فشار خون بالا یا هیپرتانسیون یکی از بیماری‌های شایع و پرخطر در دنیای مدرن است که به عنوان یکی از عوامل اصلی بیماری‌های قلبی و عروقی شناخته می‌شود. این بیماری که اغلب بدون علائم آشکار است، میتواند به تدریج به آسیب‌های جدی در اندام‌های حیاتی مانند قلب، مغز و کلیه‌ها منجر شود. مدیریت و کنترل فشار خون بالا از طریق تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای مناسب (مانند قرص تری متافان) امری ضروری است.
اشکال دارویی تری متافان
- قرص
- آمپول
موارد مصرف قرص تری متافان
قرص تری متافان یا تریامترن/هیدروکلروتیازید یک داروی ترکیبی است که برای درمان فشار خون بالا و کاهش تجمع مایعات (ادم) در بدن استفاده می‌شود. تریامترن موجود در دارو یک دیورتیک (مدر) پتاسیم نگهدار است که به جلوگیری از کمبود پتاسیم در بدن کمک می‌کند. همچنین، هیدروکلروتیازید یک دیورتیک تیازیدی است که سبب کاهش فشار خون و کاهش تجمع مایعات می‌شود. این ترکیب باعث کاهش حجم خون و فشار روی دیواره‌های عروق خونی می‌شود، که در نتیجه فشار خون را کاهش می‌دهد.
کاربرد تری متافان در فشارخون
- کاهش حجم خون: هیدروکلروتیازید موجود در دارو با افزایش دفع سدیم و آب از طریق کلیه‌ها، حجم خون را کاهش می‌دهد. کاهش حجم خون منجر به کاهش فشار وارد بر دیواره‌های عروق خونی و در نتیجه کاهش فشار خون می‌شود.
- کاهش مقاومت عروق خونی محیطی: هیدروکلروتیازید با کاهش حجم خون، مقاومت عروق خونی محیطی نیز کاهش می‌یابد که به کاهش فشار خون کمک می‌کند.
- حفظ سطح پتاسیم: تریامترن موجود در دارو به عنوان یک دیورتیک پتاسیم نگهدار عمل می‌کند و باعث می‌شود که در عین حال که دفع سدیم و آب افزایش می‌یابد، پتاسیم بدن حفظ شود. این امر از بروز هیپوکالمی (کاهش سطح پتاسیم خون) که یک عارضه جانبی شایع دیورتیک‌ها است، جلوگیری می‌کند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی تری متافان
این دارو ترکیبی از تریامترن و هیدروکلروتیازید است. مکانیسم عمل تریامترن؛ با مهار کانال‌های سدیمی در سلول‌های اپیتلیال توبول‌های انتهایی کلیه عمل می‌کند. این مکانیسم باعث کاهش بازجذب سدیم و افزایش دفع پتاسیم می‌شود. از آنجایی که تریامترن پتاسیم نگهدار است، برخلاف دیورتیک‌های دیگر، سطح پتاسیم خون را کاهش نمی‌دهد و حتی ممکن است آن را افزایش دهد. مکانیسم عمل هیدروکلروتیازید؛ بازجذب سدیم و کلرید را در بخش پروگزیمال لوله‌های کلیه مهار می‌کند. این منجر به افزایش دفع سدیم، کلرید و آب از طریق ادرار می‌شود. با کاهش حجم خون، مقاومت عروق خونی کاهش و فشار خون کاهش می‌یابد.
نحوه مصرف قرص تری متافان
- دوز معمول این دارو برای بزرگسالان یک قرص در روز است، اما مقدار دقیق آن باید توسط پزشک تعیین شود. دوز مصرفی ممکن است بسته به شدت بیماری و پاسخ بدن به دارو تغییر کند.
- بهتر است دارو را صبح‌ها مصرف کنید تا از اثر دیورتیک (افزایش دفع ادرار) آن در طول شب جلوگیری شود. می‌توانید دارو را با غذا یا بدون غذا مصرف کنید، اما بهتر است هر روز در یک زمان معین مصرف شود.
- قرص را به صورت کامل با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن آن خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن دارو منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه افزایش خطر عوارض جانبی خواهد شد. پزشک ممکن است نیاز به پایش منظم فشار خون و سطح الکترولیت‌های خون، به ویژه پتاسیم، داشته باشد. اگر دچار هر گونه عارضه جانبی یا تغییرات غیر معمول در وضعیت سلامتی شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص تری متافان، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله سابقه یک واکنش آلرژیک شامل تورم صورت، لب‌ها، زبان و گلو (آنژیوادم)، روش‌های تصفیه خون ( مانند آفرزیس LDL، دیالیز)، سطح بالای پتاسیم در خون و… با پزشک در رابطه با خطرات مصرف این دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط قرص تری متافان خواهیم پرداخت؛
- مصرف قرص تری متافان (تریامترن/هیدروکلروتیازید) نیازمند رعایت برخی موارد احتیاطی است تا از عوارض جانبی ناخواسته و تداخلات دارویی جلوگیری شود.
- در صورت داشتن بیماری‌های کلیوی، پزشک را مطلع کنید. تریامترن میتواند عملکرد کلیه را تحت تاثیر قرار دهد و ممکن است نیاز به تنظیم دوز باشد. در بیماران مبتلا به مشکلات کبدی، مصرف این دارو باید با احتیاط صورت گیرد.
- هیدروکلروتیازید ممکن است سطح قند خون را افزایش دهد، بنابراین بیماران دیابتی باید به طور منظم سطح قند خون خود را بررسی کنند و پزشک را از تغییرات مطلع سازند.
- این دارو میتواند باعث کاهش سطح پتاسیم و منیزیم و افزایش سطح کلسیم و اسید اوریک در خون شود. پایش منظم الکترولیت‌ها توسط پزشک ضروری است.
- مصرف این دارو ممکن است باعث افت فشار خون به ویژه در افراد مبتلا به کم‌آبی بدن یا افراد مسن شود. قبل از شروع مصرف تری متافان، پزشک را از تمامی داروها، مکمل‌ها و گیاهان دارویی که مصرف می‌کنید مطلع کنید تا از تداخلات دارویی جلوگیری شود.
- این دارو ممکن است برای جنین مضر باشد، بنابراین در صورت بارداری یا برنامه‌ریزی برای بارداری، پزشک را مطلع سازید. همچنین در دوران شیردهی نیز با پزشک مشورت کنید.
- هیدروکلروتیازید ممکن است سطح اسید اوریک و خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد. مصرف الکل و کافئین ممکن است عوارض جانبی دیورتیک‌ها را افزایش دهد. بهتر است مصرف این مواد را محدود کنید.
موارد منع مصرف قرص تری متافان
- حساسیت به دارو یا سایر ترکیبات موجود در آن
- بیماری‌های شدید کلیوی و کبدی
- هیپرکالمی (سطح بالای پتاسیم در خون)
- بارداری و شیردهی ( با نسخه )
- آریتمی‌های قلبی
عوارض قرص تری متافان
اگر عوارض جانبی شما بعد از مدتی ادامه یافت یا بدتر شد، با پزشک مشورت کنید. اگر پزشک شما این دارو را تجویز کرده است، به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، درد شکم، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به عوارض قرص تری متافان خواهیم پرداخت؛
- تهوع
- استفراغ
- اسهال یا یبوست
- درد معده
- افزایش سطح اسید اوریک خون (که ممکن است باعث نقرس شود)
- افزایش سطح قند خون (که ممکن است باعث دیابت یا تشدید آن شود)
- سردرد
- سرگیجه
- راش پوستی
- خارش
- تورم (به خصوص صورت، زبان یا گلو)
- مشکلات تنفسی
تداخل دارویی تری متافان
تداخل قابل توجهی برای تری متافان یافت نشد.
مصرف قرص تری متافان در دوران بارداری و شیردهی
مطالعات کافی و کنترل‌شده در مورد استفاده از تریامترن در زنان باردار وجود ندارد. این دارو میتواند از جفت عبور کند و ممکن است به جنین آسیب برساند. استفاده از دیورتیک‌ها در دوران بارداری معمولاً توصیه نمی‌شود مگر اینکه ضروری باشد. در صورتی که درمان با دیورتیک‌ها ضروری باشد، باید با دوز کم و تحت نظر پزشک صورت گیرد. هیدروکلروتیازید نیز میتواند از جفت عبور کند و ممکن است به جنین آسیب برساند. استفاده از این دارو در دوران بارداری باید با احتیاط بسیار زیاد و تنها در صورتی که منافع آن بر خطرات احتمالی برتری داشته باشد، انجام شود.
شرایط نگهداری داروی تری متافان
قرص تری متافان باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص تری متافان
این مقاله به بررسی کاهش فشارخون اورژانسی با قرص تری متافان، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص تری متافان، با ترکیب دو ماده فعال تریامترن و هیدروکلروتیازید، یکی از داروهای مؤثر در کاهش فشار خون بالا است. این دارو با بهره‌گیری از مکانیسم‌های متفاوت، از جمله کاهش حجم خون و حفظ سطح مناسب پتاسیم، به بهبود عملکرد قلبی-عروقی و کاهش خطرات مرتبط با هیپرتانسیون کمک می‌کند. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که تری متافان میتواند به طور موثری فشار خون را کنترل کرده و به کاهش عوارض ناشی از این بیماری کمک کند.
