پماد بتامتازون چیست؟ بررسی فواید و نحوه مصرف

کاربرد پماد بتامتازون

پماد بتامتازون (به انگلیسی: Betamethasone) برای درمان اگزما و پسوریازیس کاربرد دارد و با عملکرد خود علائم این بیماری شامل خارش، قرمزی، التهاب، خشکی، پوسته‌پوسته شدن و… را کاهش می‌دهد. این پماد دارای کاربرد گسترده‎ای برای بیماری‌های پوستی و التهابی در نواحی مختلف بدن است. پزشک ممکن است از این دارو برای موارد دیگر از جمله زخم، سوختگی، جوش و… استفاده کند. در ادامه به بررسی کاربرد بتامتازون خواهیم پرداخت؛

• درمان سفیدی صورت
• اگزما و پسوریازیس
• ریزش سکه‌ای مو
• جوش و سوختگی
• التهاب ناشی از نیش حشرات
• درماتیت تماسی و آتوپیک
• راش‌های پوستی و حساسیت‌ها

پماد بتامتازون برای سفیدی صورت

مصرف این پماد به دلیل نازک کردن پوست می‌تواند سبب تغییر رنگ پوست شود. با این حال، برای سفیدی صورت کرم و پمادهای خاصی در دسترس است و استفاده از این دارو توصیه نمی‌شود. توجه داشته باشید که مصرف طولانی مدت از بتامتازون ممکن است اعث نازک شدن پوست و بروز مشکلاتی مانند افزایش حساسیت به نور شود.

بیشتر بدانید: کرم ایمی کیمود چیست؟ نحوه مصرف و عوارض

پماد بتامتازون برای زخم

استفاده از پماد Betamethasone برای زخم باز یا عفونی توصیه نمی‌شود. این دارو تنها برای استفاده در زخم‌های بسته کاربرد داشته و نباید بر روی زخم‌های باز یا عفونی قرار گیرد. مصرف پماد بتامتازون بر روی زخم‌های باز ممکن است احتمال تشدید عفونت و کاهش توانایی پوست برای درمان زخم را تحت تاثیر قرار دهد. به علاوه، مصرف آن بر روی زخم باز می‌تواند درمان و بهبودی محل را مختل کند.

پماد بتامتازون برای ریزش سکه‌ای مو

ریزش سکه‌ای مو یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو حمله کرده و باعث ریزش ناگهانی و دایره‌ای موها در نواحی مختلف سر، ریش، ابرو و بدن می‌شود. پماد بتامتازون یک کورتیکواستروئید قوی است که با کاهش التهاب و سرکوب سیستم ایمنی در ناحیه مصرفی باعث رویش مجدد مو می‌شود. توجه داشته باشید که مصرف طولانی مدت این پماد ممکن است پوست شما را نازک کند.

بیشتر بدانید: کرم هیدروکینون چیست؟ فواید و عوارض داروی هیدروکینون

پماد بتامتازون برای جوش

به صورت کلی، استفاده از بتامتازون برای درمان جوش پوستی یا جوش صورت باید با احتیاط انجام شود. جوش به دلایل مختلفی از جمله عفونت‌، باکتری و… ایجاد می‌شود. دقت داشته باشید که برای رفع تمام جوش‌های پوستی نباید از پماد بتامتازون استفاده کرد. مصرف این دارو تنها برای برخی از جوش‌های پوستی مناسب است که نیاز به مشورت و تایید متخصص پوست دارد.

پماد بتامتازون برای سوختگی

بتامتازون برای درمان سوختگی کاربردی ندارد و استفاده از آن بر روی این نواحی می‌تواند خطرناک باشد. سوختگی پوستی بعد از مدتی با عفونت همراه است و مکانیسم عمل این پماد سبب کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن در آن ناحیه می‌شود. بنابراین، مصرف این دارو تنها بهبودی و درمان سوختگی را با تاخیر زیادی مواجه خواهد کرد.

بیشتر بدانید: شربت دیفن هیدرامین

پماد بتامتازون برای ناحیه تناسلی

این پماد ممکن است در برخی بیماری‌های خاص ناحیه تناسلی تجویز شود، اما استفاده خودسرانه از آن می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. استفاده از پماد بتامتازون در ناحیه تناسلی تنها برای درماتیت و اگزمای تناسلی، لیکن اسکلروزیس، پسوریازیس تناسلی و حساسیت پوستی کاربرد دارد. این دارو برای درمان عفونت‌های تناسلی از جمله عفونت قارچی، باکتریایی یا ویروسی مناسب نیست و ممکن است باعث بدتر شدن علائم شود.

بیشتر بدانید: شربت کتوتیفن

بتامتازون برای قارچ پوستی

مصرف پماد بتامتازون برای قارچ پوستی به تنهایی کافی نیست و نیاز به داروهای دیگری است. در واقع، اگر قارچ پوستی شما همراه با التهاب پوستی باشد، پزشک بتامتازون را تجویز می‌کند تا التهاب را کنترل کرده و همزمان عفونت قارچی را درمان کند. همچنین، پزشک گاهی همراه با این پماد داروهای دیگری از جمله کلوتریمازول، میکونازول یا تربینافین را تجویز می‌کند.

پماد بتامتازون برای اگزما

اگزما (درماتیت آتوپیک) یک بیماری التهابی مزمن پوست است که سبب خشکی، قرمزی، خارش و ترک خوردگی پوست می‌شود. پماد بتامتازون یک کورتیکواستروئید قوی است که برای کاهش التهاب و خارش شدید در اگزمای متوسط تا شدید تجویز می‌شود.

کرم بتامتازنون برای چیست؟

کرم بتامتازون مانند پماد این دارو است و یک کورتیکواستروئید موضعی قوی است که برای درمان التهاب و خارش ناشی از اگزما، پسوریازیس و… کاربرد دارد. به صورت کلی، تفاوت کرم با پماد بتامتازون به ساختار اولیه آن مربوط است. کرم بتامتازون بر پایه آب ساخته شده و خواص آبرسانی پوستی دارد و در مقابل پماد آن بر پایه روغن است و دارای چربی بالایی است.

لوسیون بتامتازون برای چیست؟

یکی دیگر از اشکال پرمصرف این دارو، لوسیون بتامتازون است. این لوسیون برای درمان التهاب‌های پوستی، درماتیت سبورئیک و پسوریازیس استفاده می‌شود. این دارو با مکانیسم عمل خود به کاهش التهاب کمک کرده و کاربرد گسترده‌ای برای مشکلات پوست سر و ریزش موی ناشی از التهاب ( نوع سکه‌ای) دارد. توجه داشته باشید که طریقه مصرف لوسیون بتامتازون برای مو، باید توسط پزشک مشخص شود.

آیا لوسیون بتامتازون باعث ریزش مو می‌شود؟

استفاده بیش از حد از داروهای استروئیدی موضعی مانند بتامتازون می‌تواند باعث تضعیف فولیکول‌های مو و ریزش مو در نواحی تحت درمان شود. این مشکل بیشتر زمانی ایجاد می‌شود که دارو روی پوست سر یا سایر نواحی مو دار به مدت طولانی استفاده شود.

بیشتر بدانید: پماد آلدارا چیست؟ خواص کرم Aldara درمان کننده زگیل تناسلی

نحوه مصرف پماد بتامتازون

قبل از مصرف پماد بتامتازون، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل  مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. در ادامه به بررسی نحوه مصرف بتامتازون خواهیم پرداخت؛

• قبل از مصرف پماد، ناحیه مورد نظر و دست‌های خود را به خوبی با آب شستشو دهید. مقدار کمی از پماد را روی ناحیه مورد نظر پوست بمالید. این کار را باید به شکل یکنواخت انجام دهید.
• اگر ناحیه مورد نظر پوست بزرگ است، از مقدار پماد بیشتری استفاده کنید.
• به شکل عمومی، پماد بتامتازون ۱ تا ۲ بار در روز (طبق دستور پزشک) باید استفاده شود. مصرف بیش از حد پماد می‌تواند باعث عوارض جانبی شود، بنابراین هرگز بیشتر از نسخه پزشک از آن استفاده نکنید.
• بعد از اعمال پماد، به آرامی آن را بر روی پوست مالش دهید تا جذب شود.
• پس از استفاده از پماد، دست‌های خود را شستشو دهید تا از انتقال دارو به نواحی دیگر مانند چشم‌ها یا دهان جلوگیری شود، مگر اینکه دارو برای درمان دست‌ها استفاده شده باشد.

نحوه عملکرد بتامتازون (Betamethasone)

بتامتازون یک کورتیکواستروئید قوی است با تاثیر بر سیستم ایمنی بدن و پاسخ‌های التهابی عمل می‌کند. در ادامه به نحوه عملکرد این داروخواهیم پرداخت؛

• اثر ضدالتهابی: این پماد از طریق مهار التهاب موضعی عمل کرده و با کاهش تولید مواد شیمیایی التهابی (مانند پروستاگلاندین‌ها و لکوترین‌ها) که توسط بدن در پاسخ به آسیب یا عفونت تولید می‌شوند، التهاب را کاهش می‌دهد.
• کاهش فعالیت سیستم ایمنی: این دارو اعث سرکوب سیستم ایمنی می‌شود که این کار را با کاهش فعالیت سلول‌های ایمنی (مانند لنفوسیت‌ها) که مسئول پاسخ‌های التهابی هستند، انجام می‌دهد.
• مهار تولید سیتوکین‌ها: سیتوکین‌ پروتئین‌هایی هستند که در فرایند التهاب نقش دارند. بتامتازون با کاهش تولید سیتوکین‌ها، به کاهش التهاب و کنترل بیماری‌های پوستی و سیستمیک کمک زیادی می‌کند.

عوارض پماد بتامتازون

استفاده از پماد بتامتازون ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. استفاده بلند مدت یا افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک می‌تواند عوارض جانبی را افزایش دهد. در ادامه به بررسی عوارض بتامتازون خواهیم پرداخت؛

• نازک شدن پوست
• قرمزی و سوزش پوست
• جوش‌های استروئیدی
• ترک‌های پوستی
• رشد مو در نواحی تحت درمان
• کاهش اثر داروهای ضدعفونی‌کننده

موارد احتیاط و منع مصرف

قبل از استفاده از پماد بتامتازون، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. با رعایت موارد احتیاط زیر می‌توانید از عوارض جانبی و خطرات دارو در امان باشید؛

• مصرف طولانی مدت بتامتازون می‌تواند سبب نازک شدن پوست، آکنه استروئیدی (جوش‌های استروئیدی)، و ترک‌های پوستی (استریا) شود.
• از استفاده پماد بتامتازون در صورت، اطراف چشم‌ها و نواحی حساس بدن شامل زیر بغل، کشاله ران و نواحی تناسلی خودداری کنید، مگر اینکه پزشک دستور داده باشد.
• این دارو نباید بر روی زخم‌های باز، پوست عفونی، یا نواحی مبتلا به عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا قارچی استفاده شود. در صورتی که پوست دچار عفونت باشد، پزشک ممکن است داروی ضد عفونی یا آنتی‌بیوتیک به همراه بتامتازون تجویز کند.
• استفاده از پماد بتامتازون در دوران بارداری و شیردهی باید تنها تحت نظر پزشک انجام شود. زیرا در برخی مواقع این پماد جذب بدن می‌شود و ممکن است تاثیرات منفی بر روی جنین داشته باشد.
• استفاده بلند مدت از استروئیدها می‌تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شود که احتمال ابتلا به عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.
• از استفاده پماد بتامتازون در ناحیه‌هایی که رگ‌های خونی ظریف و پوست نازک دارند (مثل صورت یا زیر بغل) خودداری کنید، زیرا ممکن است دارو سریع‌تر جذب شده و عوارض بیشتری ایجاد کند.

موارد منع مصرف بتامتازون

• حساسیت به این پماد یا دیگر کورتیکواستروئیدها
• عفونت‌های ویروسی، قارچی یا باکتریایی فعال
• زخم‌های باز یا سوختگی‌ها

مصرف پماد بتامتازون (Betamethasone) در بارداری

بتامتازون در دسته گروه C داروهای بارداری قرار دارد. یعنی مطالعات بر روی حیوانات نشان داده است که دارو می‌تواند اثر منفی بر روی جنین بگذارد، اما مطالعات انسانی به اندازه کافی وجود ندارد تا تاثیر آن را بر جنین اثبات یا رد کند. این دارو فقط زمانی باید مصرف شود که فایده آن بیشتر از خطرات احتمالی باشد.

تداخل دارویی پماد بتامتازون

تداخل دارویی خاصی در رابطه با مصرف موضعی بتامتازون گزارش نشده است. قبل از مصرف، با پزشک یا داروساز در رابطه با تداخلات دارویی مشورت کنید.

شرایط نگهداری پماد بتامتازون

پماد بتامتازون باید در دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات قرار گیرد.

کلام آخر

این مقاله به بررسی درمان اگزما و پسوریازیس با پماد بتامتازون، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. پماد بتامتازون به عنوان یک داروی کورتیکواستروئیدی با خاصیت ضد التهابی قوی، در کاهش علائم این بیماری‌ها از جمله قرمزی، خارش و التهاب موثر است. استفاده صحیح از این دارو می‌تواند به بهبود وضعیت پوست و کاهش شدت علائم در کوتاه مدت کمک کند. با این حال، مصرف پماد بتامتازون باید با دقت و تحت نظر پزشک انجام شود.