میگرن یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از آن رنج می‌برند. این بیماری با سردردهای شدید، نبض‌دار و گاهی همراه با علائمی مانند تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا همراه است. یافتن راهکاری موثر برای کنترل و تسکین این علائم می‌تواند تأثیر قابل توجهی در کیفیت زندگی افراد مبتلا داشته باشد. یکی از داروهایی که برای تسکین سریع و مؤثر حملات میگرنی استفاده میشود، قرص سوماتریپتان است. این دارو با اثرگذاری بر گیرندههای سروتونین در مغز، به تنظیم جریان خون و کاهش دردهای ناشی از میگرن کمک میکند.
اشکال دارویی سوماتریپتان
- قرص: 25 میلی گرم، 50 میلی گرم، 100 میلی گرم
- محلول تزریق زیرجلدی: ویال 6 میلی گرم / 0.5 میلی لیتر (Imitrex)
- سرنگ/کارتریج SC از پیش پر شده
موارد مصرف قرص سوماتریپتان
قرص سوماتریپتان برای درمان میگرن استفاده میشود. این دارو به تسکین سردرد، درد و سایر علائم میگرن (از جمله تهوع، استفراغ، حساسیت به نور یا صدا) کمک میکند. درمان سریع به شما کمک میکند تا به روال عادی خود بازگردید و ممکن است نیاز شما به سایر داروهای مسکن را کاهش دهد.
سوماتریپتان متعلق به دسته‌ای از داروها به نام تریپتان است. این ماده طبیعی خاصی (سروتونین) را تحت تأثیر قرار می‌دهد که باعث باریک شدن رگ‌های خونی در مغز میشود. همچنین ممکن است با تأثیر بر اعصاب خاصی در مغز، درد را تسکین دهد. توجه داشته باشید سوماتریپتان از میگرن‌های آینده جلوگیری نمی‌کند یا تعداد دفعات حملات میگرنی را کاهش نمی‌دهد.
قرص سوماتریپتان 50 برای چیست؟
قرص سوماتریپتان 50 میلی‌گرم برای درمان میگرن استفاده میشود. سوماتریپتان به گروه داروهایی به نام تریپتان‌ها تعلق دارد و با تأثیر بر روی عروق خونی مغز، به کاهش درد و علائم میگرن کمک میکند. این دارو زمانی مصرف میشود که سردرد میگرنی شروع شده است و به منظور جلوگیری از حمله میگرنی به کار نمی‌رود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی سوماتریپتان
مکانیسم عمل قرص سوماتریپتان؛ آگونیست انتخابی گیرنده 5-HT1B و 5-HT1D در شریان‌های جمجمه است که باعث ایجاد اثرات منقبض کننده عروق و ضد التهابی میشود. با انتقال عصبی آنتی درومیک و تسکین سردرد میگرنی مرتبط است. جذب دارو با فراهمی زیستی 15% خوراکی و 97% تزریق زیرجلدی است. این دارو از طریق ایزوآنزیم MAO-A کبدی متابولیزه میشود. حذف دارو در نیمه عمر 2-2.5 ساعت (خوراکی) و 115 دقیقه (تزریق زیرجلدی) است.
مقدار مصرف قرص سوماتریپتان
قبل از مصرف قرص سوماتریپتان، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. مقدار و زمان مصرف باید مطابق با دستور پزشک باشد، بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش یا کاهش ندهید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک، تاثیری بر روی بهبودی شما نداشته و تنها خطر عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. توجه داشته باشید که قرص را به صورت کامل همراه با آب مصرف کرده و از جویدن با خرد کردن دارو خودداری کنید.
نحوه مصرف قرص سوماتریپتان
- قرص سوماتریپتان باید در شروع حمله میگرن مصرف شود که دوز مصرفی یکد عدد قرص در ابتدای شروع علائم است. دوز معمول برای بزرگسالان 50 یا 100 میلی‌گرم است. پزشک بر اساس شدت سردرد دوز مناسب را تجویز میکند.
- در صورت عدم تسکین سردرد با دوز اول، می‌توان پس از دو ساعت دوز دوم مصرف کرد. نباید بیش از 200 میلی‌گرم در 24 ساعت مصرف شود. ممکن است منجر به خواب‌آلودگی، سرگیجه، ضعف عضلانی، احساس گرما یا سردی و ناراحتی گوارشی شود. در صورت بروز عوارض شدید مانند تنگی نفس یا درد قفسه سینه، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
- دوز پیشنهادی برای درمان سردرد میگرنی (اشکال قرص)؛ 25 میلی گرم، 50 میلی گرم یا 100 میلی گرم به صورت خوراکی است. این مقدار دوز مصرفی برای اشکال تزریقی، 6 میلی گرم (0.5 میلی لیتر) به صورت تزریق زیرجلدی با اتوانژکتور است که ممکن است یک ساعت بعد تکرار شود.
- این دارو در نارسایی کبدی خفیف تا متوسط نباید بیش از 50 میلی گرم در دوز باشد. همچنین، مصرف سوماتریپتان در افراد مبتلا به نارسایی شدید کلیوی منع مصرف دارد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص سوماتریپتان، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله بیماری گردش خون (مانند بیماری عروق محیطی مانند تصلب شرایین، ترومبوفلبیت، بیماری رینود)، فشار خون بالا، کمبود مواد مغذی (سوء تغذیه)، بیماری قلبی یا رگ خونی (مانند بیماری عروق کرونر، سکته مغزی، حمله قلبی اخیر)، بیماری کبد، بیماری کلیوی، عفونت شدید، خارش شدید، مصرف سیگار یا دخانیات، دیابت و… با پزشک در رابطه با خطرات دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط قرص سوماتریپتان خواهیم پرداخت؛
- سندرم سروتونین ممکن است رخ دهد، به ویژه در هنگامی که ترکیبی با SSRI (به عنوان مثال، فلوکستین، پاروکستین، سرترالین، فلووکسامین، سیتالوپرام، اسیتالوپرام) یا SNRI (به عنوان مثال ونلافاکسین، دولوکستین) استفاده شود. در صورت بروز، درمان را قطع کنید.
- خونریزی مغزی یا سوباراکنوئید و سکته مغزی با تجویز آگونیست 5-HT1 گزارش شده است. در صورت وقوع قطع شود. افزایش قابل توجه فشار خون، از جمله بحران فشار خون بالا، گزارش شده است.
- در بیمارانی که سابقه اختلال تشنجی دارند یا آستانه تشنج کمتری دارند، احتیاط کنید. این دارو ممکن است باعث افسردگی از جمله سرگیجه، ضعف یا خواب آلودگی شود (نادر). در صورت بروز سرگیجه یا ضعف، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به انرژی و هوشیاری بالایی است، خودداری کنید.
- اسپاسم عروق کرونر، ایسکمی گذرا، تاکی کاردی/فیبریلاسیون بطنی، انفارکتوس میوکارد، ایست قلبی و مرگ با استفاده از آگونیست‌های 5HT1 گزارش شده است. انجام ارزیابی قلبی در بیماران با عوامل خطر متعدد قلبی عروقی ضروری است. ارزیابی بیماری عروق کرونر در بیماران در معرض خطر بالا ضروری است. در صورت بروز آریتمی، درمان را قطع کنید.
- در صورت لزوم و توصیه، در بیماران مبتلا به نارسایی کبدی خفیف تا متوسط از فرمول‌های خوراکی با احتیاط استفاده کنید. کلیرانس پیش سیستمیک، هنگامی که به صورت خوراکی تجویز میشود، در نارسایی کبدی کاهش می‌یابد و باعث افزایش غلظت پلاسمایی میشود. کاهش دوز توصیه شده؛ هنگامی که به صورت تزریقی (SC، داخل بینی) تجویز میشود، متابولیسم عبور اول را انجام نمی‌دهد و ممکن است باعث افزایش غلظت پلاسما نشود.
- واکنش‌های حساسیت مفرط، از جمله آنژیوادم و آنافیلاکسی، گزارش شده است. محافظ سوزنی سرنگ از پیش پر شده حاوی لاستیک طبیعی خشک (مشتقات لاتکس) است که پتانسیل ایجاد واکنش‌های آلرژیک در افراد حساس به لاتکس را دارد.
موارد منع مصرف قرص سوماتریپتان
- سابقه سندرم‌های ایسکمیک قلبی، عروقی مغز یا عروق محیطی (آنژین، MI، سکته، TIA، بیماری ایسکمیک روده)
- سابقه سکته مغزی، حمله ایسکمیک گذرا، یا میگرن همی پلژیک یا بازیلار
- سابقه بیماری عروق کرونر یا اسپاسم عروق کرونر
- سندرم ولف بیماری پارکینسون وایت یا سایر اختلالات مسیر هدایت جانبی قلبی
- فشار خون کنترل نشده
- در عرض 2 هفته از مهارکننده‌های MAO-A
- در عرض 24 ساعت از آگونیست گیرنده 5-HT1 دیگر یا داروهای نوع ارگوت
- نارسایی شدید کبدی
- سابقه حساسیت به دارو یا اجزای سازنده
- فشار خون کنترل نشده
عوارض قرص سوماتریپتان
واکنش محل تزریق، احساس سوزش، احساس سرما، ناراحتی یا فشار قفسه سینه، پارستزی، سرگیجه، خستگی و ضعف، ناراحتی شکمی و… برخی از عوارض قرص سوماتریپتان می‌باشد. سوماتریپتان می‌تواند باعث گرفتگی قفسه سینه یا گردن، درد یا فشاری شود که معمولاً جدی نیست. با این حال، این عوارض جانبی مانند علائم حمله قلبی هستند که ممکن است شامل درد قفسه سینه و بازوی چپ، تنگی نفس یا تعریق غیر معمول باشد. اگر این یا سایر عوارض جانبی جدی رخ داد، فوراً به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به عوارض قرص سوماتریپتان خواهیم پرداخت؛
- واکنش محل تزریق (≤86%)
- پارستزی (5-14%)
- سرگیجه (12%)
- احساس گرما/گرم (11%)
- ناراحتی یا سفتی قفسه سینه (2-5%)
- سفتی فک یا گردن (1-5%)
- دیافورز (2%)
- احساس سوزش (7%)
- احساس سرما (1%)
- گلو درد (3%)
- ضعف (1%)
- ناراحتی شکمی (1%)
- تحریک
- آریتمی قلبی (نادر)
- سوزش ادرار
- سوزش چشم
- گرگرفتگی
عوارض قرص سوماتریپتان 50
- احساس خستگی و خواب‌آلودگی
- سرگیجه یا احساس ضعف
- احساس فشار یا سنگینی در قفسه سینه، گلو یا فک
- گرگرفتگی (احساس گرما و سرخی در صورت یا بدن)
- تهوع یا استفراغ
- سوزش یا مورمور شدن در بدن
تداخل دارویی سوماتریپتان
- تداخلات رده X (پرهیز): مشتقات ارگوت، مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز، آگونیست‌های گیرنده 5-HT1D سروتونین (تریپتان‌ها)
- افزایش اثرات داروها توسط سوماتریپتان: دروکسی دوپا، مشتقات ارگوت، مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز، داروهای سروتونرژیک (با خطر بالا)
- افزایش اثرات سوماتریپتان توسط داروها: مشتقات ارگوت، مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز، آگونیست‌های گیرنده 5-HT1D سروتونین (تریپتان‌ها)
مصرف سوماتریپتان در دوران بارداری و شیردهی
داده‌های مربوط به ثبت قرار گرفتن در معرض بارداری آینده نگر و مطالعات اپیدمیولوژیک زنان باردار، افزایش فراوانی نقایص مادرزادی یا الگوی ثابت نقایص مادرزادی را در میان زنانی که در معرض سوماتریپتان قرار گرفته‌اند در مقایسه با جمعیت عمومی تشخیص نداده‌اند. در مطالعات سمیت رشدی در موش‌ها و خرگوش‌ها، تجویز خوراکی سوماتریپتان به حیوانات باردار با مرگ جنینی، ناهنجاری‌های جنینی و مرگ و میر نوزادان همراه بود.
زمانی که سوماتریپتان از راه داخل وریدی برای خرگوش‌های باردار تجویز شد، برای جنین کشنده بود. با این حال، خطر احتمالی مرتبط با بیماری مادر یا جنین گزارش شده است. مطالعات متعدد نشان داده است که زنان مبتلا به میگرن ممکن است در معرض خطر ابتلا به پره اکلامپسی در دوران بارداری باشند.
تاثیر قرص سوماتریپتان در شیردهی
قرص سوماتریپتان پس از تزریق زیر جلدی در شیر انسان دفع میشود. هیچ اطلاعاتی در مورد اثرات سوماتریپتان بر روی شیرخواران یا اثرات دارو بر تولید شیر وجود ندارد. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به تزریق و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی نوزاد شیرخوار از سوماتریپتان یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.
شرایط نگهداری قرص سوماتریپتان
قرص سوماتریپتان باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص سوماتریپتان
این مقاله به بررسی درمان میگرن با قرص سوماتریپتان، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص سوماتریپتان به عنوان یکی از موثرترین داروهای درمان میگرن، نقش حیاتی در تسکین علائم شدید این بیماری ایفا میکند. با اثرگذاری سریع بر گیرندههای سروتونین و تنظیم جریان خون در مغز، این دارو توانسته است برای بسیاری از بیماران مبتلا به میگرن بهبود قابل توجهی ایجاد کند. با این حال، مانند هر داروی دیگری، سوماتریپتان نیز دارای عوارض جانبی و محدودیت‌های مصرف است که باید تحت نظر پزشک مصرف شود.
منبع سایت: Medscape
