده آمونیاک روده را مهار می‌کند تا به طور غیرمستقیم سطح آمونیاک سرم را کاهش دهد. سندرم روده تحریک پذیر همراه با اسهال؛ مکانیسم دقیق اثر IBS-D مشخص نیست، اما تصور میشود که به تغییرات در محتوای باکتری در دستگاه گوارش و کاهش گاز مربوط باشد.
مقدار مصرف قرص زیگات
دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. برای درمان اسهال مسافرتی، این دارو را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک معمولاً 3 بار در روز (هر 8 ساعت) به مدت 3 روز مصرف کنید. قرص زیگات برای درمان سندرم روده تحریک پذیر همراه با اسهال استفاده کنید. برای جلوگیری از انسفالوپاتی کبدی این دارو را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولاً 2 بار در روز (هر 12 ساعت) مصرف کنید. برای بهترین اثر، این آنتی بیوتیک را در فواصل مساوی مصرف کنید.
زمان مصرف قرص ریفاکسیمین
برای کمک به یادآوری، این دارو را هر روز در زمان‌های یکسانی مصرف کنید. برای اسهال مسافرتی، مصرف این دارو را تا پایان کامل مقدار تجویز شده ادامه دهید، حتی اگر علائم پس از چند روز ناپدید شوند. قطع زودهنگام دارو ممکن است منجر به بازگشت عفونت شود. اگر بعد از 1 تا 2 روز همچنان اسهال دارید، به پزشک مراجعه کنید. اگر وضعیت شما بهبود نیافت یا بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.
نحوه مصرف قرص زیگات (ریفاکسیمین)
- قرص زیگات برای اسهال مسافران ناشی از سویه‌های غیر تهاجمی اشریشیا کلی (E coli) مناسب است. دوز پیشنهادی 200 میلی گرم هر 8 ساعت به مدت 3 روز است. همچنین، برای حفظ بهبودی انسفالوپاتی کبدی 550 میلی گرم هر 12 ساعت به صورت خوراکی استفاده میشود.
- قرص ریفاکسیمین برای سندروم روده تحریک پذیر همراه با اسهال (IBS-D) در مردان و زنان بزرگسال نشان داده شده است. دوز مصرفی 550 میلی گرم هر 8 ساعت به مدت 14 روز به صورت خوراکی است که عود علائم را می‌توان با یک دوره درمانی 14 روزه تا 2 بار درمان کرد.
- محدودیت‌های استفاده در بیماران مبتلا به اسهال مسافرتی که با تب یا مدفوع خونی عارضه دارد یا به دلیل عوامل بیماری‌زا غیر از سویه‌های غیر تهاجمی Ecoli، نشان داده نشده است.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص زیگات، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. قبل از تزریق ویال یا آمپول با پزشک در رابطه با سوابق پزشکی از جمله بیماری کلیوی، مشکل عصبی یا عضلانی خاص (میاستنی گراویس)، مشکلات کبدی، اختلال تنفسی یا ریوی، مشکلات قلبی و عروقی، خونریزی داخلی و… مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط و هشدار قرص ریفاکسیمین خواهیم پرداخت؛
- قرص ریفاکسیمین در اسهال‌های عارضه‌دار تب، هماتوشزی یا اسهال ناشی از عوامل بیماری‌زا غیر از اشریشیا کلی موثر نیست. همچنین، در مقابل اسهال مسافرتی ناشی از کمپیلوباکتر ژژونی موثر نیست.
- اسهال مرتبط با کلستریدیوم دیفیسیل گزارش شده است. در صورت بدتر شدن یا تداوم علائم بیشتر از 24 تا 48 ساعت، مصرف را قطع کنید.
- بیماران مبتلا به نارسایی شدید کبدی را برای افزایش مواجهه سیستمیک تحت نظر بگیرید.
- مصرف همزمان با مهارکننده‌های P-gp به طور قابل ملاحظه‌ای قرار گرفتن در معرض سیستمیک با ریفاکسیمین را افزایش می‌دهد. مصرف همزمان سیکلوسپورین با ریفاکسیمین باعث افزایش 83 و 124 برابری میانگین Cmax و AUC ریفاکسیمین در افراد سالم شد.
- مصرف قرص زیگات در دوران بارداری و شیردهی باید تحت نظر پزشک صورت گیرد؛ زیرا ممکن است اثرات ناخواسته‌ای بر روی جنین یا نوزاد داشته باشد.
- افراد مبتلا به مشکلات کبدی یا کلیوی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک از این دارو استفاده کنند، زیرا ممکن است دوز مصرفی نیاز به تنظیم داشته باشد. زیگات ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد، مانند ضداسیدها، داروهای فشار خون و داروهای خاصی که برای درمان عفونت‌ها استفاده می‌شوند. بهتر است پزشک خود را از تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید آگاه سازید.
- مصرف طولانی‌مدت قرص زیگات می‌تواند باعث کمبود مواد معدنی مانند منیزیم و کلسیم شود. پزشک ممکن است توصیه کند که آزمایشات منظم انجام دهید تا سطح مواد معدنی بدن بررسی شود.
موارد منع مصرف قرص زیگات
- حساسیت به آنتی‌بیوتیک‌های ریفامایسین
عوارض قرص زیگات
حالت تهوع، استفراغ، سردرد، نفخ شکم، درد شکمی، تنسموس رکتوم، یبوست، فوریت مدفوع، واکنش‌های حساسیت و… برخی از عوارض قرص زیگات می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص ریفاکسیمین (زیگات) خواهیم پرداخت؛
- نفخ شکم (11%)
- سردرد (10%)
- تنسموس رکتوم (7%)
- درد شکم (7%)
- فوریت مدفوع (6%)
- حالت تهوع (5%)
- یبوست (4%)
- پیرکسی (3%)
- استفراغ (2%)
- واکنش‌های حساسیت (از جمله درماتیت آلرژیک)
- خارش
- کهیر
عوارض قرص زیگات 200
- سردرد
- سرگیجه
- یبوست
- اسهال
- حالت تهوع
- استفراغ
تداخل دارویی زیگات
- کاهش اثرات داروها توسط ریفاکسیمین: ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن ب.ث.ژ (ایمنی‌زا)، لاکتوباسیلوس و استریول، سدیم پیکوسولفات
- کاهش اثرات ریفاکسیمین توسط داروها: تداخل قابل توجهی مشخص نشده است.
- افزایش اثرات داروها توسط ریفاکسیمین: تداخل قابل توجهی مشخص نشده است.
مصرف قرص زیگات در دوران بارداری و شیردهی
پیش از مصرف قرص زیگات در دوران بارداری، لازم است پزشک را در جریان وضعیت بارداری خود قرار دهید. پزشک بر اساس مزایا و معایب مصرف دارو و شرایط خاص شما تصمیم می‌گیرد. مصرف بدون مشورت زیگات ممکن است در برخی موارد منجر به عوارض بر جنین شود. هرچند که برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف کنترل‌شده این داروها به ندرت عوارض جدی به همراه دارد، باید از هرگونه مصرف خودسرانه خودداری کرد.
شرایط نگهداری قرص زیگات
قرص زیگات باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص زیگات
این مقاله به بررسی درمان اسهال با قرص زیگات، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. درمان اسهال به ویژه اسهال ناشی از عفونت‌های باکتریایی و سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) با قرص ریفاکسیمین یکی از روش‌های مؤثر و ایمن به شمار می‌آید. این دارو با داشتن عملکرد موضعی در روده و کاهش باکتری‌های مضر، به بهبود سریع علائم اسهال کمک می‌کند و در عین حال به دلیل جذب پایین در بدن، عوارض جانبی کمتری نسبت به آنتی‌بیوتیک‌های دیگر دارد.
منبع سایت: Medscape
