امروزه با ارتقای سطح بهداشت عمومی شیوع برخی بیماری‌ها و انگل‌های همه‌گیر کنترل‌شده است. بااین‌وجود انتقال بیماری‌ها و انگل‌ها بین مردم همیشه امری اجتناب‌ناپذیر بوده. یکی از این انگل‌ها که تقریباً شیوع بالایی هم دارد، شپش سر نام دارد. این حشره یکی از انگل‌های انسان محسوب می‌شود که تمام عمر خود را روی پوست سر انسان زندگی کرده و از خون آن فرد تغذیه میکند. درواقع شپش را نباید یک مشکل بهداشتی دانست، بلکه یک مشکل فرهنگی ست. کارشناسان معتقدند که یکی از مهم‌ترین دلایل شیوع شپش سر پنهان کردن آن توسط خانواده‌ها است. در ادامه این مقاله از مجله داروخانه اینترنتی به طول عمر شپش سر و راه‌های انتقال، پیشگیری و درمان آن پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
کنترل طول عمر شپش سر
جالب است بدانید که شپش در مدارس و محیط‌های عمومی شلوغ بیشترین شیوع را دارد. همان‌طور که اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین دلایل شیوع شپش سر پنهان کردن آن توسط خانواده‌هاست. دلیل این موضوع همان راه انتقال ساده این انگل است. درواقع شپش سر که روی پوست و موی سر فرد زندگی میکند به‌راحتی با تماس نزدیک با فرد و یا استفاده وسایل شخصی فرد ناقل مانند شانه، لباس، بالشت و پتو انتقال می‌یابد. شپش برای جامعه یا طبقه اجتماعی خاصی نیست و تمام افراد جامعه را مبتلا میکند.
لازم است بدانید که این حشره بدون بال سرعت تولیدمثل بالایی داشته و در بسیاری از مواقع کنترل آن کاری زمان‌بر است. متأسفانه اکثر افرادی که درگیر این مشکل می‌شوند زمانی که حشره تقریباً بالغ شده و شروع به مکیدن خون فرد میکند، متوجه وجود این حشره می‌شوند. شاید حس اینکه جانوری روی سرتان در حال مکیدن خونتان و تولیدمثل است، بسیار آزاردهنده باشد. اما افزایش آگاهی در مواردی مشابه این در کنترل آن بسیار حائز اهمیت است.
شپش سر چیست؟
شپش‌های سر حشرات بی‌بال هستند و کل زندگی خود را روی پوست سر انسان می‌گذرانند و صرفاً از خون انسان تغذیه می‌کنند. آن‌ها تقریباً هر 4 تا 6 ساعت از خون میزبان تغذیه می‌کنند. انسان‌ها تنها میزبان شناخته‌شده‌این انگل خاص هستند. این حشرات انگلی کوچک و خاکستری‌رنگ هستند. شپش‌های بالغ دارای طول بدن حدود ۱ تا ۳ میلی‌متری هستند. گونه‌های دیگر شپش‌ها پستانداران و پرندگان و همچنین سایر قسمت‌های بدن انسان را آلوده می‌کنند.
جالب است بدانید شپش‌های سر نمی‌توانند پرواز کنند، و پاهای کوتاه و محکم آن‌ها را قادر به پریدن یا حتی راه رفتن کارآمد روی سطوح صاف نیست. برخلاف شپش بدن، شپش سر هیچ بیماری شناخته‌شده‌ای نیست. به‌غیراز عفونت‌های ثانویه که در اثر خراشیدن محل گزیدگی‌ها ایجاد می‌شود، شپش‌های سر بی‌ضرر هستند. اگر بخواهیم از نشانه‌های درگیر شپش سر بگوییم باید به خارش بی‌دلیل و شدید سر اشاره‌کنیم که البته در مراحل پیشرفته و ازدیاد شپش‌ها با خارش محل گزیدگی منجر به عفونت‌های ثانویه می‌شود.
طول عمر شپش سر
چرخه زندگی شپش سر به سه مرحله تقسیم می‌شود: تخم، لارو، شپش بالغ که در ادامه هر چرخه را توضیح داده‌ایم.
- تخم: تخم‌ها در طی 14تا 18 ساعت پس از جفت‌گیری گذاشته می‌شوند. این تخم‌ها که سفیدرنگ و بیضی‌شکل هستند با ماده‌ای چسبناک به مو و نزدیکی پوست سر می‌چسبند. این تخم‌های کوچک رشک نیز نام دارند، در دمای 22 درجه پس از دو تا سه روز باز می‌شوند.
- لارو: پس‌ازاینکه تخم‌ها باز شدند لاروها یا همان شپش‌های نوزاد از آن بیرون می‌آیند. لاروها طی یک دوره 10 تا 15 روزه و پس از سه بار پوست‌اندازی به شپش بالغ تبدیل می‌شوند.
- شپش بالغ: از زمان ظهور تخم تقریباً دو تا سه هفته طول می‌کشد تا شپش بالغ شود. شپش بالغ میل به جابجایی و تغییر میزبان خود دارد. به‌طورکلی عمر مفید یک شپش بالغ 30 تا 50 روز است.
شاید شنیدن این حقیقت کمی عجیب و البته ترسناک باشد که یک شپش بالغ ماده طی مدت 4 تا 9 روز بیش از صد تخم می‌گذارد. به دلیل سرعت‌بالای تولیدمثل شپش و البته آسان بودن انتقال آن، حل این مشکل کمی پیچیده می‌شود.
راه‌های انتقال شپش سر
همان‌طور که اشاره کردیم شپش سر در تمام اقشار جامعه و همه سنین دیده می‌شود، اما شیوع آن بیشتر در سنین 4 تا 11 سال است که در این میان مبتلا شدگان بیشتر دختران بوده‌اند. تنها دلیل این موضوع همان طریقه انتقال شپش سر است. این انگل بیشتر در مدارس، مهدهای کودک، باشگاه‌ها و پادگان‌ها که تراکم افراد در آن بیشترند به‌راحتی میتواند با تماس افراد با یکدیگر از میزبانی به میزبان دیگر انتقال یابد.
زمانی که یک فرد با این مشکل درگیر می‌شود نه‌تنها باید دور از بقیه بماند بلکه وسایل شخصی فرد مانند بالشت، شانه سر، لباس‌ها و پتو باید بهروش‌های مخصوص خود انگل زدایی شود، چون شپش به لباس و وسایل شخصی فرد می‌چسبد و به فرد دیگر انتقال می‌یابد.
درمان و پیشگیری شپش سر
همان‌گونه گه قبلاً گفتیم مهم‌ترین نشانه شپش سر خارش است. البته ممکن است تقریباً چهار هفته طول بکشد تا خارش از زمانی که شپش خود را به پوست سر رسانده ایجاد شود. خارش بیشتر در پشت گوش‌ها یا پس گردن به وقوع می‌پیوندد. تخم‌ها مانند پوسته نزدیک پوست سر و کناره‌های گوش و پس گردن مشاهده می‌شوند. اگر بخواهید تخم شپش سر را با دست از روی مو بردارید به‌سختی جدا می‌شوند، چراکه با ماده چسبناکی به مو می‌چسبند. بهترین راه‌حل این مشکل شروع سریع درمان و البته جدا نگه‌داشتن فرد آلوده از بقیه است.
راه‌حل‌های خانگی مانند استفاده از سس مایونز و وازلین و همچنین شست و شوی سر با سرکه سفید در به دام انداختن شپش بالغ وجود دارد. اما امروزه شامپوها و لوسیونهای مخصوص جهت اطمینان از نابودی کامل شپش سر مطمئن‌ترین راه محسوب می‌شود. درمان این مشکل معمولاً با کمک محلول پرمترین ۱% ، پرمترین ۵% قابل انجام است. شامپو لیندان نیز یکی از روش‌های درمانی است که باید به مدت ۵ دقیقه روی سر باقی بماند و سپس شسته شود. در اینجا به این نکته باید توجه کنید که زمانی که فردی مبتلا به این انگل می‌شود باقی افراد خانواده نیز باید از محصولات بهداشتی و لوسیون‌ها استفاده کنند و البته انگل زدایی ضد عفونی کردن وسایل شخصی فرد نیز امری بدیهی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
سخن پایانی
در حل مسائلی که مربوط به بیماری‌های همه‌گیر و مسری ست، فرهنگ‌سازی بهترین راه محسوب می‌شود. در مسئله شپش سر امروزه گاهی شاهد این موضوع هستیم که خانواده‌ها سعی در انکار قضیه دارند و با این کار و با تماس با افراد دیگر این انگل را به دیگری انتقال می‌دهند. دانستیم که رفع این مشکل کمی زمان‌بر است و نیاز به صبوری و حوصله دارد. نابودی شپش‌ها از سر تنها راه درمان نیست و وسایل شخصی باید با روش‌های مخصوص خود انگل زدایی شوند. لازم به ذکر است که استفاده از حشره‌کش‌ها، نفت یا بنزین باورهای غلط و خطرناکی هستند که جان فرد را به خطر می‌اندازند. در استفاده از لوسیون‌ها برای کودکان نیز بهتر است با پزشک و مراکز بهداشتی مشورت کنید.
17 دیدگاه
سلام شب بخیر خواهرمن درگیر این بیماری شده شپش گرفته ازامروز کلا وسایل رو ضدعفونی شستیم شامپو مخصوص گرفته چکار باید دیگه کنه
عرض ادب
دوست عزیز از انجایی که این بیماری قابل انتقال میباشد بهتر است کلیه البسه و وسایل ضد عفونی شود و از شامپو و لوسیونهای ضد شپش استفاده کنید ضمن اینکه استفاده از شانه های دندانه دار کمک شایانی به این امر میکند
شانه ضد شپش لیندانیت تخم‌های شپش که به طور کامل به مو چسبیده را از بین می‌برد. این شامپو از جنس استیل است و به روش غیر شیمیایی پاک کننده کامل مو از شپش استشانه ضد شپش لیندانیت مدل تمام استیل پاک کننده تخم شپش
سلام
داشتن شپش سر میتونه باعث شپش بدن هم بشه؟
همراه محترم
سلام
بله در صورت شدید بودن امکان انتقال وجود دارد.
متشکرم
سلام واحترام، طول عمر شپش بیرون از سر چقدر هست؟ میشه چند روز از ملحفه ها و……. استفاده نکرد و فقط سر را درمان کرد؟
همراه عزیز
خیر بهتر است برای ملحفه و لباس ها اسپری ضد شپش ملحفه و لباس استفاده شود.
سلام ببخشید وقتی کف سر نقطه های ریز مشکی هستن هم‌نشانه شپش هست ؟
نه رشک و نه شپش رو سرم هست ولی این نقطه ها رو بعضی وقتا وقتی کف سرم رو میکنم میبینم
همراه محترم
سلام
خیر این مورد نشان از وجود شپش نیست. لطفا در صورت تداوم و تکرار به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه فرمایید.
متشکرم
همراه محترم
سلام
این مورد نیاز به بررسی و معاینه پزشک دارد و به این شکل نمی توان اظهار نظر کرد.
متشکرم
سلام وقت به خیر. دختر من 6 ماه یه بار شپش میگیره. نمیدونم علتش چیه تا الان سه دفغه گرفته. اینقدر مواظب هستیم. نمیدونم ز کجا میگیره. حتی تابستان هم که مدرسه نمی رفت گرفت. دیگه خسته شدم
سلام وقت تون بخیر
من الان ۸ روز هست که رشک داخل سرم هست و از شامپو و سرکه و روغن و اینها استفاده کردم میخواستم ببینم تا چه زمانی از بین میرن و دیگه رشک ها وجود ندارن و داخل سر هیچ چیزی نیست اگر کمکم کنید ممنون میشم
سلام دختر من دجار انگل شپش شده هرچه میشورمو از سرکه استفاده میکنم دوباره بعد از چند روز موهاش شپش زده واقعا کلافه شدم بی زحمت میشه راهنمایی کنین از چه دارویی استفاده کنم ممنونتون میشم
علنن شبا هم دارم خواب شپش رو میبینم ………………………
شپش شپش … آه ازین حشره که وسواس به من هدیه کرد…………………………………………
من زن تمیزی هستم ولی نمیدونم علت مبتلا شدن زنان به شپش چی میتونه باشه اخه …. زنا همیشه تمیزن و عجیبه که گرفتم .
ترو خدا یه محصولاتی بهم معرفی کنید که درمان قطعی شپش رو تجربه کنم به هر پزشکی بگید مراجعه کردم . خوب میشه دوباره برمیگرده . دوباره میبینمش .
سلام کاربر گرامی
در مورد این نوع انگل علاوه بر استفاده از شامپو شانه کردن مو با شانه های فلزی و در درجه ی بعد شست و شوی ملحفه ها با آب با حرارت بالا نیز اهمیت دارد. در مورد استفاده از شامپو موارد درج شده بر روی آن را مطالعه بفرمایید. همینطور درمان تمام اعضای خانواده.
سلام خانم دکتر ممنون از توضیحات خوبتون
میخواستم ببینم چطور میتونم پتو و رو تختی رو بجوشونم ؟ ینی منظورتون این که بندازم تو دیگ بزرگ و بجوشونم ؟
و خواهشمندم لطفا اشاره کنید که درمان تمام اعضای خانواده برای شپش به چه صورت امکان پذیره ؟ همه باید محصولات ضد شپش بزنیم ؟ یا فقط کسی که مبتلا شده
سلام کاربر گرامی
در تکمیل کامنت قبل باید گفت در مورد شپش سر انگل زدایی وسایل و البسه ای که تماس مستقیم با موی سر دارند مانند برس، شانه، حوله، روبالشی، شال و روسری و کلاه اهمیت بسیار بیشتری نسبت به ملحفه دارد. همچنین عدم استفاده ی این لوازم توسط سایر اعضای خانواده. نوع دیگری از شپش به نام شپش بدن که ناشایع هست میتواند الیاف ملحفه را آلوده کند. انگل زدایی از طریق حرارت بالای 50 درجه به مدت 30 دقیقه در آب یا به صورت خشک انجام می شود.
جوشیدن آب زمانی صورت میگیرد که دمای آن به 100 درجه برسد و نیازی به این حرارت نیست. از تنظیم دمای ماشین لباسشویی هم میتوان استفاده نمود.
بله درمان سایر اعضای خانواده هم به همان صورت می باشد.
سپاس گزارم که وقت گذاشتید
پس این کارها انجام میدهم ببینم نتیجه چی میشه