قرص لوونورژسترول

قرص لوونورژسترول به عنوان یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی، توانسته است جایگاه مهمی در کنترل بارداری‌های ناخواسته پیدا کند. این قرص که به نام “قرص صبح روز بعد” نیز شناخته می‌شود، به زنانی که پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده یا شکست روش‌های پیشگیری با نگرانی از بارداری مواجه شده‌اند، کمک می‌کند. لوونورژسترول با مکانیسم‌های مؤثر خود، از جمله جلوگیری از تخمک‌گذاری و لقاح، قادر است به سرعت و با کارایی قابل توجهی از بارداری ناخواسته جلوگیری کند.

اشکال دارویی لوونورژسترول

• قرص 1.5 میلی گرم

موارد مصرف قرص لوونورژسترول

قرص لوونورژسترل توسط زنان برای جلوگیری از بارداری پس از عدم کنترل بارداری (مانند پارگی کاندوم) یا رابطه جنسی محافظت نشده استفاده می‌شود. این دارو یک ضد بارداری اورژانسی است و نباید به عنوان یک روش منظم کنترل بارداری استفاده شود. استفاده از این دارو باعث توقف بارداری فعلی یا محافظت از شما یا شریک زندگیتان در برابر بیماری‌های مقاربتی (مانند اچ آی وی، سوزاک، کلامیدیا) نمی‌شود.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی لوونورژسترول

پروژستین مصنوعی، تخمک گذاری از یک مکانیسم بازخورد منفی روی هیپوتالاموس مهار می‌شود که منجر به کاهش ترشح FSH و LH می‌شود. زمان پیک پلاسما این دارو 1.4-2.5 ساعت و توزیع پروتئین باند 50% است. این دارو در کبد متابولیزه شده و متابولیت‌ها شامل تتراهیدرولوونورژسترل، هیدروکسی نورژسترل، ترکیبات سولفات یا گلوکورونید است. حذف دارو در نیمه عمر 11-45 ساعت و دفع از طریق ادرار (40-50%) و مدفوع (32%) صورت می‌گیرد.

مقدار مصرف قرص لوونورژسترول

اگر پزشک شما قرص لوونورژسترول را تجویز کرده است، آن را طبق دستور مصرف کنید. 1 قرص را با غذا یا بدون غذا در اسرع وقت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کنید. این دارو زمانی بهترین اثر را دارد که ظرف 72 ساعت (3 روز) پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شود. اگر در عرض 2 ساعت پس از مصرف این دارو استفراغ کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. پس از مصرف این دارو، زمانی که پریود شما می‌آید و میزان خونریزی شما ممکن است تغییر کند. اگر قاعدگی شما بیش از 7 روز تاخیر داشت، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.

طریقه مصرف قرص لوونورژسترول

• قرص لوونورژسترول باید در اسرع وقت پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف شود. بهترین اثرگذاری آن زمانی است که در ۱۲ ساعت اول بعد از رابطه جنسی مصرف شود، اما تا ۷۲ ساعت (۳ روز) بعد نیز مؤثر است. تأخیر در مصرف، اثرگذاری دارو را کاهش می‌دهد.
• قرص را با یک لیوان آب مصرف کنید و می‌توانید با یا بدون غذا مصرف کنید. اگر ظرف دو ساعت پس از مصرف دچار استفراغ شدید، ممکن است نیاز باشد که دوز دیگری مصرف کنید، زیرا قرص ممکن است به درستی جذب نشده باشد.
• مصرف این قرص ممکن است باعث عوارضی مانند تهوع، سردرد، سرگیجه، درد شکمی یا تغییر در سیکل قاعدگی شود. قاعدگی بعد از مصرف این قرص ممکن است زودتر یا دیرتر از موعد معمول اتفاق بیفتد.
• قرص ضد بارداری اورژانسی فقط حاوی پروژستین برای پیشگیری از بارداری به دنبال مقاربت محافظت نشده یا شکست شناخته شده یا مشکوک پیشگیری از بارداری است. دوز مصرفی 1 قرص (1.5 میلی گرم) به صورت خوراکی در اسرع وقت ظرف 72 ساعت پس از مقاربت محافظت نشده است. اگر در اسرع وقت بعد از مقاربت محافظت نشده مصرف شود، موثرتر است.

نحوه مصرف قرص لوونورژسترول ۷۵

اولین قرص لوونورژسترول 0.75 میلی‌ گرم را در اسرع وقت پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف کنید. بهترین زمان مصرف این قرص در ۱۲ ساعت اول است، اما می‌توانید آن را تا ۷۲ ساعت (۳ روز) بعد از رابطه نیز مصرف کنید. دومین قرص لوونورژسترول 0.75 میلی‌گرم را ۱۲ ساعت بعد از دوز اول مصرف کنید. این دو دوز با فاصله ۱۲ ساعت از یکدیگر برای اطمینان از کارایی بهتر مصرف می‌شوند.

موارد احتیاط

قبل از مصرف قرص لوونورژسترول، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات قلبی (مانند حمله قلبی یا ضربان قلب نامنظم تهدید کننده زندگی در 6 ماه گذشته، درد قفسه سینه یا آنژین قلب)، سکته در 6 ماه گذشته، بیماری کلیوی، بیماری کبد، فشار خون بالا یا پایین، کم آبی و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط قرص لوونورژسترول خواهیم پرداخت؛

• سیگار کشیدن خطر عوارض جانبی جدی قلبی عروقی ناشی از مصرف ترکیبی ضد بارداری هورمونی را افزایش می‌دهد. این خطر با افزایش سن (بیش از 35 سال) و سیگار کشیدن زیاد (15 یا بیشتر سیگار در روز) افزایش می‌یابد. به خانم‌هایی که از داروهای ضد بارداری خوراکی هورمونی استفاده می‌کنند، توصیه کنید سیگار نکشند.
• بیماران با سابقه خانوادگی سرطان سینه و یا DVT/PE، سابقه افسردگی، اندومتریوز، دیابت، تغییرات تراکم استخوان، نارسایی کلیوی یا کبدی، بیماری متابولیک استخوان، شرایط تشدید شده توسط احتباس مایعات (مانند میگرن، آسم، صرع) و… با احتیاط این دارو را مصرف کنند.
• در صورت بروز زردی در مشکلات بینایی (ممکن است باعث عدم تحمل لنزهای تماسی شود)، هر گونه علائم VTE، میگرن با شدت غیرعادی، افزایش قابل توجه فشار خون، افسردگی شدید، افزایش خطر عوارض ترومبوآمبولیک پس از جراحی، قطع شود.
• 4 هفته قبل از جراحی بزرگ یا بی‎‌حرکتی طولانی مدت مصرف را قطع کنید. به ویژه بیمارانی که وارفارین، داروهای ضد انعقاد خوراکی مصرف می‌کنند (افزایش دوز ضد انعقاد ممکن است ضروری باشد).
• برخی از مطالعات استفاده از قرص ضدبارداری را با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط می‌کنند، در حالی که مطالعات دیگر تغییری در خطر نشان نداده‌ است. خطر ابتلای زنان به شرایطی بستگی دارد که سطوح طبیعی هورمون بالا برای مدت طولانی از جمله شروع زودرس قاعدگی قبل از 12 سالگی، یائسگی دیررس، بعد از 55 سالگی، اولین فرزند پس از 30 سالگی، پوچی و… ادامه داشته باشد.
• افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم با استفاده از قرص ضدبارداری لوونورژسترول وجود دارد. با این حال HPV (ویروس پاپیلوم انسانی) به عنوان عامل خطر اصلی برای این سرطان باقی می‌ماند. شواهد نشان می‌دهد که استفاده طولانی‌مدت از قرص‌های ضدبارداری، ۵ سال یا بیشتر ممکن است با افزایش خطر مرتبط باشد.
• افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد با استفاده از قرص ضدبارداری لوونورژسترول وجود دارد. خطر با استفاده طولانی‌تر از این دارو افزایش می‌یابد. به تاخیر انداختن درج محصول حداقل شش هفته یا تا زمانی که پس از زایمان یا سقط سه ماهه دوم انفولاسیون کامل شود.

موارد منع مصرف قرص لوونورژسترول

• حساسیت مفرط
• بارداری یا شیردهی
• بیماری شدید شریانی
• سرطان پستان و دستگاه تناسلی

عوارض قرص لوونورژسترول

سردرد، آکنه، کیست تخمدان، افسردگی، میگرن، ترشحات واژن، درد شکم، آمنوره، خونریزی بین قاعدگی، دیسمنوره، درد لگن، حساسیت سینه و… برخی از عوارض قرص لوونورژسترول می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص لوونورژسترول خواهیم پرداخت؛

• سردرد (12%)
• آکنه (15%)
• کیست تخمدان (13%)
• فولیکول‌های بزرگ شده (12%)
• درد شکم (12%)
• تغییرات خونریزی رحم/واژن (52%)
• خونریزی بین قاعدگی یا لکه بینی (23%)
• حاملگی خارج از رحم (≤50%)
• افسردگی (4%)
• میگرن (2%)
• حساسیت سینه (3-9%)
• درد لگن (6%)
• ترشحات واژن (4%)
• عفونت لگن (1%)

عوارض قرص لوونورژسترول بر روی پریود

پس از مصرف لوونورژسترول، ممکن است قاعدگی شما زودتر از موعد معمول شروع شود. برخی افراد ممکن است بعد از مصرف این قرص دچار خونریزی شدیدتر از حالت معمول شوند. در برخی موارد، ممکن است خونریزی قاعدگی کمتر از حد معمول باشد.

در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمی‌کند؟

• لوونورژسترول باید در اسرع وقت پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف شود. بهترین زمان مصرف آن در ۱۲ ساعت اول است و اثر آن با گذشت زمان کاهش می‌یابد. اگر بیش از ۷۲ ساعت (۳ روز) از رابطه جنسی محافظت‌نشده بگذرد، اثربخشی قرص به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
• اگر طی دو ساعت پس از مصرف قرص دچار استفراغ شوید، ممکن است دارو جذب نشده باشد و نیاز به مصرف مجدد دوز داشته باشید.
• اگر قرص اورژانسی پس از تخمک‌گذاری مصرف شود، اثربخشی آن کاهش می‌یابد. قرص‌های اورژانسی از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کنند، اما اگر تخمک‌گذاری قبلاً اتفاق افتاده باشد، ممکن است قرص کارایی لازم را نداشته باشد.
• برخی داروها می‌توانند با عملکرد لوونورژسترول تداخل داشته و اثربخشی آن را کاهش دهند. این داروها شامل برخی داروهای ضدصرع، آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند ریفامپین) و داروهای ضدویروسی (مانند داروهای HIV) هستند.

تداخل دارویی لوونورژسترول

• تداخلات رده X (پرهیز): انکورافنیب، گریزئوفولوین، ایکسازومیب، پکسیدارتینیب، ترانگزامیک اسید، یولی‌پریستال
• کاهش اثرات لوونورژسترل توسط داروها: دابرافنیب، داروناویر، دفراسیروکس، افاویرنز، انکورافنیب، انزالوتامید، اردافیتینیب، اسلی‌کاربازپین، اکسناتید، فلبامات، فوس آمپرناویر، فوس اپرپیتانت، فوس فنی‌توئین، گریزئوفولوین، ایووسیدنیب، ایکسازومیب، لاموتریژین، لزینوراد، لیکسیسناتید، لوپیناویر، لوماکافتور و ایواکافتور، مترلپتین، میفپریستون، میتوتان، مایکوفنولات، نلفیناویر، نینتدانیب، اوکتروتید، اکس‌کاربازپین، پرامپانل، پکسیدارتینیب، فنی‌توئین، پیتولیسانت، پریمیدون، مشتقات رتینوئیک اسید، مشتقات ریفامایسین، ساکوئیناویر، ساریلومب، سیلتوکسیمب
• افزایش اثرات لوونورژسترل توسط داروها: آتازاناویر، کارفیلزومیب، کوبیسیستات، گیاهان (با خاصیت پروژسترونی)، لوپیناویر، مترلپتین، میفپریستون، تیپراناویر، وریکونازول

مصرف لوونورژسترول در دوران بارداری و شیردهی

استفاده از قرص لوونورژسترول در بارداری یا با حاملگی مشکوک منع مصرف دارد زیرا نیازی به پیشگیری از بارداری در خانمی که قبلاً باردار است، وجود ندارد و درمان ممکن است باعث پیامدهای نامطلوب بارداری شود. اگر زنی باردار شود، احتمال حاملگی خارج از رحم افزایش می‌یابد و خطر سقط جنین، سپسیس و زایمان زودرس افزایش می‌یابد. در صورت امکان دارو را حذف کنید. اگر دارو قابل حذف نیست، بارداری را از نزدیک دنبال کنید.

مطالعات هیچ اثر نامطلوبی بر رشد جنین و نوزاد مرتبط با استفاده طولانی مدت از دوزهای ضد بارداری پروژستین‌های خوراکی در یک زن باردار گزارش نمی‌کنند. با این حال، مواردی از مردانه شدن اندام تناسلی خارجی جنین دختر به دنبال قرار گرفتن در معرض پروژستین‌ها با دوزهای بیشتر از مواردی که در حال حاضر برای پیشگیری از بارداری خوراکی استفاده می‌شود، گزارش شده است. مطالعات تولید مثل حیوانات انجام نشده است.

تاثیر قرص لوونورژسترول در شیردهی

مطالعات منتشر شده وجود LNG در شیر انسان را گزارش کرده است. مقادیر کمی پروژستین (تقریباً 0.1٪ از کل دوزهای مادر) در شیر مادران که از سایر IUS آزاد کننده LNG استفاده می‌کردند، شناسایی شد که منجر به قرار گرفتن در معرض LNG در نوزادان شیرخوار می‌شود. هیچ گزارشی از عوارض جانبی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند با استفاده مادر از داروهای ضد بارداری فقط پروژسترون وجود ندارد. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به درمان و هر گونه اثرات نامطلوب بالقوه بر درمان کودک شیرده یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.

شرایط نگهداری قرص لوونورژسترول

قرص لوونورژسترول باید در دمای اتاق و به دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.

کلام آخر قرص لوونورژسترول

این مقاله به بررسی جلوگیری از بارداری با قرص لوونورژسترول، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص لوونورژسترول به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری اورژانسی، نقش مهمی در کاهش بارداری‌های ناخواسته ایفا می‌کند. با توجه به کارایی بالا و دسترسی آسان به این دارو، زنان می‌توانند با آرامش بیشتری از روش‌های پیشگیری استفاده کنند و در مواقع اضطراری به آن مراجعه کنند. این قرص با جلوگیری از تخمک‌گذاری و لقاح، به طور مؤثر از بارداری جلوگیری می‌کند و تأثیرات جانبی آن معمولاً جزئی و موقتی است.