اختلالات روانی یکی از چالش‌های بزرگ حوزه سلامت در جهان است که میتواند تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی افراد بگذارد. این اختلالات، از جمله اسکیزوفرنی، روانپریشی، تیک‌های حرکتی و سندرم تورت، نیازمند درمان‌های مؤثر و دقیق هستند. در میان روش‌های متنوع درمانی، داروهای آنتیپسیکوتیک نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. در ادامه به بررسی کاربرد، نحوه مصرف و موارد مصرف قرص هالوپریدول پرداخته میشود.
اشکال دارویی هالوپریدول
- قرص: 5 میلی گرم، 1 میلی گرم، 2 میلی گرم، 5 میلی گرم، 10 میلی گرم، 20 میلی گرم
- کنسانتره خوراکی 2 میلی گرم در میلی لیتر
- محلول تزریقی، لاکتات: 5 میلی گرم در میلی لیتر
- محلول تزریقی، دکانوات: 50 میلی گرم در میلی لیتر، 100 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف قرص هالوپریدول
قرص هالوپریدول برای درمان برخی اختلالات روانی یا خلقی (مانند اسکیزوفرنی، اختلالات اسکیزوافکتیو) استفاده میشود. هالوپریدول همچنین در جهت درمان حرکات کنترل نشده و صداهای مرتبط با سندرم تورت تجویز میشود. به علاوه، در کودکان بیش فعال برای مشکلات رفتاری شدید زمانی که سایر درمان‌ها یا داروها مؤثر نبوده است، از آن استفاده می‌کنند. هالوپریدول متعلق به دسته‌ای از داروهایی است که به عنوان ضدروانپریشی شناخته می‌شوند که با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز عمل میکند.
بیشتر بدانید: قرص فلوکستین چیست؟ عوارض قرص فلوکستین ۲۰ برای خانم‌ها
قطره هالوپریدول برای بزرگسالان
قطره هالوپریدول شکل مایع این دارو است که برای تسهیل مصرف در افرادی که نمی‌توانند قرص را بلع کنند، تجویز میشود. این شکل دارویی عملکرد مشابه قرص هالوپریدول دارد و در درمان اختلالات روانی و حرکتی در بزرگسالان به کار می‌رود. برخی از موارد مصرف قطره هالوپریدوول شامل اختلالات روانی، رفتارهای پرخاشگرانه، اختلالات حرکتی، حملات روانی حاد و… است.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص هالوپریدول
فنیل بوتیل پیپرادین؛ گیرنده‌های دوپامین D1 و D2 را در مغز متضاد میکند. سیستم فعال کننده شبکه را کاهش میدهد و ترشح هورمون‌های هیپوتالاموس و هیپوفیزیال را مهار میکند. جذب دارو با فراهمی زیستی 60-70٪ و با شروع 30-60 دقیقه (IM/IV) در مدت زمان 2-4 هفته (دکانوات) است. این دارو توسط آنزیم کبدی P450 CYP3A4 متابولیزه میشود و متابولیت‌های آن شامل هیدروکسی هالوپریدول است. حذف دارو در نیمه عمر 18 ساعت و 3 هفته (دکانوات) و دفع از طریق ادرار (30%) و مدفوع (15%) صورت می‌گیرد.
بیشتر بدانید: قرص کلونازپام چیست؟ کاربردها، نحوه مصرف و عوارض
مقدار مصرف قرص هالوپریدول
قرص هالوپریدول را طبق دستور پزشک با یا بدون غذا از طریق خوراکی مصرف کنید. اگر از شکل مایع دارو استفاده می‌کنید، از قطره چکان ارائه شده در بسته بندی برای اندازه گیری دوز خود استفاده کنید. اگر قطره چکان ندارید، از داروساز خود یک سرنگ خوراکی اندازه گیری شده بخواهید تا دوز شما درست باشد. دوز بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در یک ساعت مشخص مصرف کنید.
هالوپریدول و لاغری
هالوپریدول دارویی برای کاهش یا افزایش وزن نیست، اما برخی از افراد ممکن است به دلایل خاصی تغییراتی در وزن خود تجربه کنند. این تغییرات اغلب به دلیل عوارض جانبی دارو یا تأثیر آن بر عادات غذایی و متابولیسم رخ میدهد. برخی از بیماران ممکن است به دلیل افزایش اشتها که در نتیجه مصرف دارو رخ میدهد، دچار افزایش وزن شوند. کاهش فعالیت بدنی به دلیل عوارض جانبی مانند خستگی و خوابآلودگی نیز میتواند به افزایش وزن منجر شود.
زمان مصرف قرص هالوپریدول
- دوز دقیق این دارو توسط پزشک تعیین میشود. معمولا از دوزهای پایین شروع و به تدریج افزایش می‌یابد تا به دوز مناسب برسد. برای بزرگسالان، دوز اولیه بین 0.5 تا 5 میلی‌گرم است که 2 تا 3 بار در روز مصرف میشود.
- قرص هالوپریدول میتواند همراه غذا یا با معده خالی مصرف شود. اگر معده شما حساس است، بهتر است همراه غذا میل کنید.
- این دارو باید طبق نظر پزشک برای مدت معین مصرف شود. قطع ناگهانی آن ممکن است عوارض جدی ایجاد کند. از مصرف الکل در زمان استفاده از این دارو خودداری کنید. در صورت مصرف داروهای دیگر، پزشک را مطلع کنید، زیرا هالوپریدول ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص هالوپریدول، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله یک مشکل شدید سیستم عصبی (افسردگی شدید CNS)، بیماری پارکینسون، اختلال دوقطبی، مشکل در ادرار کردن (به عنوان مثال، به دلیل مشکلات پروستات)، گلوکوم، مشکلات قلبی (مانند آنژین)، پرکاری تیروئید، تشنج، کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط قرص هالوپریدول خواهیم پرداخت؛
- از مصرف در گلوکوم با زاویه باریک، سرکوب مغز استخوان و افت فشار خون شدید خودداری کنید.
- عوارض جانبی عروق مغزی (مانند سکته مغزی، حمله ایسکمیک گذرا)، از جمله مرگ و میر در بیماران مسن مبتلا به روان پریشی مرتبط با زوال عقل گزارش شده است. مکانیسم افزایش خطر شناخته شده نیست. افزایش خطر برای داروهای ضدروانپریشی قابل رد نیست. با احتیاط در بیماران دارای عوامل خطر برای عوارض جانبی عروق مغزی استفاده شود.
- بعد از مصرف قرص هالوپریدول لکوپنی/نوتروپنی و آگرانولوسیتوز گزارش شده است. عوامل خطر احتمالی شامل تعداد کم گلبول‌های سفید خون (WBC) و سابقه لکوپنی/نوتروپنی ناشی از دارو است.
- اگر بیمار سابقه حضور بالینی قابل توجه هر یک از عوامل خطر را دارد، شمارش کامل خون (CBC) را به طور مکرر در طول چند ماه اول درمان کنترل کنید. در صورت عدم وجود سایر عوامل مسبب، در اولین نشانه کاهش قابل توجه بالینی تعداد کم گلبول‌های سفید خون کمتر از 1000/μL، دارو را قطع کنید و تا زمان بهبودی به نظارت بر تعداد WBC (تعداد کم گلبول های سفید خون) ادامه دهید.
- سمیت عصبی شدید که به صورت سفتی یا ناتوانی در راه رفتن یا صحبت کردن ظاهر میشود ممکن است در بیماران مبتلا به تیروتوکسیکوز که داروهای ضد روان پریشی دریافت می کنند نیز رخ دهد.
- در بیماران در معرض خطر ذات الریه (به عنوان مثال، بیماران آلزایمر) احتیاط کنید. استفاده از آنتی‌سایکوتیک‌ها با اختلال حرکت مری و آسپیراسیون همراه گزارش شده است.
- علائم اکستراپیرامیدال از جمله واکنش های دیستونیک حاد، آکاتیزیا، دیسکینزی دیررس و شبه پارکینسونیسم ممکن است رخ دهد. برخی از بیماران تحت درمان نگهدارنده پس از قطع ناگهانی علائم دیسکینتیک گذرا را تجربه می‌کنند.
موارد منع مصرف قرص هالوپریدول
- حساسیت مفرط مستند
- افسردگی سمی شدید سیستم عصبی مرکزی یا حالت‌های کما به هر علتی
- بیماری پارکینسون
- زوال عقل با بدن‌های لوی
عوارض قرص هالوپریدول
سردرد، آرام بخش، افزایش وزن، اختلال در نعوط، بیقراری، بیخوابی یا ضعف، گیجی یا سرگیجه، یبوست و بیاشتهایی برخی از عوارض قرص هالوپریدول میباشد. برخی از عوارض جدی این دارو شامل سپاسم یا سفتی عضلانی، لرزش، بیقراری شدید، حالت ماسک مانند صورت، ترشح آب دهان یا مشکل در بلع، مشکل در حرکت کردن، درد معده یا شکم، زردی چشم یا پوست، تشنج، علائم عفونت (مانند گلو درد شدید) و… میباشد. در ادامه به برخی عوارض قرص هالوپریدول خواهیم پرداخت؛
- سفتی عضلات
- آرام بخش
- افزایش وزن
- اختلال در نعوظ
- اضطراب
- ادم مغزی
- افسردگی
- سرگیجه یا سرخوشی
- سردرد
- بیخوابی
- بیقراری
- ضعف یا گیجی
- بیاشتهایی، یبوست، سوء هاضمه
- حساسیت به نور
- خارش
- اسهال
عوارض قطع ناگهانی قرص هالوپریدول
قطع ناگهانی قرص هالوپریدول میتواند منجر به برخی عوارض جانبی و مشکلات جسمی و روانی شود. این دارو از آن دسته داروهایی است که نباید به طور ناگهانی قطع شود، زیرا ممکن است باعث بروز علائم بازگشتی یا حتی بدتر شدن وضعیت روانی بیمار شود. قطع ناگهانی هالوپریدول میتواند منجر به بازگشت علائم روانپریشی مانند توهمات شنوایی، دیداری و هذیان‌ها شود.
تداخل دارویی هالوپریدول
- تداخلات رده X (پرهیز): بروموپرید، بروم پریدول، سیمتروپیوم، کانیواپتان، الوکسادولین، فکسینیدازول، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایدلالیزیب، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، لفامولین، لوسولپیرید، متوکلوپرامید، اورفنادرین، اوکساتومید، اوکسوممازین، پارالدهید، پیموزاید، پیریبدیل، پتاسیم کلراید، پوساکونازول، پتاسیم سیترات، روفناسین، ساکوئیناویر، سولپیرید، تالیدومید، تیوتروپیوم
- کاهش اثرات داروها توسط هالوپریدول: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آمفتامین‌ها، داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)، پروکاینتیک، گوانتیدین، ایتوپراید، لوسولپیرید، نیتروگلیسیرین، پیریبدیل، کیناگولید، سکرتین، داروهای اختلال چرخه اوره
- کاهش اثرات هالوپریدول توسط داروها: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)، کابرگولین، کاربامازپین، القاکننده‌های CYP3A4 (متوسط و قوی)، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافتینیب، گلیکوپیرولات (سیستمیک)، لیتیم، میتوتان، پگ اینترفرون آلفا-2b، پیریبدیل، ساریلومب، سیلتوکسیمب، تنباکو (دود کردن)، توسیلیزومب
- افزایش اثرات داروها توسط هالوپریدول: متیل‌فنیدات، متی‌روسین، میرابگرون، آگونیست های اپیوئید، اورفنادرین، اکسی کدون، پارالدهید، پنتامیدین (سیستمیک)، پرهگزیلین، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، آنتی‌بیوتیک‌های کینولونی های طولانی کننده QT (با خطر متوسط)، راموسترون، روفناسین، مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین، داروهای سروتونرژیک (با خطر بالا)
مصرف قرص هالوپریدول در دوران بارداری و شیردهی
هیچ مطالعه کنترل شده‌ای از قرص هالوپریدول در زنان باردار وجود ندارد. گزارش‌هایی از ناهنجاری‌های اندام‌ها پس از مصرف مادر با دارو همراه با سایر داروهایی که مشکوک به پتانسیل تراتوژنیک در سه ماهه اول بارداری هستند، مشاهده شده است. با این حال، چنین تجربه ای احتمال آسیب جنین به دلیل درمان را رد نمی‌کند. این دارو در دوران بارداری یا در زنانی که احتمال باردار شدن دارند، باید فقط در صورتی استفاده شود که فواید آن به وضوح خطر احتمالی برای جنین را توجیه کند. در طول درمان دارویی از شیرخواران نباید شیر داد.
نوزادانی که در سه ماهه سوم بارداری در معرض داروهای ضدروانپریشی (قرص هالوپریدول) قرار گرفته‌اند، در معرض خطر علائم خارج هرمی یا ترک بعد از زایمان هستند. گزارش‌هایی از بیقراری، هیپرتونی، لرزش، خواب آلودگی، دیسترس تنفسی و اختلال تغذیه در این نوزادان وجود دارد. این عوارض از نظر شدت متفاوت است.
مطالعات حیوانی قرص هالوپریدول
جوندگانی که 2 تا 20 برابر حداکثر دوز معمول انسان از راه‌های خوراکی یا تزریقی دریافت کردند، افزایش در بروز تحلیل، کاهش باروری، تاخیر در زایمان و مرگ و میر نوزادان را نشان دادند. هیچ اثر تراتوژنی در موش‌ها، خرگوش‌ها یا سگ‌ها در دوزهای موجود در این محدوده گزارش نشده است، اما شکاف کام در موش‌هایی که 15 برابر حداکثر دوز معمول انسان دریافت کرده‌اند، مشاهده شده است.
شرایط نگهداری قرص هالوپریدول
قرص هالوپریدول باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال میتوانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص هالوپریدول
این مقاله به بررسی درمان اختلالات روانی با قرص هالوپریدول، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. این دارو با تأثیر بر سیستم دوپامینی مغز، علائم روانپریشی همچون توهم، هذیان و بیقراری را کاهش میدهد و به بهبود وضعیت روحی و رفتاری بیماران کمک میکند. با این حال، مانند تمامی داروها، هالوپریدول نیز ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد که نیاز به نظارت دقیق پزشک در طول دوره درمان دارد.
