یکی از دغدغه‌های اصلی در زندگی زناشویی، جلوگیری از بارداری ناخواسته است. اگرچه روش‌های مختلفی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد، اما در برخی مواقع ممکن است این روش‌ها دچار نقص یا فراموشی شوند. در این مواقع استفاده از روش‌های پیشگیری اورژانسی می‌تواند راهکاری مناسب باشد. قرص تنسی یکی از معروف‌ترین داروهای موجود در این دسته است که به منظور جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی بدون محافظت یا شکست روش‌های جلوگیری، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اشکال دارویی تنسی
- قرص تنسی 1.5 ممیلی گرم
موارد مصرف قرص تنسی
قرص تنسی توسط زنان برای جلوگیری از بارداری پس از شکست در کنترل بارداری (مانند شکستگی کاندوم) یا رابطه جنسی محافظت نشده استفاده می‌شود. این دارو یک ضد بارداری اورژانسی است و نباید به عنوان یک روش منظم کنترل بارداری استفاده شود. استفاده از این دارو باعث توقف بارداری فعلی یا محافظت از شما یا شریک زندگیتان در برابر بیماری‌های مقاربتی (مانند اچ آی وی، سوزاک، کلامیدیا) نمی‌شود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص تنسی
پروژستین مصنوعی، تخمک گذاری از یک مکانیسم بازخورد منفی روی هیپوتالاموس مهار می‌شود و منجر به کاهش ترشح FSH و LH می‌شود. زمان پیک پلاسما این دارو 1.4-2.5 ساعت، توزیع پروتئین محدود 50٪ و در کبد متابولیزه می‌شود. متابولیت‌ها شامل تتراهیدرولوونورژسترل، هیدروکسی نورژسترل، ترکیبات سولفات یا گلوکورونید است. حذف دارو در نیمه عمر 11-45 ساعت و دفع از طریق ادرار (50-40%) و مدفوع (32%) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص تنسی
اگر پزشک شما قرص تنسی را تجویز کرده است، آن را طبق دستور مصرف کنید. 1 قرص را با غذا یا بدون غذا در اسرع وقت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کنید. این دارو زمانی بهترین اثر را دارد که ظرف 72 ساعت (3 روز) پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شود. اگر در عرض 2 ساعت پس از مصرف این دارو استفراغ کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. بعد از مصرف این دارو، ممکن است پریودی شما تغییراتی کند. اگر قاعدگی شما بیش از 7 روز تاخیر داشت، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
از کجا بفهمیم قرص اورژانسی تنسی اثر کرده است؟
اگر پس از مصرف قرص اورژانسی تنسی، دوره قاعدگی شما در زمان معمول یا نزدیک به زمان معمول شروع شود، این نشانه‌ای است که قرص مؤثر بوده و بارداری اتفاق نیفتاده است. اگر قاعدگی شما بیش از یک هفته تأخیر داشته باشد، احتمال بارداری وجود دارد. در این صورت، بهتر است از یک تست بارداری استفاده کنید.
اگر بعد از مصرف قرص اورژانسی، علائمی مانند حالت تهوع صبحگاهی، حساسیت پستان‌ها، خستگی غیرعادی و یا تکرر ادرار دارید، این ممکن است نشانه بارداری باشد. در این صورت، انجام تست بارداری توصیه می‌شود.
طریقه مصرف قرص تنسی
- قبل از مصرف قرص تنسی، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. این قرص باید در اسرع وقت پس از رابطه جنسی، ترجیحاً در ۲۴ ساعت اول مصرف شود. با این حال، تا ۷۲ ساعت (۳ روز) بعد از رابطه می‌تواند مؤثر باشد، ولی تأثیر آن با گذشت زمان کمتر می‌شود.
- ضد بارداری اورژانسی فقط حاوی پروژستین برای پیشگیری از بارداری پس از مقاربت محافظت نشده یا شکست شناخته شده یا مشکوک پیشگیری از بارداری نشان داده شده است. دوز مصرفی 1 قرص (1.5 میلی گرم) به صورت خوراکی در اسرع وقت ظرف 72 ساعت پس از مقاربت محافظت نشده است. اگر در اسرع وقت بعد از مقاربت محافظت نشده مصرف شود، موثرتر است.
- این قرص برای استفاده منظم به عنوان روش پیشگیری از بارداری مناسب نیست و فقط در مواقع اضطراری باید استفاده شود. مصرف آن ممکن است عوارضی مانند تهوع، سرگیجه، یا تغییر در چرخه قاعدگی داشته باشد. اگر پس از مصرف قرص تا دو ساعت بعد دچار استفراغ شدید، باید با مشورت پزشک یک دوز دیگر مصرف کنید.
در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمی‌کند؟
قرص اورژانسی باید هرچه سریع‌تر پس از رابطه جنسی بدون محافظت مصرف شود. اثر آن در ۲۴ ساعت اول بیشترین است و با گذشت زمان، تا ۷۲ ساعت پس از رابطه، کارایی آن کاهش می‌یابد. اگر بیش از ۷۲ ساعت (۳ روز) گذشته باشد، احتمال بارداری بیشتر است و قرص ممکن است کارایی لازم را نداشته باشد. اگر تا دو ساعت پس از مصرف قرص دچار استفراغ شوید، بدن شما احتمالاً دارو را جذب نکرده است و نیاز به مصرف مجدد یک دوز دیگر خواهید داشت. در این مورد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص تنسی، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله اختلالات عضلانی (مانند میاستنی گراویس، ضعف، از دست دادن هماهنگی)، سابقه شخصی یا خانوادگی اختلال مصرف مواد (مانند مصرف بیش از حد یا اعتیاد به مواد مخدر یا الکل)، بیماری کبد، گلوکوم، اختلالات روانی یا خلقی (مانند افسردگی)، مشکلات تنفسی (مانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه-COPD) و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص تنسی خواهیم پرداخت؛
- سیگار کشیدن خطر عوارض جانبی جدی قلبی عروقی ناشی از مصرف ترکیبی ضد بارداری هورمونی را افزایش می‌دهد. این خطر با افزایش سن (بیش از 35 سال) و سیگار کشیدن زیاد (15 یا بیشتر سیگار در روز) افزایش می‌یابد. به خانم‌هایی که از داروهای ضد بارداری خوراکی هورمونی استفاده می‌کنند؛ توصیه کنید سیگار نکشند.
- بیماران با سابقه خانوادگی سرطان سینه و یا DVT/PE، فعلی یا سابقه افسردگی، اندومتریوز، دیابت، HTN، تغییرات تراکم استخوان، نارسایی کلیوی یا کبدی، بیماری متابولیک استخوان، شرایط تشدید شده توسط احتباس مایعات (مانند میگرن، آسم، صرع) و… با احتیاط این دارو را مصرف کنند.
- در صورت بروز زردی، مشکلات بینایی (ممکن است باعث عدم تحمل لنزهای تماسی شود)، هر گونه علائم VTE، میگرن با شدت غیرعادی، افزایش قابل توجه فشار خون، افسردگی شدید، افزایش خطر عوارض ترومبوآمبولیک پس از جراحی، دارو قطع شود.
- 4 هفته قبل از جراحی بزرگ یا بی حرکتی طولانی مدت مصرف را قطع کنید. بیمارانی که وارفارین، داروهای ضد انعقاد خوراکی مصرف می‌کنند (افزایش دوز ضد انعقاد ممکن است ضروری باشد)، احتیاط کنند.
- برخی از مطالعات استفاده از OCP را با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط می‌کنند، در حالی که مطالعات دیگر تغییری در خطر نشان نداده‌اند. خطر ابتلای زنان به شرایطی بستگی دارد که سطوح طبیعی هورمون بالا برای مدت طولانی از جمله شروع زودرس قاعدگی قبل از 12 سالگی، یائسگی دیررس، بعد از 55 سالگی، اولین فرزند پس از 30 سالگی، پوچی ادامه داشته باشد.
- افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم با استفاده از داروهای ضدبارداری وجود دارد، با این حال HPV به عنوان عامل خطر اصلی برای این سرطان باقی می‌ماند. شواهد نشان می‌دهد که استفاده طولانی‌مدت از داروهای ضدبارداری، ۵ سال یا بیشتر، ممکن است با افزایش خطر مرتبط باشد.
- افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد با استفاده از OCP. خطر با استفاده طولانی تر از OCP افزایش می‌یابد.
- به تاخیر انداختن درج محصول حداقل شش هفته یا تا زمانی که پس از زایمان یا سقط سه ماهه دوم انفولاسیون کامل شود.
موارد منع مصرف قرص تنسی
- حساسیت مفرط
- بارداری یا شیردهی
عوارض قرص تنسی
سردرد، کیست تخمدان، آمنوره، درد شکم، تغییرات در خونریزی رحم، افسردگی، میگرن، آلوپسی، آکنه، حساسیت سینه، درد لگن و… برخی از عوارض قرص تنسی می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص تنسی خواهیم پرداخت؛
- سردرد (12%)
- آکنه (15%)
- کیست تخمدان (13%)
- درد شکم (12%)
- تغییرات خونریزی رحم/واژن (52%)
- خونریزی بین قاعدگی / لکه بینی (23%)
- حاملگی خارج از رحم (≤50%)
- افسردگی (4%)
- میگرن (2%)
- آلوپسی (1%)
- دیسمنوره (9%)
- حساسیت سینه (3-9%)
- درد لگن (6%)
- ترشحات واژن (4%)
- عفونت لگن (1%)
عوارض قرص تنسی 1.5
- استفراغ
- سردرد
- سرگیجه
- خستگی
- تغییرات در چرخه قاعدگی
- حساسیت پستان
عوارض قرص تنسی بر پریود
قرص اورژانسی تنسی 1.5 میلی‌گرم، که برای جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی بدون محافظت استفاده می‌شود، می‌تواند تأثیراتی بر چرخه قاعدگی (پریود) شما داشته باشد. این تغییرات ناشی از هورمون‌های موجود در قرص هستند و معمولاً موقتی هستند. یکی از شایع‌ترین عوارض قرص تنسی تأخیر در شروع قاعدگی است. اگر قاعدگی شما بیش از یک هفته تأخیر داشته باشد، ممکن است نیاز باشد که تست بارداری انجام دهید تا مطمئن شوید که باردار نیستید.
تداخل دارویی تنسی
- تداخلات رده X (پرهیز): انکورافنیب، گریزئوفولوین، ایکسازومیب، پکسیدارتینیب، ترانگزامیک اسید، یولی‌پریستال
- کاهش اثرات لوونورژسترل توسط داروها: دابرافنیب، داروناویر، دفراسیروکس، افاویرنز، انکورافنیب، انزالوتامید، اردافیتینیب، اسلی‌کاربازپین، اکسناتید، فلبامات، فوس آمپرناویر، گریزئوفولوین، ایووسیدنیب، ایکسازومیب، لاموتریژین، لزینوراد، لیکسیسناتید، لوپیناویر، لوماکافتور و ایواکافتور، مترلپتین، میفپریستون، میتوتان، مایکوفنولات، نلفیناویر، نینتدانیب، اوکتروتید، اکس‌کاربازپین، پرامپانل، پکسیدارتینیب، فنی‌توئین، پیتولیسانت، پریمیدون، مشتقات رتینوئیک اسید، مشتقات ریفامایسین، ساکوئیناویر، ساریلومب، سیلتوکسیمب، گیاه علف چای، سوگامادکس، تازمتوستات، تتراهیدروکانابینول و کانابیدیول، توسیلیزومب، توپیرامات، یولی‌پریستال
- افزایش اثرات لوونورژسترل توسط داروها: آتازاناویر، کارفیلزومیب، کوبیسیستات، لوپیناویر، مترلپتین، میفپریستون، تیپراناویر
مصرف قرص تنسی در دوران بارداری و شیردهی
استفاده از قرص تنسی در بارداری یا با حاملگی مشکوک منع مصرف دارد، زیرا نیازی به پیشگیری از بارداری در خانمی که قبلاً باردار است وجود ندارد و درمان ممکن است باعث پیامدهای نامطلوب بارداری شود. اگر زنی باردار شود، احتمال حاملگی خارج از رحم افزایش می‌یابد و خطر سقط جنین، سپسیس و زایمان زودرس افزایش می یابد. در صورت امکان دارو را حذف کنید. اگر محصول قابل حذف نیست، بارداری را از نزدیک دنبال کنید.
مطالعات هیچ اثر نامطلوبی بر رشد جنین و نوزاد مرتبط با استفاده طولانی مدت از دوزهای ضد بارداری پروژستین‌های خوراکی در یک زن باردار گزارش نمی‌کنند. با این حال، مواردی از مردانه شدن اندام تناسلی خارجی جنین دختر به دنبال قرار گرفتن در معرض پروژستین‌ها با دوزهای بیشتر از مواردی که در حال حاضر برای پیشگیری از بارداری خوراکی استفاده می‌شود، گزارش شده است. مطالعات تولید مثل حیوانات انجام نشده است.
تاثیر قرص تنسی در شیردهی
هیچ گزارشی از عوارض جانبی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند با استفاده مادر از داروهای ضد بارداری فقط پروژسترون وجود ندارد. موارد جدا شده کاهش تولید شیر با IUS آزادکننده LNG گزارش شده است. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به درمان و هرگونه اثرات نامطلوب بالقوه بر درمان کودک شیرده یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.
شرایط نگهداری قرص تنسی
قرص تنسی باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص تنسی
این مقاله به بررسی جلوگیری از بارداری با قرص تنسی، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص اورژانسی تنسی به عنوان یک راهکار مؤثر و سریع برای جلوگیری از بارداری ناخواسته، در مواقعی که روش‌های پیشگیری متعارف به خطر افتاده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با تأثیر بر فرآیند تخمک‌گذاری و جلوگیری از لقاح، به زنان این امکان را می‌دهد که در صورت بروز شرایط اضطراری، از بارداری جلوگیری کنند. با این حال، ضروری است که مصرف این قرص به عنوان یک گزینه موقتی در نظر گرفته شود
