اختلالات روانی یکی از چالش‌های بزرگ بهداشت روانی در جوامع مختلف هستند که می‌توانند تاثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی فردی و اجتماعی افراد داشته باشند. این اختلالات شامل مشکلاتی چون اسکیزوفرنی، اختلالات دوقطبی، اختلالات روان‌پریشی و دیگر مشکلات روانی است که نیازمند درمان‌های موثر و جامع هستند. در این میان، داروهای ضد روان‌پریشی نقش مهمی در کنترل و مدیریت این اختلالات دارند. یکی از داروهایی که برای درمان برخی از این اختلالات روانی تجویز میشود، قرص پرفنازین است.
اشکال دارویی پرفنازین
- قرص: 2 میلی گرم، 4 میلی گرم، 8 میلی گرم، 16 میلی گرم
موارد مصرف قرص پرفنازین
قرص پرفنازین برای درمان برخی اختلالات روانی یا خلقی (اسکیزوفرنی، فاز شیدایی اختلال دوقطبی، اختلال اسکیزوافکتیو) استفاده میشود. پرفنازین متعلق به دسته‌ای از داروهایی است که به عنوان داروهای ضد روان‌پریشی شناخته می‌شوند که با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز عمل میکند.
قرص پرفنازین 2 برای چیست؟
قرص پرفنازین 2 میلی گرم یک داروی آنتیسایکوتیک (ضد روان‌پریشی) است که در دوز پایین‌تر برای موارد خفیف‌تر تجویز میشود. این دارو برای کمک به کاهش علائم روان‌پریشی مانند توهمات، هذیان‌ها، افکار غیرمنطقی و پرخاشگری نیز کاربرد دارد. همچنین، به عنوان یک داروی ضدتهوع در مواردی که تهوع ناشی از شیمی‌درمانی یا سایر علل باشد، تجویز میشود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص پرفنازین
مکانیسم عمل قرص پرفنازین؛ آنتی سایکوتیک که گیرنده های دوپامینرژیک مزولیمبیک پس سیناپسی را در مغز مسدود میکند. دارای اثرات آنتی کولینرژیک متوسط، اثرات آرام بخش ضعیف تا متوسط، اثرات اکستراپیرامیدال قوی و فعالیت ضد استفراغ قوی است. زمان پیک پلاسما این دارو 1-3 ساعت و 2-4 ساعت (متابولیت) و حذف دارو در نیمه عمر 9-12 ساعت صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص پرفنازین
قرص پرفنازین را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، 1 تا 3 بار در روز مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. پزشک ممکن است ابتدا به شما دستور دهد که دارو را با دوز کم مصرف کنید، به تدریج دوز را افزایش دهید تا احتمال عوارض جانبی (مانند اسپاسم عضلانی) کاهش یابد.
این دارو را به طور منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در زمان‌های یکسانی مصرف کنید. بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید. با قطع ناگهانی دارو ممکن است وضعیت شما بدتر شود.
زمان مصرف قرص پرفنازین
- دوز شروع پرفنازین برای بزرگسالان 4 تا 8 میلی گرم است که روزانه دو یا سه بار مصرف میشود. پس از تنظیم دوز اولیه، پزشک ممکن است دوز را تنظیم کند تا بهترین اثر را به دست آورد. دوز نگهدارنده بسته به شدت بیماری بین 8 تا 24 میلی گرم در روز است.
- قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن قرص خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن دارو منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه افزایش خطر عوارض جانبی خواهد شد.
- توجه داشته باشید که بدون هماهنگی با پزشک، دوز مصرفی خود را افزایش یا کاهش ندهید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک تاثیری بر روی سلامتی شما نداشته و تنها عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
- بهتر است پرفنازین را در زمان‌های مشخصی از روز مصرف کنید تا اثرات آن بهتر کنترل شوند. ممکن است عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی، سرگیجه، خشکی دهان، یا لرزش رخ دهند. در صورتی که عوارض شدیدتر یا نگران‌کننده‌ای مشاهده کردید، باید فوراً با پزشک خود مشورت کنید.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص پرفنازین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله کاهش عملکرد مغز استخوان، آسیب جدی به سر، مشکلات کبدی، مشکلات سیستم عصبی، پارکینسون، بیماری، سابقه سوء مصرف الکل، فشار خون پایین، مشکلات تنفسی (مانند آسم، آمفیزم)، سرطان سینه، ضربان قلب سریع، مشکلات دریچه قلب و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص پرفنازین خواهیم پرداخت؛
- قرص پرفنازین میتواند آستانه تشنج را در افراد مستعد کاهش دهد. باید با احتیاط در ترک الکل و در بیماران مبتلا به اختلالات تشنجی استفاده شود. اگر بیمار تحت درمان با داروی ضد تشنج باشد، ممکن است در صورت استفاده همزمان از فرآورده‌های پرفنازین، افزایش دوز آن دارو لازم باشد.
- در بیماران مبتلا به افسردگی روانپزشکی باید با احتیاط استفاده شود. احتمال خودکشی در بیماران افسرده در طول درمان و تا زمانی که بهبودی قابل توجهی رخ ندهد، باقی می‌ماند. این نوع از بیماران نباید به مقادیر زیادی از این دارو دسترسی داشته باشند.
- در تجویز آن به بیمارانی که قبلا واکنش‌های نامطلوب شدید نسبت به سایر فنوتیازینها نشان داده‌اند، باید احتیاط کرد. بیماران باید تحت نظارت دقیق قرار گیرند.
- بیمارانی که دوزهای زیاد مصرف می‌کنند و تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند باید به دقت از نظر پدیده‌های احتمالی کاهش فشار خون مراقبت شوند. ممکن است کاهش مقادیر بیهوشی یا داروهای مضعف سیستم عصبی مرکزی ضروری باشد.
- عملکرد کلیه در بیماران تحت درمان طولانی مدت باید کنترل شود. اگر نیتروژن اوره خون (BUN) غیر طبیعی شود، درمان باید قطع شود.
- در بیمارانی که از اختلالات تنفسی ناشی از عفونت‌های حاد ریوی رنج می‌برند یا در اختلالات مزمن تنفسی مانند آسم شدید یا آمفیزم با احتیاط مصرف شود.
- گاستریت، تهوع و استفراغ، سرگیجه و لرزش به دنبال قطع ناگهانی درمان با دوز بالا گزارش شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که می‌توان این علائم را با ادامه داروهای ضد پارکینسون به مدت چند هفته پس از قطع دارو کاهش داد.
- احتمال آسیب کبدی، رسوبات قرنیه و عدسی و دیسکینزی غیرقابل برگشت باید در نظر گرفته شود که بیماران تحت درمان طولانی مدت هستند. از آنجایی که حساسیت به نور گزارش شده است، در طول درمان با فنوتیازین باید از قرار گرفتن در معرض نور خورشید اجتناب شود.
موارد منع مصرف قرص پرفنازین
- حساسیت مفرط به فنوتیازینها
- کما، افت فشار خون شدید، افسردگی شدید CNS، همزمانی با مقادیر زیاد داروهای مضعف CNS، اختلال تشنجی کنترل نشده، آسیب مغزی زیر قشری با یا بدون آسیب هیپوتالاموس، سرکوب میلو، آسیب کبدی، دیسکرازی خون
- بیماری قلبی عروقی شدید
- شیردهی
عوارض قرص پرفنازین
سردرد، بیخوابی، سرگیجه، اختلال در نعوط، افزایش وزن، آرام بخش، سفتی عضلات، افسردگی، ضعف، بیقراری و… برخی از عوارض قرص پرفنازین میباشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص پرفنازین خواهیم پرداخت؛
- سفتی عضلات
- پارکینسونیسم
- آرام بخش
- افزایش وزن
- اختلال در نعوظ
- اضطراب
- بی قراری
- افسردگی
- سرگیجه
- سرخوشی
- سردرد یا بی خوابی
- بی قراری
- ضعف
- بی اشتهایی
- سوء هاضمه
تداخل دارویی پرفنازین
- تداخلات رده X (پرهیز): آکلیدینیوم، آمینولوولینیک اسید (سیستمیک)، آمیسولپرید، آزلاستین (نازال)، بروموپرید، برومپریدول، سیمتروپیوم، الوکسادولین، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، لووسولپیرید، متوکلوپرامید، اورفنادرین، اوکساتومید، اوکسوممازین، پارالدهید، پیریبدیل، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، روفناسین، ساکویناویر، سولپیرید، تالیدومید، تیوتروپیوم، اومکلیدینیوم
- کاهش اثرات داروها توسط قرص پرفنازین: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آمفتامین‌ها، داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)، عوامل معده روده ای (پروکینتیک) ، گوانتیدین، ایتوپراید، لووسولپیرید، نیتروگلیسیرین، پیریبدیل، کیناگولید، سکرتین
- افزایش اثرات داروها توسط قرص پرفنازین: الوکسادولین، فلونیترازپام، گلوکاگون، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، آیوهگزول، آیومپرول، آیوپامیدول، مکیتازین، متوتری‌مپرازین، متیل‌فنیدات، متی‌روسین، میرابگرون، آگونیست های اپیوئید، اورفنادرین، اکسی کدون، پارالدهید، پورفیمر، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، راموسترون، روفناسین، ساکویناویر، داروهای سروتونرژیک (با خطر بالا)، سولپیرید، سوورکسانت، تالیدومید
مصرف قرص پرفنازین در دوران بارداری و شیردهی
مصرف قرص پرفنازین در دوران بارداری باید با احتیاط بسیار زیاد و تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا این دارو میتواند بر جنین تاثیر بگذارد. مطالعات کافی روی انسان انجام نشده، اما مطالعات حیوانی نشان داده که ممکن است برای جنین مضر باشد. پزشک ممکن است این دارو را در صورتی تجویز کند که فواید آن برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی برای جنین باشد.
شرایط نگهداری قرص پرفنازین
قرص پرفنازین باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص پرفنازین
این مقاله به بررسی درمان اختلالات روانی با قرص پرفنازین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص پرفنازین به عنوان یکی از داروهای آنتیسایکوتیک سنتی، با اثرگذاری بر سیستم‌های شیمیایی مغز و کاهش علائم روان‌پریشی، به درمان اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی و دیگر اختلالات روانی کمک میکند. این دارو با تأثیر بر دوپامین و سایر ناقل‌های عصبی مغز، توانسته است در بسیاری از بیماران به کنترل علائم روانی و بهبود وضعیت روانی آن‌ها کمک کند.
