آمپول وینکریستین

آمپول وینکریستین (Vincristine) یکی از داروهای شیمی‌درمانی است که به دلیل تأثیرات چشمگیر خود در متوقف کردن رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی، به ویژه در درمان سرطان‌های خون مانند لوسمی و لنفوم، مورد توجه قرار گرفته است. این دارو با جلوگیری از تشکیل میکروتوبول‌ها، فرآیند تقسیم سلولی را مختل کرده و به این ترتیب، از گسترش سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند.

اشکال دارویی وینکریستین

1. محلول تزریقی: 1 میلی گرم در میلی لیتر

موارد مصرف آمپول وینکریستین

آمپول وینکریستین برای درمان انواع سرطان استفاده می‌شود. این یک داروی شیمی درمانی سرطان است که معمولا با سایر داروهای شیمی درمانی برای کاهش یا توقف رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر آمپول وینکریستین

مکانیسم عمل داروی وینکریستین آلکالوئید وینکا؛ در فازهای M و S با مهار تشکیل میکروتوبول عمل کرده و سنتز DNA/RNA را مهار می‌کند. پروتئین محدود این دارو 44٪ و متابولیسم کبدی (CYP3A4) می‌باشد. نیمه عمر دارو 10.5-155 ساعت و دفع از طریق مدفوع (80%) و ادرار (20%) صورت می‌گیرد.

نحوه مصرف آمپول وینکریستین

آمپول وینکریستین را فقط از طریق تزریق در رگ توسط متخصص مراقبت‌های بهداشتی مصرف کنید. طبق برنامه‌ای که پزشک شما تجویز کرده است، معمولا یک بار در هفته تجویز می‌شود. دوز بر اساس وضعیت پزشکی، اندازه بدن و پاسخ به درمان است. در کودکان کوچک، دوز نیز بر اساس وزن است. بعد از تزریق این آمپول، مایعات زیادی مصرف کنید، مگر اینکه پزشک به شما دستور دیگری بدهد. آمپول وینکریستین را مطابق با دستور و نسخه پزشک مصرف کرده و بدون هماهنگی با وی دوز مصرفی خود را افزایش ندهید.

نحوه تزریق آمپول وینکریستین

1. آمپول وینکریستین در جهت درمان ترکیبی برای بیماری هوچکین، لنفوم‌های بدخیم غیر هوچکین، رابدومیوسارکوم، نوروبلاستوما و تومور ویلم با نسخه و دستور پزشک تزریق می‌شود. برای استفاده این دارو با چندین داروی دیگر، با پزشک مشورت کنید تا دچار تداخلات و عوارض جانبی نشوید.
2. در نارسایی کبدی؛ اگر بیلی روبین مستقیم بیش از 3 میلی گرم در دسی لیتر باشد، دوز را 50 درصد کاهش دهید. همچنین، در نارسایی کلیوی نیازی به تنظیم دوز مجدد نیست.
3. سایز موارد مصرف شامل ALL، AML، CML، بیماری هوچکین، NHL، نوروبلاستوما، سارکوم، سرطان سلول کوچک ریه، تومور ویلمز، تومورهای مغزی و… می‌باشد. همچنین، این دارو خارج از برچسب ممکن است برای سرطان سینه، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک، سارکوم کاپوزی، سرطان مثانه و… تجویز شود.
4. دوز مصرفی این دارو برای لوسمی حاد در کودکان زیر 1 سال، 1.5-2 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تزریق داخل وریدی بیشتر از یک بار در هفته و دوز مصرفی برای کودکان بالای 1 سال، 2 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تزریق داخل وریدی بیشتر از یک بار در هفته می‌باشد.
5. در صورت فراموشی یک نوبت از تزریق دارو، به محض یادآوری آن را تزریق کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز مصرفی از دست رفته یک نوبت را دو بار تزریق نکنید.

موارد احتیاط

قبل از تزریق آمپول وینکریستین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات عصبی و عضلانی (مانند بی‌حسی و سوزن سوزن شدن و درد ناشی از نوروپاتی، شرایط دمیلینه کننده از جمله سندرم شارکو ماری توث)، بیماری کبد، پرتودرمانی به کبد، کاهش عملکرد مغز استخوان، اختلالات خونی، عفونت فعلی و… با پزشک مشورت کنید. از هر کسی عفونتی دارد که ممکن است به راحتی پخش شود (مانند آبله مرغان، کووید-19، سرخک، آنفولانزا) دوری کنید.

قبل از انجام هر گونه ایمن سازی و واکسیناسیون به متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود بگویید که از وینکریستین استفاده می‌کنید. از تماس با افرادی که اخیراً واکسن‌های زنده دریافت کرده‌اند (مانند واکسن آنفولانزا که از طریق بینی استنشاق شده است) خودداری کنید. برای کاهش احتمال بریدگی، کبودی یا جراحت، در مورد اشیاء تیز مانند تیغ و ناخن‌بر احتیاط کنید. این دارو ممکن است باعث سرگیجه یا خستگی شما شود یا باعث بی‌حسی در دست و پا شود. در صورت بروز، رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات را به زمان دیگری موکول کنید.

موارد هشدار تزریق آمپول وینکریستین

1. در افسردگی مغز استخوان، بیماری عصبی عضلانی، عوامل نوروتوکسیک، عوامل اتوتوکسیک، بیماری ریوی، نارسایی کبدی، تداخلات بالقوه CYP3A4 احتیاط کنید.
2. تزریق سولفات وینکریستین دارای دوز متفاوتی نسبت به تزریق لیپوزوم سولفات وینکریستین است. برای جلوگیری از تجویز دوز نادرست، نام و دوز دارو را قبل از تهیه و تجویز بررسی کنید.
3. نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی یا کم خونی ممکن است رخ دهد. کنترل شمارش کامل خون قبل از هر دوز برای نوتروپنی درجه 3 یا 4، ترومبوسیتوپنی یا کم خونی، تأخیر یا کاهش دوز و همچنین اقدامات حمایتی را در نظر بگیرید.
4. سندرم لیز تومور (TLS) ممکن است در بیماران مبتلا به ALL که درمان دریافت می‌کنند رخ دهد. پیش بینی، نظارت و مدیریت در صورت لزوم امری ضروری است.
5. ایلئوس، انسداد روده و شبه انسداد کولون گزارش شده است که می‌تواند باعث یبوست شود؛ برای کاهش یبوست احتمالی، انسداد روده و ایلئوس فلج، یک رژیم روده پیشگیری کننده ایجاد کنید. مصرف فیبر رژیمی کافی، هیدراتاسیون و نرم‌کننده‌های مدفوع را در نظر بگیرید. در صورت نیاز از محصولات ملین اضافی استفاده کنید.
6. درمان می‌تواند باعث خستگی شدید شود. تأخیر، کاهش یا قطع درمان را در صورت لزوم در نظر بگیرید.
7. سمیت کشنده کبدی و افزایش آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) رخ داده است. درجه ≥3 افزایش AST گزارش شد. نظارت بر تست‌های عملکرد کبدی؛ قطع یا کاهش دوز در صورت لزوم ضروری است.

موارد منع مصرف آمپول وینکریستین

1. حساسیت مفرط
2. سندرم Charcot-Marie-Tooth (شکل دمیلینه کننده)، تجویز داخل نخاعی (IT)

موارد هشدار جدی آمپول وینکریستین

1. این دارو باید تحت نظارت یک پزشک مجرب شیمی درمانی سرطان در یک مرکز مجهز برای تشخیص و مدیریت عوارض تجویز شود. قبل از تزریق، سوزن را به درستی در ورید قرار دهید. نشت به بافت اطراف در طول تجویز IV (وریدی) ممکن است باعث تحریک قابل توجهی شود.
2. در صورت بروز تحریک، تزريق بايد فورا قطع شود و هر بخش باقيمانده از دوز بايد به وريد ديگر وارد شود. تزریق موضعی هیالورونیداز و اعمال حرارت متوسط ​​به ناحیه نشت به پراکندگی دارو کمک می‌کند و ممکن است ناراحتی و احتمال سلولیت را به حداقل برساند. به علاوه، استفاده داخل نخاعی ممکن است کشنده باشد.

خطر سمیت عصبی با آمپول وینکریستین

1. نوروپاتی‌های حسی و حرکتی شایع و تجمعی هستند. بیماران را از نظر علائم نوروپاتی حرکتی محیطی و حسی، مرکزی و اتونوم مانند هیپواستزی، هیپراستزی، پارستزی، هیپورفلکسی، آرفلکسی، نورالژی، درد فک، کاهش حس ارتعاشی، نوروپاتی جمجمه، ایلئوس، احساس سوزش، آرترالژی، میالژی، اسپاسم عضلانی تحت نظر قرار دهید.
2. هیپوتانسیون ارتواستاتیک ممکن است رخ دهد. خطر مسمومیت عصبی در صورتی که درمان برای بیماران مبتلا به اختلالات عصبی عضلانی از قبل وجود داشته یا داروهای دیگری با خطر مسمومیت عصبی تجویز شود، بیشتر است.
3. بیماران مبتلا به نوروپاتی شدید از قبل باید تنها پس از ارزیابی دقیق ریسک و فایده درمان شوند. قطع و کاهش دوز مصرفی براساس شدت تعیین می‌شود.

عوارض آمپول وینکریستین

حالت تهوع، استفراغ، کاهش وزن، اسهال، زخم های دهان، سرگیجه یا سردرد، فشارخون، یبوست و… برخی از عوارض آمپول وینکریستین می‌باشد. این دارو همچنین می‌تواند باعث یبوست شود که در برخی موارد ممکن است جدی شود. با پزشک یا داروساز خود در مورد اینکه چگونه می‌توانید از یبوست پیشگیری کنید (مانند رژیم غذایی سرشار از فیبر، نوشیدن آب کافی) مشورت کنید. در مورد استفاده منظم از نرم کننده مدفوع مانند دوکوزات، اجتناب از ملین‌های حجیم کننده و انتخاب یک ملین محرک سوال کنید.

افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند ممکن است عوارض جانبی جدی داشته باشند. با این حال، این دارو برای شما تجویز شده است، زیرا پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. این دارو ممکن است توانایی شما را برای مبارزه با عفونت‌ها کاهش دهد که ممکن است احتمال ابتلا به یک عفونت جدی (به ندرت کشنده) را افزایش دهد یا هر عفونتی را که دارید، بدتر کند. اگر علائم عفونت دارید (مانند گلودرد که از بین نمی‌رود، تب، لرز، سرفه) فورا به پزشک خود اطلاع دهید. در ادامه به عوارض آمپول وینکریستین خواهیم پرداخت؛

1. آلوپسی (20-70%)
2. نوروپاتی محیطی
3. پارستزی
4. از دست دادن حسی
5. نفروپاتی اسید اوریک حاد
6. از دست دادن رفلکس‌های تاندون عمیق
7. فشار خون
8. فشار خون بالا
9. حالت تهوع
10. استفراغ
11. یبوست

تداخل دارویی وینکریستین

1. تداخلات رده X (پرهیز): ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، کانیواپتان، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، لاسمیدیتان، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداستینیب، واکسن (زنده)
2. کاهش اثرات داروها توسط وینکریستین: ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، فوس فنی‌توئین، لنوگراستیم، لیپگ فیلگراستیم، نیوولومب، فنی‌توئین، پیدوتیمود، سیپولوسل تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن (زنده)، واکسن‌ (غیرفعال)
3. افزایش اثرات داروها توسط وینکریستین: باریستینیب، فینگولیمود، لفلونامید، میتومایسین (سیستمیک)، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
4. افزایش اثرات وینکریستین توسط داروها: دنوزومب، دولیسیب، اردافتینیب، فلوکونازول، فوس اپرپیتانت، فوس نتوپیتانت، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، اینبلیزومب، ایتراکونازول، لاروترکتینیب، لاسمیدیتان، لوپیناویر، آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولیدی، میفپریستون، نتوپیتانت، نیفدیپین، اوکرلیزومب، پالبوسیکلیب، پالیفرمین

مصرف آمپول وینکریستین در دوران بارداری و شیردهی

بر اساس یافته‌های مطالعات غیر بالینی و مکانیسم اثر، درمان می‌تواند در صورت تجویز به یک زن باردار باعث آسیب جنین شود. اطلاعات کافی در مورد استفاده از وینکریستین سولفات در زنان باردار برای ارزیابی خطر مرتبط با دارو وجود ندارد. قبل از شروع درمان، وضعیت بارداری را در زنان دارای پتانسیل باروری بررسی کنید.

ناباروری با تزریق آمپول وینکریستین

1. بر اساس یافته‌ها در انسان و حیوان، درمان ممکن است باروری را مختل کند. اختلال عملکرد غدد جنسی در بیماران زن و مرد پس از بلوغ که شیمی درمانی چند عاملی دریافت کرده‌اند، گزارش شده است.
2. درجه‌ای که عملکرد بیضه یا تخمدان تحت تأثیر قرار می‌گیرد وابسته به سن، دوز و عامل است. بهبودی ممکن است در برخی، اما نه همه بیماران رخ دهد. در حیوانات، اثرات نامطلوب بر اندام‌های تناسلی نر پس از یک دوره نقاهت برگشت‌پذیر نبود.

تاثیر آمپول وینکریستین در شیردهی

هیچ داده‌ای در مورد وجود سولفات وینکریستین یا متابولیت‌ها در شیر انسان، اثرات آن بر روی کودک یا تولید شیر وجود ندارد. به دلیل احتمال بروز عوارض جانبی جدی در کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌شود، به زنان توصیه کنید در طول درمان و حداقل یک هفته پس از آخرین دوز، از شیر خود استفاده نکنند.

شرایط نگهداری آمپول وینکریستین

آمپول وینکریستین باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.

کلام آخر آمپول وینکریستین

این مقاله به بررسی درمان انواع سرطان با آمپول وینکریستین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. آمپول وینکریستین به عنوان یکی از داروهای شیمی‌درمانی مؤثر در درمان انواع مختلف سرطان، به ویژه سرطان‌های خون مانند لوسمی و لنفوم، نقش بسزایی دارد. این دارو با جلوگیری از تشکیل میکروتوبول‌ها، فرآیند تقسیم سلولی را مختل کرده و از تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که وینکریستین می‌تواند به طور مؤثری رشد تومورها را کاهش داده و عمر بیماران را افزایش دهد.

منبع سایت: Medscape