یبوست یکی از مشکلات گوارشی شایع است که بسیاری از افراد در دوره‌های مختلف زندگی با آن مواجه میشوند. این مشکل میتواند ناشی از عوامل مختلفی همچون رژیم غذایی نامناسب، کمبود فعالیت بدنی، استرس و یا حتی برخی شرایط پزشکی باشد. یبوست میتواند به احساس ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی منجر شود و در موارد شدیدتر، مشکلاتی نظیر درد شکم و آسیب به رودهها را ایجاد کند. یکی از داروهای مهم در این زمینه، شیاف گلیسیرین می‌باشد.
اشکال دارویی گلیسیرین
- شیاف: 1 گرم، 1.5 گرم، 2 گرم، 2.1 گرم، 2.8 گرم
موارد مصرف شیاف گلیسیرین
شیاف گلیسیرین یک ملین موضعی است که برای درمان یبوست استفاده میشود. این شیاف با تحریک دیواره‌های روده و نرم کردن مدفوع به تخلیه‌ی روده کمک میکند. گلیسیرین با جذب آب به داخل روده، موجب تسهیل حرکت مدفوع میشود و به طور کلی در مدت زمان کوتاهی (حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه) اثر میکند.
شیاف گلیسیرین کودکان برای چیست؟
شیاف گلیسیرین برای کودکان برای درمان یبوست استفاده میشود. این شیافها به طور مستقیم وارد روده میشوند و گلیسیرین موجود در آن‌ها با جذب آب، باعث نرم شدن مدفوع و تسهیل در دفع آن میشود. این دارو اغلب برای کودکان که قادر به استفاده از مسهلهای خوراکی نیستند یا در صورت یبوست شدید توصیه میشود. قبل از استفاده از شیاف گلیسیرین برای کودک، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا از مناسب بودن آن برای شرایط خاص کودک اطمینان حاصل کنید.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر شیاف گلیسیرین
شیاف گلیسیرین باعث تحریک پایانه‌های عصبی موجود در دیواره‌ی راست‌روده (رکتوم) میشود. این تحریک، حرکات پریستالتیک (انقباضات موجی روده برای حرکت مدفوع) را تقویت میکند و موجب تخلیه سریع‌تر مدفوع میشود. گلیسیرین یک ماده‌ی هیگروسکوپیک (جاذب رطوبت) است. با جذب آب از دیواره‌های روده به داخل مدفوع، باعث نرم‌تر شدن آن میشود. این ویژگی سبب عبور آسان‌تر مدفوع از روده خواهد شد.
گلیسیرین سطح مدفوع و دیواره‌های روده را لغزنده‌تر میکند که این فرایند مقاومت مکانیکی در برابر دفع مدفوع را کاهش می‌دهد. این دارو با ایجاد یک فشار اسمزی موضعی در روده، به حرکت آب به داخل لومن روده کمک میکند. این امر حجم مدفوع را افزایش و تخلیه را تسهیل میکند.
بیشتر بدانید: قرص متوکلوپرامید
مقدار مصرف شیاف گلیسیرین
قبل از مصرف شیاف گلیسیرین، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و طریقه مصرف را با دقت بررسی کنید. برای مصرف، بیمار باید با زانوهای خم شده به پهلوی چپ دراز بکشد. توجه داشته باشید که قبل از قرار دادن پوشش محافظ را بردارید. نوک را به آرامی با حرکت اندک از پهلو به پهلو وارد رکتوم کنید (نوک شیاف به سمت ناف است). مقدار مصرفی شیاف برای هر فرد متفاوت است و باید توسط پزشک تجویز شود.
طریقه مصرف شیاف گلیسیرین
- مقدار مصرف شیاف گلیسیرین برای یبوست، یک عدد شیاف (2 تا 3 گرم) در هر نوبت است که بهترین زمان برای مصرف صبح اول وقت است.
- برای مصرف شیاف؛ ابتدا دست‌های خود را به خوبی شستشو دهید تا آلودگی‌ها پاک شود. شیاف را از بسته‌بندی خارج کنید. اگر شیاف نرم شده است، آن را برای چند دقیقه در یخچال قرار دهید تا کمی سفت شود.
- دراز کشیدن به پهلو و خم کردن زانوها به سمت شکم بهترین حالت برای قرار دادن شیاف است. این حالت دسترسی به مقعد را آسان‌تر میکند. برخی افراد ترجیح می‌دهند به حالت نشسته روی زمین یا چمباتمه شیاف را استفاده کنند.
- نوک باریک شیاف را به سمت داخل راست‌روده (مقعد) قرار دهید. به آرامی شیاف را حدود 2.5 تا 3 سانتی‌متر داخل راست‌روده فرو کنید (برای بزرگسالان؛ برای کودکان این مقدار کمتر است). پس از قرار دادن شیاف، حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در همان حالت بمانید تا شیاف اثر کند.
- در صورت احساس نیاز فوری به دفع، سعی کنید چند دقیقه بیشتر صبر کنید تا اثرات شیاف کامل شود. پس از اثرگذاری، به سرویس بهداشتی بروید و روده را تخلیه کنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف شیاف گلیسیرین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم (نوع بسته شدن زاویه)، مشکل در ادرار کردن (مانند بزرگ شدن پروستات)، سایر مشکلات معده و روده (مانند کندی روده، انسداد، کولیت اولسراتیو، عفونت، اسید معده کم، ایلئوستومی یا کلوستومی بیماران مبتلا به اسهال)، تیروئید پرکار، مشکلات قلبی و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط شیاف گلیسیرین خواهیم پرداخت؛
- اگر دچار انسداد روده، آپاندیسیت یا دردهای شکمی ناشناخته هستید، از مصرف خودداری کنید. در صورت وجود خونریزی مقعدی، ابتدا باید علت مشخص شود. در موارد حساسیت به گلیسیرین یا هر یک از ترکیبات شیاف، از مصرف خودداری کنید.
- مصرف شیاف گلیسیرین در دوران بارداری و شیردهی معمولا بیخطر است، اما بهتر است با پزشک مشورت کنید.
- برای کودکان، از شیاف مخصوص استفاده کنید و دوز را طبق دستور پزشک تنظیم کنید. مصرف طولانی‌مدت برای کودکان میتواند باعث وابستگی شود.
- از مصرف مکرر یا طولانی‌مدت خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث کاهش عملکرد طبیعی روده و وابستگی به ملین شود. در صورت وجود شکاف مقعدی (فیشر) یا التهاب ناحیه معقدی (مانند بواسیر حاد)، مصرف شیاف ممکن است دردناک باشد یا علائم را تشدید کند.
- مصرف شیاف گلیسیرین در موارد نادر، ممکن است باعث اسهال یا تحریک شدید شود؛ در این حالت مصرف را قطع کرده و با پزشک مشورت کنید.
- اگر مبتلا به بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، یا اختلالات متابولیک هستید، بهتر است قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید. برای کاهش خطر یبوست مزمن، مصرف کافی مایعات و رژیم غذایی پر فیبر را در برنامه خود قرار دهید و از شیاف تنها در مواقع ضروری استفاده کنید.
- در صورت عدم تخلیه روده پس از مصرف، از تکرار خودسرانه دوز خودداری کنید و با پزشک مشورت کنید. از مصرف شیاف بیش از یک بار در روز پرهیز کنید.
موارد منع مصرف شیاف گلیسیرین
- انسداد کامل یا جزئی روده
- آپاندیسیت
- خونریزی مقعدی غیرقابل توضیح
- حساسیت به دارو یا سایر ترکیبات موجود در شیاف
عوارض شیاف گلیسیرین
اسهال، تحریک یا قرمزی مقعد، احساس سوزش یا درد در محل، خارش یا تورم، خون در مدفوع، وابستگی روده به ملین و… برخی از عوارض شیاف گلیسیرین می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده میکنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض شیاف گلیسیرین خواهیم پرداخت؛
- احساس سوزش یا درد در محل
- تحریک یا قرمزی مقعد
- اسهال
- گرفتگی یا اسپاسم شکمی
- وابستگی روده با ملین
- خونریزی یا درد هنگام دفع
- واکنش آلرژیک
- خارش یا تورم در مقعد
- خون در مدفوع
تداخل دارویی گلیسیرین
تداخل قابل توجهی گزارش نشده است.
مصرف شیاف گلیسیرین در دوران بارداری و شیردهی
مصرف شیاف گلیسیرین در بارداری به طور کلی بیخطر در نظر گرفته میشود و اثرات سیستمیک ندارد، زیرا فقط به صورت موضعی عمل میکند. این دارو در دوران بارداری به عنوان یک درمان موقت برای یبوست استفاده میشود. در سه ماهه اول و دوم، استفاده با احتیاط انجام شود تا از تحریک بیش از حد روده و رحم جلوگیری شود. در صورت وجود خطر زایمان زودرس یا مشکلات خاص بارداری، مصرف فقط با تأیید پزشک مجاز است.
شرایط نگهداری شیاف گلیسیرین
شیاف گلیسیرین باید در دمای اتاق (بین 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد) نگهداری شود.. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر شیاف گلیسیرین
این مقاله به بررسی درمان یبوست با شیاف گلیسیرین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. درمان یبوست یکی از مسائل رایج در جامعه است که میتواند تاثیرات منفی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. شیاف گلیسیرین به عنوان یک روش مؤثر و سریع در درمان یبوست، با جذب آب به رودهها و نرم کردن مدفوع، فرآیند دفع را تسهیل میکند. این شیافها به ویژه برای افرادی که نمی‌توانند مسهلهای خوراکی مصرف کنند، کودکان و افراد مسن، گزینه‌ای مناسب و ایمن به شمار می‌آیند.
