آمپول پاکلیتاکسل با مکانیسم‌های خاص خود به توقف رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی کمک میکند. این دارو از طریق تداخل با ریزلوله‌های سلولی، مانع از تقسیم سلولی شده و در نتیجه موجب مرگ سلول‌های سرطانی میشود. استفاده از پاکلیتاکسل به دلیل اثرات قابل توجه در افزایش نرخ بقا و کاهش حجم تومور، به یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های درمانی در سرطان‌های تخمدان و پستان تبدیل شده است.
اشکال دارویی پاکلیتاکسل
- محلول تزریقی: 6 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف آمپول پاکلیتاکسل
پاکلیتاکسل برای درمان انواع سرطان از جمله کارسینومای تخمدان و پستان استفاده میشود. این یک داروی شیمی درمانی سرطان است که با کند کردن یا توقف رشد سلول‌های سرطانی عمل میکند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی پاکلیتاکسل
مکانیسم عمل آمپول پاکلیتاکسل؛ تاکسان طبیعی مانع از پلیمریزاسیون میکروتوبول‌های سلولی شده که منجر به مهار سنتز DNA، RNA و پروتئین میشود. پروتئین محدود این دارو 89-98٪ که توسط CYP2C8، CYP3A4 متابولیزه میشود. حذف در نیمه عمر ترمینال 27 ساعت و دفع از طریق مدفوع (20%) و ادرار (4%) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف آمپول پاکلیتاکسل
قبل از مصرف آمپول پاکلیتاکسل، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. محلول تزریقی باید توسط یک پزشک یا پرستاران در مراکز درمانی تزریق شود. دوز مصرفی مطابق با دستور پزشک بوده و بدون هماهنگی با وی دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک تنها سبب عوارض جانبی خواهد شد. دوز بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید.
نحوه مصرف آمپول پاکلیتاکسل
- آمپول پاکلیتاکسل برای درمان سرطان تخمدان؛ پیش مدیک برای جلوگیری از واکنش‌های حساسیت مفرط (مانند دگزامتازون، دیفن هیدرامین، مسدودکننده‌های H2) دارای کاربرد است. دوز مصرفی 175 میلی‌گرم در متر مربع وریدی به مدت 3 ساعت در هفته 3 یا 135 میلی‌گرم بر متر مربع وریدی در مدت 24 ساعت در سه هفته (به دنبال سیس پلاتین) می‌باشد.
- دوز پیشنهادی برای درمان سرطان پستان گره مثبت (شیمی درمانی کمکی)، 175 میلی گرم بر متر مربع وریدی در مدت 3 ساعت در هر هفته 4 بار (با رژیم حاوی دوکسوروبیسین) می‌باشد. این مقدار دوز مصرفی برای بیماری متاستاتیک (شکست در شیمی درمانی اولیه یا عود در طی 6 ماه پس از شیمی درمانی کمکی)؛ 175 میلی گرم در متر مربع IV (تزریق وریدی) طی 3 ساعت در هر 3 هفته خواهد بود.
- مقدار مصرفی داروی پاکلیتاکسل در جهت سرطان ریه سلولی غیر کوچک؛ 135 میلی‌گرم بر متر مربع وریدی در مدت 24 ساعت در سه هفته (به دنبال سیس پلاتین) می‌باشد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف آمپول پاکلیتاکسل، اگر به آن یا به داروهای مشابه (داروهای نوع تاکسان مانند دوستاکسل، کابازیتاکسل) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعال (مانند روغن کرچک پلی اکسی اتیله) باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله اختلالات خونی (مانند کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون)، کاهش عملکرد مغز استخوان، عفونت‌های فعلی، مشکلات قلبی (مانند ضربان قلب سریع یا آهسته)، فشار خون بالا یا پایین، بیماری کبدی و… به پزشک مراجعه کنید.
مصرف این دارو در برخی بیماران سبب گیجی و خواب آلودگی شده است. در صورت بروز از انجام فعالیتهایی که نیاز به هوشیاری بالایی است، خودداری کنید. تا حدامکان رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات و تجهیزات را به زمان دیگری موکول کنید. پاکلیتاکسل میتواند احتمال ابتلای شما به عفونت‌ها را افزایش دهد یا ممکن است عفونت‌های فعلی را بدتر کند. از هر کسی که عفونتی دارد که ممکن است به راحتی پخش شود (مانند آبله مرغان، کووید-19، سرخک، آنفولانزا)، دوری کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط آمپول پاکلیتاکسل خواهیم پرداخت؛
- همه بیماران باید با کورتیکواستروئیدها، دیفن هیدرامین و آنتاگونیست‌های H2 پیش درمان شوند. واکنش‌های کشنده‌ای در بیماران علیرغم مصرف پیش دارو رخ داده است. بیمارانی که واکنش‌های حساسیت شدید به پاکلیتاکسل را تجربه می‌کنند، نباید مجدداً با این دارو مخالفت کنند.
- اختلالات انتقال شدید در کمتر از 1% بیماران در طول درمان با پاکلیتاکسل ثبت شده است و در برخی موارد نیاز به قرار دادن ضربان ساز دارند. اگر بیماران در حین انفوزیون پاکلیتاکسل دچار ناهنجاریهای قابل توجهی در هدایت شوند، باید درمان مناسب انجام شود و در طول درمان بعدی با پاکلیتاکسل، نظارت مداوم بر قلب انجام شود.
- تماس کنسانتره رقیق نشده با تجهیزات پلاستیکی پلی وینیل کلرید (PVC) یا دستگاه‌های مورد استفاده برای تهیه محلول‌های تزریق توصیه نمی‌شود. به منظور به حداقل رساندن مواجهه بیمار با نرم کننده DEHP [دی-(2-اتیل هگزیل) فتالات]، که ممکن است از کیسه‌ها یا مجموعه‌های تزریق پی وی سی شسته شود، محلول‌های پاکلیتاکسل رقیق شده باید ترجیحاً در بطری‌ها (شیشه‌ای، پلی پروپیلن) یا کیسه‌های پلاستیکی نگهداری شوند.
- پاکلیتاکسل باید از طریق یک فیلتر درون خطی با غشای ریز متخلخل بیشتر از 0.22 میکرون تجویز شود. استفاده از دستگاه‌های فیلتر مانند فیلترهای IVEX-2R که دارای لوله‌های ورودی و خروجی کوتاه با پوشش PVC هستند، منجر به شستشوی قابل توجهی از DEHP نشده است.
- در صورت مصرف همراه با تراستوزوماب یا آنتراسیکلین‌ها ممکن است خطر اختلال عملکرد قلبی را افزایش دهد.
موارد منع مصرف آمپول پاکلیتاکسل
- بیماران مبتلا به تومورهای جامد یا بیماران مبتلا به سارکوم کاپوزی مرتبط با ایدز با تعداد پایه نوتروفیل کمتر از 1500 سلول در میلی متر مکعب
- حساسیت مفرط مستند به دارو یا مواد کمکی
موارد هشدار استفاده از داروی پاکلیتاکسل
- این دارو باید تحت نظارت یک پزشک مجرب شیمی درمانی سرطان در یک مرکز مجهز برای تشخیص و مدیریت عوارض تجویز شود.
- این دارو در بیماران مبتلا به تومور جامد که تعداد نوتروفیل‌های اولیه آن‌ها کمتر از 1500 سلول در متر مکعب است و در بیماران مبتلا به سارکوم کاپوزی مرتبط با ایدز که تعداد نوتروفیل‌های اولیه کمتر از 1000 سلول در متر مکعب دارند، منع مصرف دارد. انجام مکرر شمارش خون محیطی برای نظارت بر وقوع سرکوب مغز استخوان، در درجه اول نوتروپنی، که ممکن است منجر به عفونت شود.
- آنافیلاکسی کشنده و واکنش‌های حساسیت شدید که با تنگی نفس و افت فشار خون نیاز به درمان دارند، آنژیوادم و کهیر ژنرالیزه در بیماران علیرغم مصرف پیش دارو رخ داده است.
- همه بیماران را با کورتیکواستروئیدها، دیفن هیدرامین و آنتاگونیست‌های H2 از قبل درمان کنید. بیمارانی که واکنش‌های حساسیت شدید به دارو را تجربه می‌کنند، مجدداً به چالش نکشید.
عوارض آمپول پاکلیتاکسل
حالت تهوع، استفراغ، اسهال، زخم‌های دهان، درد عضلانی یا درد مفاصل، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها، گرگرفتگی، سرگیجه یا خواب آلودگی برخی از عوارض آمپول پاکلیتاکسل می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل علائم کم خونی (مانند خستگی غیرعادی، رنگ پریدگی پوست)، کبودی آسان، گیجی، سرفه خونی، درد معده یا شکم، زردی چشم و پوست، ادرار تیره، تغییرات در بینایی و شنوایی، تشنج و… می‌باشد. در ادامه به برخی از عوارض آمپول پاکلیتاکسل خواهیم پرداخت؛
- نوتروپنی (78-100%)
- آلوپسی (55-96%)
- کم خونی (47-96%)
- آرترالژی/میالژی (93%)
- اسهال (90%)
- لکوپنی (90%)
- تهوع و استفراغ (9-88%)
- عفونت‌های فرصت طلب (76%)
- نوروپاتی محیطی (42-79%)
- ترومبوسیتوپنی (4-68%)
- موکوزیت (5-45%)
- حساسیت (2-45%)
- نارسایی کلیه (34%)
- فشار خون بالا (17%)
- برادی کاردی (3%)
تداخل دارویی پاکلیتاکسل
- تداخلات رده X (پرهیز): ب.ث.ژ (داخل مثانه ای)، برومپریدول، کلادریبین، کانیواپتان، دیپیرون، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، لاسمیدیتان، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، سورافنیب، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
- کاهش اثرات داروها توسط پاکلیتاکسل (متداول): تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید
- افزایش اثرات داروها توسط پاکلیتاکسل (متداول): آمیفوستین، آنتراسیکلین ها، باریسیتینیب، بکساروتن (سیستمیک)، برومپریدول، کلوزاپین، دفریپرون، دکسوروبیسین (متداول)، دولوکستین، فینگولیمود، داروهای ایجادکنندهی کاهش فشارخون، لفلونومید، فراورده‌های حاوی لوودوپا، ناتالیزومب، نیتروپروسید، اوزانیمود، فولکودین، سیپونیمود، توفاکتینیب، تراستوزومب، اوپاداسیتینیب، وینورلبین
- افزایش اثرات پاکلیتاکسل (متداول) توسط داروها: دنوزومب، دیازوکسید، دیپیرون، دوولیسیب، اردافیتینیب، فوس آپرپیتانت، فوس نتوپیتانت، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، گیاهان (با خاصیت کاهنده فشارخون)، ایدلالیسیب، اینبلیزومب، لاروترکتینیب، لاسمیدیتان، لورمتازپام، مزالامین، میفپریستون، مولسی‌دومین، نفتوپیدیل، نتوپیتانت، نیکرگولین، نیکوراندیل، اوبینوتوزومب، اوکرلیزومب، پالبوسیکلیب، پالیفرمین، پنتوکسی‌فیلین
مصرف آمپول پاکلیتاکسل در دوران بارداری و شیردهی
مورد قابل توجهی یافت نشد.
شرایط نگهداری آمپول پاکلیتاکسل
آمپول پاکلیتاکسل را باید در یخچال (بین 2 تا 8 درجه سانتیگراد) نگهداری کنید. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، کرم، شیاف، پماد، محلول تزریقی و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر آمپول پاکلیتاکسل
این مقاله با عنوان آمپول پاکلیتاکسل به بررسی درمان انواع سرطان از جمله سرطان پستان و تخمندان، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. بررسی‌های انجام‌شده در این مقاله نشان می‌دهد که پاکلیتاکسل به دلیل مکانیسم‌های منحصر به فرد خود در مهار تقسیم سلولی و القای مرگ سلول‌های سرطانی، توانسته است نقش موثری در افزایش نرخ بقا و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا کند. مطالعات بالینی گسترده و تجربیات بیماران حاکی از آن است که پاکلیتاکسل، به‌ویژه در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند جراحی و پرتودرمانی، نتایج قابل‌توجهی را به همراه داشته است.
منبع سایت: Medscape
