کمکاری تیروئید یکی از شایع‌ترین اختلالات غدد درون‌ریز است که به دلیل کاهش تولید هورمونهای تیروئیدی در بدن رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند بر تمامی جنبه‌های زندگی فرد، از جمله سطح انرژی، عملکرد ذهنی و سلامت عمومی، تأثیر منفی بگذارد. علائم رایج این اختلال شامل خستگی مداوم، افزایش وزن، خشکی پوست و احساس سرما است. یکی از موثرترین روش‌های درمان این بیماری، استفاده از قرص لووتیروکسین است.
اشکال دارویی لووتیروکسین
- قرص
- کپسول
- محلول خوراکی
- تزریق، پودر لیوفیلیزه برای بازسازی
موارد مصرف قرص لووتیروکسین
قرص لووتیروکسین برای درمان غده تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید) استفاده میشود. این دارو هورمون تیروئیدی را که به طور معمول توسط غده تیروئید تولید میشود، جایگزین یا تامین می‌کند. سطوح پایین هورمون تیروئید می‌تواند به طور طبیعی یا زمانی که غده تیروئید توسط اشعه یا داروها آسیب دیده یا با جراحی برداشته شود، رخ دهد. داشتن هورمون تیروئید کافی برای فعالیت ذهنی و بدنی طبیعی مهم است. برخی از موارد مصرف لووتیروکسین شامل موارد زیر است؛
- کمکاری تیروئید
- بزرگ شدن غده تیروئید
- سرطان تیروئید
- اختلالات ناشی از کمبود ید یا بیماری‌های تیروئیدی مادرزادی
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص لووتیروکسین
مصنوعی T4; هورمون تیروئید سرعت متابولیسم پایه را افزایش می‌دهد، استفاده و بسیج ذخایر گلیکوژن را افزایش و گلوکونئوژنز را تقویت می‌کند. در رشد نقش دارد و سنتز پروتئین را تحریک می‌کند. جذب این دارو 40-80% از طریق دستگاه گوارش و حداکثر زمان پلاسما 2-4 ساعت است. بدون ید در خون و سپس 50٪ به متابولیت فعال، تری یدوتیرونین (T3)، همچنین توسط کبد تبدیل میشود. حذف در نیمه عمر 9-10 روز (کم کاری تیروئید)، 3-4 روز (پرکاری تیروئید) و دفع از طریق ادرار و مدفوع (20%) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص لووتیروکسین
قرص لووتیروکسین را طبق دستور پزشک، معمولاً یک بار در روز با معده خالی، 30 دقیقه تا 1 ساعت قبل از صبحانه از طریق خوراکی مصرف کنید. برخی از برندها را نیز ممکن است 15 دقیقه قبل از صبحانه مصرف کنید. اگر از محلول خوراکی یا شربت این دارو استفاده می‌کنید، برای اندازه‌گیری دوز از قاشق مخصوص آن استفاده کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید.
نحوه مصرف قرص لووتیروکسین
- قرص لووتیروکسین 100 یا 50 به عنوان درمان جایگزین در کم کاری تیروئید اولیه (تیروئیدی)، ثانویه (هیپوفیز) و سوم (هیپوتالاموس) مادرزادی یا اکتسابی تجویز میشود. دوز اولیه 1.6 میکروگرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی است. دوزهای بیش از 200 میکروگرم در روز به ندرت مورد نیاز است.
- برای کم کاری تیروئید شدید، 300-500 میکروگرم به صورت تزریق وریدی یک بار، سپس 50-100 میکروگرم در روز تا زمانی که بیمار قادر به تحمل مصرف خوراکی باشد که ممکن است دوزهای کمتری را در بیماران مبتلا به بیماری قلبی عروقی در نظر بگیرد.
- در بیماران بزرگسال و کودکان، از جمله نوزادان، به عنوان مکمل جراحی و درمان با ید رادیواکتیو برای مدیریت سرطان تیروئید به خوبی تمایز یافته وابسته به تیروتروپین مصرف میشود.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.
موارد احتیاط
قبلاز مصرف قرص لووتیروکسین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله نوع خاصی از کم خونی (به دلیل کمبود فولات)، بیماری کلیوی، سابقه سکته مغزی، بیماری کبدی، مشکلات گوارشی (زخم معده، مری یا روده)، خونریزی یا زخم در محل خاصی از بدن و… با پزشک در رابطه با خطرات مصرف این دارو مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط لووتیروکسین خواهیم پرداخت؛
- هورمونهای تیروئید، چه به تنهایی و چه همراه با سایر عوامل درمانی، نباید برای درمان چاقی یا کاهش وزن استفاده شوند.
- در بیماران یوتیروئیدی، دوزهای موجود در محدوده نیازهای هورمونی روزانه برای کاهش وزن بی اثر است. دوزهای بزرگتر ممکن است تظاهرات سمی جدی یا حتی تهدید کننده زندگی ایجاد کند، به ویژه زمانی که همراه با آمین‌های سمپاتومیمتیک مانند آنهایی که برای اثرات بی‌اشتهایی آن‌ها استفاده میشود.
- تیتراسیون مناسب دوز و نظارت دقیق برای جلوگیری از تداوم کم کاری تیروئید یا ایجاد پرکاری تیروئید ضروری است.
- به طور کلی، به دلیل محدود بودن شاخص درمانی، از داروهای لووتیروکسین سدیم به جای یکدیگر استفاده نکنید. در صورت تغییر نام تجاری/ژنریک، هم ارزی زیستی را بررسی کنید. اگر فرمولاسیون تغییر کرد، TSH را کنترل کنید و در صورت نیاز دوز را تنظیم کنید.
خطر قلب و عروق با قرص لووتیروکسین
- درمان بیش از حد با قرص لووتیروکسین ممکن است باعث افزایش ضربان قلب، ضخامت دیواره قلب و انقباض قلب شود. ممکن است باعث تسریع آنژین یا آریتمی، به ویژه در بیماران مبتلا به بیماری قلبی عروقی و در بیماران مسن شود.
- در بیماران مسن با دوزهای کمتر از دوز توصیه شده برای افراد جوان یا بیماران بدون بیماری قلبی شروع شود. بیمارانی را که همزمان لووتیروکسین و داروهای سمپاتومیمتیک دریافت می‌کنند از نظر علائم و نشانه‌های نارسایی عروق کرونر بررسی کنید.
پیشگیری از پرکاری تیروئید یا درمان ناقص کم کاری تیروئید
- لووتیروکسین 100 دارای شاخص درمانی باریکی است. درمان بیش از حد یا کم ممکن است اثرات منفی بر رشد و تکامل، عملکرد قلبی عروقی، متابولیسم استخوان، عملکرد تولید مثل، عملکرد شناختی، وضعیت عاطفی، عملکرد دستگاه گوارش و متابولیسم گلوکز و چربی در بیماران بزرگسال یا کودکان داشته باشد.
- در کودکان مبتلا به کم کاری مادرزادی و اکتسابی تیروئید، کم‌درمانی ممکن است بر رشد شناختی و رشد خطی تاثیر منفی بگذارد و درمان بیش از حد با کرانیوسینوستوز و تسریع سن استخوان همراه است.
- دوز را با دقت تجویز کنید و پاسخ به تیتراسیون را برای جلوگیری از این اثرات کنترل کنید. پتانسیل تداخلات غذایی یا دارویی را در نظر بگیرید و تجویز یا دوز را در صورت نیاز تنظیم کنید.
موارد منع مصرف قرص لووتیروکسین
- حساسیت به هورمون تیروئید یا سایر مواد تشکیل دهنده
- نارسایی آدرنال اصلاح نشده
عوارض قرص لووتیروکسین
سردرد، اسهال، تپش قلب، گرگرفتگی، غدم تحمل گرما، تنگی نفس، تب، کاهش وزن، عصبی بودن، بی‌خوابی، افزایش نبض و… برخی از عوارض قرص لووتیروکسین می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص لووتیروکسین خواهیم پرداخت؛
- نارسایی احتقانی قلب
- گرگرفتگی
- افزایش نبض
- تپش قلب
- اسهال
- عصبی بودن
- اضطراب
- احساس خفگی
- بی ثباتی عاطفی
- سردرد
- عدم تحمل گرما
- بی خوابی
- کاهش وزن
- ناباروری
- تنگی نفس
- تب
- لرزش
- کاهش تراکم مواد معدنی استخوان
تداخل دارویی لووتیروکسین
- کاهش اثرات قرص لووتیروکسین توسط داروها: آلومینیوم هیدروکسید، آمیودارون، آپالوتامید، عوامل کمپلکس ساز اسیدهای صفراوی، کلسیم پلی استایرن سولفونات، نمک‌های کلسیم، کاربامازپین، سیپروفلوکساسین (سیستمیک)، مشتقات استروژن، فوس فنی‌توئین، فراورده‌های آهن، لانتانیم، نمک‌های منیزیم، ارلیستات، پاتیرومر، فنی‌توئین، پولاپرزینک، رالوکسیفن، ریفامپین، ریتوناویر، مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین، سولامر، سدیم پلی استایرن سولفونات، سوماتریپتان، سوکرالفیت، سوکروفریک اکسی هیدروکسید
- افزایش اثرات داروها توسط لووتیروکسین: آمزینیوم، داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای، آنتاگونیست های ویتامین کا
مصرف قرص لووتیروکسین در دوران بارداری و شیردهی
تجربه استفاده از لووتیروکسین در زنان باردار، از جمله داده‌های حاصل از مطالعات پس از بازاریابی، در زنان باردار تحت درمان با قرص لووتیروکسین خوراکی برای حفظ حالت یوتیروئید، افزایش نرخ نقایص مادرزادی یا سقط جنین را گزارش نکرده است. خطراتی برای مادر و جنین در ارتباط با کم کاری تیروئید درمان نشده در بارداری وجود دارد.
کم کاری تیروئید مادر در دوران بارداری با نرخ بالاتری از عوارض، از جمله سقط خود به خود، فشار خون بارداری، پره اکلامپسی، مرده‌زایی و زایمان زودرس همراه است. کم کاری تیروئید درمان نشده مادر ممکن است اثر نامطلوبی بر رشد عصب شناختی جنین داشته باشد.
بارداری ممکن است نیاز به هورمون تیروئید را افزایش دهد. سطح سرمی TSH باید کنترل شود و دوز در دوران بارداری تنظیم شود. از آنجایی که سطح TSH پس از زایمان مشابه مقادیر قبل از بارداری است، دوز باید بلافاصله پس از زایمان به دوز قبل از بارداری برگردد.
تاثیر قرص لووتیروکسین در شیردهی
مطالعات محدود منتشر شده گزارش می‌دهند که لووتیروکسین در شیر انسان وجود دارد. با این حال، اطلاعات کافی برای تعیین اثرات لووتیروکسین بر روی شیرخوار شیرخوار وجود ندارد و هیچ گونه اثر نامطلوبی بر روی شیرخوار گزارش نشده است و اطلاعاتی در مورد اثرات لووتیروکسین بر تولید شیر وجود ندارد.
درمان کافی با قرص لووتیروکسین در دوران شیردهی ممکن است تولید شیر را در مادران شیرده کمکاری تیروئید با شیر کم عادی کند. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به لووتیروکسین و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی شیرخوار شیرخوار ناشی از لووتیروکسین یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.
شرایط نگهداری قرص لووتیروکسین
قرص لووتیروکسین باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص لووتیروکسین
این مقاله به بررسی کم کاری تیروئید با قرص لووتیروکسین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. درمان کمکاری تیروئید با قرص لووتیروکسین، به عنوان یک روش استاندارد و موثر، نقش اساسی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. این دارو با جایگزینی هورمون تیروکسین (T4) در بدن، به تنظیم فعالیت‌های متابولیکی، افزایش سطح انرژی، و رفع علائم ناشی از کمبود هورمونهای تیروئیدی کمک می‌کند. با این حال، موفقیت این درمان به عوامل متعددی از جمله تشخیص دقیق، تنظیم دوز مناسب، و پایبندی بیمار به مصرف منظم دارو وابسته است.
