آسم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن تنفسی است که افراد در سنین مختلف را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری با التهاب مزمن و تنگی راههای هوایی همراه است که باعث بروز علائمی نظیر سرفه، خس‌خس سینه و تنگی نفس میشود. کنترل و پیشگیری از علائم آسم نقش حیاتی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. در این راستا، استفاده از داروهای استنشاقی مانند اسپری فلوتیکازون به عنوان یکی از موثرترین روش‌های درمانی مطرح است.
اشکال دارویی فلوتیکازون
- آئروسل برای استنشاق: 44mcg/فعال، 110mcg/فعال، 220mcg/فعال
- پودر برای استنشاق: 50mcg/فعال، 100mcg/فعال، 250mcg/فعال
موارد مصرف اسپری فلوتیکازون
فلوتیکازون برای کنترل و پیشگیری از علائم (مانند خس خس سینه و تنگی نفس) ناشی از آسم استفاده میشود. این دارو با کاهش تورم (التهاب) راههای هوایی در ریهها عمل میکند تا تنفس را آسان‌تر کند. کنترل علائم آسم به شما کمک میکند تا فعالیت‌های عادی خود را حفظ کنید و زمان از دست دادن کار یا مدرسه را کاهش دهید.
فلوتیکازون متعلق به دسته‌ای از داروهای شناخته شده به عنوان کورتیکواستروئیدها است. این دارو باید به طور منظم استفاده شود تا موثر باشد. توجه داشته باشید که این دارو فوراً کار نمی‌کند و نباید برای تسکین حملات ناگهانی آسم استفاده شود. در صورت بروز حمله آسم، از استنشاق سریع تسکین دهنده خود (مانند آلبوترول که در برخی کشورها سالبوتامول نیز نامیده میشود) استفاده کنید.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر اسپری فلوتیکازون
کورتیکواستروئید ضد التهابی؛ مکانیسم دقیق اثر ناشناخته است، اما نشان داده شده است که عامل اثر ضد التهابی روی نوتروفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها، ماکروفاژها، ماست سل‌ها، لنفوسیت‌ها و واسطه‌ها (هیستامین، لکوترین، سیتوکین، ایکوزانوئیدها) دارد. جذب دارو با فراهمی زیستی 30%، شروع در 24 ساعت (حداکثر 1-2 هفته) و در کبد توسط CYP3A4 متابولیزه میشود. حذف دارو در نیمه عمر 11-12 ساعت و دفع از طریق مدفوع (داروی اصلی) و ادرار (کمتر از 5 درصد متابولیت‌ها) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف اسپری فلوتیکازون
قبل از مصرف اسپری فلوتیکازون، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. این دارو را طبق دستور پزشک از طریق دهان معمولاً دو بار در روز (صبح و عصر) استنشاق کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. مهم است که هر دوز را عمیقاً استنشاق کنید تا مقدار مناسب دارو به ریه‌های شما وارد شود. در صورت تجویز دو دم، حداقل یک دقیقه بین آن‌ها صبر کنید. اگر همزمان از داروهای استنشاقی دیگر استفاده می‌کنید، حداقل 1 دقیقه بین مصرف هر دارو صبر کنید و این دارو (کورتون) را در آخر استفاده کنید.
زمان مصرف اسپری فلوتیکازون
برای جلوگیری از خشکی دهان، گرفتگی صدا و عفونت‌های قارچی دهان غرغره کنید و بعد از هر بار مصرف دارو، آب دهان خود را با آب تف کنید. دستگاه استنشاقی را جدا نکنید و دهانی یا قسمتی از دستگاه را شستشو ندهید. این دارو اگر در فواصل مساوی استفاده شود، تا بهترین اثر را داشته باشد. برای اینکه به خاطر بسپارید، هر روز در ساعات مشخصی از آن استفاده کنید. بدون هماهنگی با پزشک، دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک تاثیری بر روی بهبودی نداشته و تنها عوارض را افزایش می‌دهد.
طریقه مصرف اسپری فلوتیکازون
- اگر به طور منظم از یک کورتیکواستروئید متفاوت از طریق خوراکی (مانند پردنیزون) استفاده می‌کنید، نباید مصرف آن را متوقف کنید مگر اینکه پزشکتان دستور دهد. برخی از شرایط (مانند آسم، آلرژی) ممکن است با قطع ناگهانی دارو بدتر شوند.
- اگر به طور ناگهانی مصرف دارو را قطع کنید، ممکن است علائم ترک نیز داشته باشید (مانند ضعف، کاهش وزن، حالت تهوع، درد عضلانی، سردرد، خستگی، سرگیجه). برای کمک به جلوگیری از ترک، پزشک ممکن است پس از شروع استفاده از فلوتیکازون، دوز داروی قدیمی شما را به آرامی کاهش دهد. در صورت ترک مصرف فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
- ممکن است تا 2 هفته یا بیشتر طول بکشد تا متوجه فواید کامل این دارو شوید. اگر وضعیت شما بهبود نیافت یا بدتر شد، به پزشک خود اطلاع دهید. بهتر است آموزش دیده باشید تا داروهای خود را به خوبی استفاده کنید (داروهای کنترل کننده) و اگر تنفس شما ناگهان بدتر شد (داروهای تسکین دهنده) از کدام یک استفاده کنید.
- اگر سرفه یا تنگی نفس جدید، خس خس سینه، افزایش خلط، بدتر شدن قرائت پیک فلومتر، بیدار شدن در شب با مشکل تنفسی و اگر از استنشاق سریع تسکین دهنده خود بیشتر استفاده می‌کنید، پیش از موعد از پزشک خود بپرسید که چه کاری باید انجام دهید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف اسپری فلوتیکازون، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعال (مانند لاکتوز، پروتئین شیر) باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله عفونت‌های فعلی یا گذشته (مانند سل، تبخال)، مشکلات چشمی خاص (آب مروارید، گلوکوم، عفونت تبخال چشم)، از دست دادن استخوان (پوکی استخوان)، بیماری کبدی و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط اسپری فلوتیکازون خواهیم پرداخت؛
- گلوکوم، افزایش فشار داخل چشم و آب مروارید چشم در بیماران به دنبال مصرف طولانی مدت دارو گزارش شده است. نظارت دقیق؛ در بیمارانی که علائم چشمی دارند یا از اسپری استنشاقی طولانی مدت استفاده می‌کنند، ارجاع به چشم پزشک را در نظر بگیرید.
- خطر دوره جدی‌تر یا کشنده آبله مرغان یا سرخک در بیماران مستعد (مثلاً افرادی که واکسینه نشده یا از نظر ایمونولوژی در معرض تماس قرار نگرفته‌اند) وجود دارد. اگر بیمار در معرض آبله مرغان قرار گیرد، ممکن است پروفیلاکسی را با گلوبولین ایمنی واریسلا زوستر (VZIG) انجام دهد.
- خطر عفونت‌های بینی و حلق، از جمله کاندیدا آلبیکنس وجود دارد. برای کاهش خطر، پس از استنشاق باید دهان را شستشو دهید. در حالی که درمان ادامه دارد، با درمان ضد قارچ موضعی یا سیستمیک مناسب (به عنوان مثال خوراکی) درمان شود. گاهی اوقات ممکن است نیاز باشد که اسپری فلوتیکازون قطع شود.
- برونکواسپاسم متناقض ممکن است با افزایش فوری خس خس سینه پس از دوز رخ دهد. اگر بعد از مصرف دوز برونکواسپاسم رخ داد، فوراً با یک برونش گشادکننده استنشاقی و کوتاه اثر درمان کنید.
- کورتیکواستروئیدهای استنشاقی خوراکی ممکن است باعث کاهش سرعت رشد در بیماران اطفال شوند. نظارت بر رشد بیماران اطفال دریافت کننده ICS به طور معمول (به عنوان مثال از طریق استادیومتری) در نظر داشته باشید. برای به حداقل رساندن اثرات سیستمیک کورتیکواستروئیدهای استنشاقی خوراکی، دوز هر بیمار را به کمترین دوزی که به طور موثر علائم او را کنترل میکند، تیتر کنید.
- کاهش در تراکم معدنی استخوان (BMD) با تجویز طولانی مدت محصولات حاوی ICS گزارش شده است. اهمیت بالینی تغییرات کوچک در BMD با توجه به عواقب طولانی مدت مانند شکستگی ناشناخته است. نظارت و درمان بیماران با استانداردهای مراقبتی ثابت شده بیماران با عوامل خطر اصلی برای کاهش محتوای مواد معدنی استخوان، مانند بی‌حرکتی طولانی مدت، سابقه خانوادگی پوکی استخوان، وضعیت یائسگی، مصرف دخانیات، سن بالا، تغذیه نامناسب و… ضروری است.
موارد منع مصرف اسپری فلوتیکازون
- حساسیت به دارو، اجزاء یا پروتئین‌های شیر که ممکن است منجر به آنافیلاکسی، آنژیوادم، بثورات پوستی و کهیر شود.
- درمان اولیه وضعیت آسم یا سایر دوره‌های حاد آسم که در آن اقدامات شدید مورد نیاز است.
عوارض اسپری فلوتیکازون
تحریک گلو، سردرد، گرفتگی بینی، درد اسکلتی عضلانی، سینوزیت، خستگی یا بی‌حالی، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، سرفه، گرفتگی صدا و… برخی از عوارض اسپری فلوتیکازون می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل لکه‌های سفید در دهان یا روی زبان، علائم عفونت (مانند گلودرد، تب، لرز، سرفه)، مشکلات بینایی، افزایش تشنگی یا ادرار، کبودی و خونریزی آسان، تغییرات روانی و خلقتی (مانند افسردگی، نوسانات خلقی، بیقراری)، درد استخوان و… می‌باشد. در ادامه به عوارض اسپری فلوتیکازون خواهیم پرداخت؛
- کاندیدیازیس دهان (<31%)
- تحریک گلو (3-22%)
- عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (16-18%)
- خستگی یا بی حالی (16%)
- گرفتگی بینی (16%)
- رینیت (≤13%)
- درد اسکلتی عضلانی (2-12%)
- سردرد (5-11%)
- گرفتگی بینی (8%)
- سینوزیت یا عفونت سینوسی (4-7%)
- سرفه (4-6%)
- برونشیت (2-6%)
- گرفتگی صدا یا دیسفونی (2-6%)
- رینیت آلرژیک (5%)
- ترشحات بینی (5%)
- التهاب دستگاه تنفسی فوقانی (2-5%)
تداخل دارویی فلوتیکازون
- تداخلات ماژور: بلزوتیفان، بمیپارین، بوسپرویر، بوپروپیون، سرتینیب، کلاریترومایسین، کلونیگزین، کوبیسیستات،کانیواپتان، داسابوویر، دوولیسیب، فدراتینیب، فکسینیدازول، فلروکساسین، فلوکتافنین، فلومکوئین،فوس‌نتوپیتانت، ایدلالیسیب، ایندیناویر، ایتراکونازول، ایووسیدنیب، کتوکونازول، لاروترکتینیب،لفامولین، لوپیناویر، لورلاتینیب، لوماکافتور، ماسیمورلین، نادروپارین، نفازودون، نلفیناویر، نتوپیتانت،نیرماتلویر، پارسیتینیب، پوساکونازول، ریتوناویر، ساکوئیناویر، سارگراموستیم
- تداخلات متوسط: آپالوتامید، آرانوفین، فلوکونازول، گلیسرول فنیل بوتیرات، انسولین (انواع)، تستوسترون
- افزایش اثرات فلوتیکازون توسط داروها: مهارکننده‌های CYP3A4 (متوسط و قوی)، کلوفازیمین، اردافیتینیب، فکسینیدازول، فوزیدیک‌اسید (سیستمیک)، کلوفازیمین (نازال)
مصرف اسپری فلوتیکازون در دوران بارداری و شیردهی
هیچ مطالعه بالینی تصادفی در زنان باردار وجود ندارد. در زنان مبتلا به آسم ضعیف یا متوسط کنترل شده، خطر چندین پیامد نامطلوب پری ناتال (مثلاً پره اکلامپسی در مادر، نارس بودن، وزن کم هنگام تولد و کوچک بودن سن حاملگی در نوزاد) افزایش می‌یابد. زنان باردار مبتلا به آسم باید به دقت تحت نظر باشند و داروها را در صورت لزوم تنظیم کنند تا کنترل مطلوب آسم حفظ شود.
تاثیر اسپری فلوتیکازون در شیردهی
غلظت پروپیونات فلوتیکازون در پلاسما پس از استنشاق دوزهای درمانی کم است. غلظت در شیر مادر احتمالاً به همان نسبت کم است. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به درمان و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی کودک شیرده از دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.
شرایط نگهداری اسپری فلوتیکازون
اسپری فلوتیکازون باید در جای خنک و خشک و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر اسپری فلوتیکازون
این مقاله به بررسی درمان آسم با اسپری فلوتیکازون، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. در مجموع، اسپری فلوتیکازون به عنوان یک کورتیکواستروئید استنشاقی نقش موثری در کنترل و پیشگیری از علائم آسم ایفا میکند. این دارو با کاهش التهاب و بهبود عملکرد راههای هوایی، به ویژه در بیماران مبتلا به آسم مزمن، میتواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد و تعداد حملات آسم را کاهش دهد. استفاده منظم و صحیح از این دارو، تحت نظر پزشک، برای دستیابی به نتایج مطلوب ضروری است.
منبع سایت: Medscape
