آمپول فلومازنیل یکی از داروهایی است که در حوزه پزشکی برای معکوس کردن اثرات آرام‌بخش یا خواب‌آور داروهای گروه بنزودیازپین‌ها و داروهای مشابه آن به کار می‌رود. این دارو با مهار اثرات گابا (GABA) در سیستم عصبی مرکزی، به طور موثر به رفع خواب‌آوری، آرامبخشی یا تداخل‌های ناشی از داروهای مسکن کمک می‌کند. استفاده از فلومازنیل در شرایط اورژانسی از جمله مسمومیت یا مصرف بیش از حد داروهای آرام‌بخش، می‌تواند جان بیمار را نجات دهد.
اشکال دارویی فلومازنیل
- محلول تزریقی 0.1 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف آمپول فلومازنیل
آمپول فلومازنیل (Flumazenil) یک داروی آنتاگونیست بنزودیازپین است که برای معکوس کردن اثرات آرام‌بخش یا خواب‌آور داروهای بنزودیازپینی استفاده می‌شود. این دارو عمدتاً در شرایط اورژانسی و پزشکی خاص تجویز می‌شود. برخی از موارد مصرف فلومازنیل شامل موارد زیر است؛
- برگرداندن اثرات بنزودیازپین‌ها در بیهوشی یا آرامبخشی
- درمان مسمومیت با بنزودیازپین‌ها
- تشخیص مسمومیت دارویی
داروهای بنزودیازپین چیست؟
بنزودیازپین‌ها (Benzodiazepines) دسته‌ای از داروها هستند که بر سیستم عصبی مرکزی (CNS) تاثیر می‌گذارند و به دلیل اثرات آرام‌بخش، ضد اضطراب، خواب‌آور، و ضد تشنج، در درمان بسیاری از اختلالات روان‌پزشکی و عصبی استفاده می‌شوند. این داروها با تقویت اثر گابا (GABA)، یک ناقل عصبی بازدارنده در مغز، عمل می‌کنند و باعث کاهش فعالیت غیرطبیعی سلول‌های عصبی می‌شوند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی فلومازنیل
آنتاگونیست رقابتی گیرنده بنزودیازپین؛ فعالیت در محل گیرنده بنزودیازپین در مجتمع گیرنده GABA / بنزودیازپین را مهار می‌کند و اثر مواد افیونی را معکوس نمی‌کند. شروع اثر دارو در 1-2 دقیقه، 80% پاسخ در عرض 3 دقیقه و حداکثر اثر 6-10 دقیقه است. پروتئین محدود این دارو 40-50٪، حذف در نیمه عمر 53 دقیقه و دفع از طریق ادرار و مدفوع صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف آمپول فلومازنیل
قبل از تزریق آمپول فلومازنیل، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی یا نسخه پزشک را با دقت بررسی کنید. این دارو را طبق نسخه و دستور پزشک مصرف کنید. مقدار مصرف آمپول فلومازنیل (Flumazenil) بسته به شرایط بیمار، شدت مسمومیت یا دوز بنزودیازپین مصرف شده متفاوت است و باید توسط پزشک متخصص تنظیم شود. این دارو تنها به صورت تزریقی و در شرایط بیمارستانی یا اورژانس تجویز می‌شود.
بیشتر بدانید: قرص ازیپم چیست؟ کاربرد، زمان مصرف و عوارض ازیپم
زمان مصرف آمپول فلومازنیل
- دوز مصرفی برای معکوس کردن آرامبخشی آگاهانه و بیهوشی عمومی 0.2 میلی گرم به صورت تزریق داخل وریدی طی 15 ثانیه است که اگر پس از 45 ثانیه بدون پاسخ، 0.2 میلی گرم مجددا در مدت 1 دقیقه تجویز شود. ممکن است در فواصل 1 دقیقه تکرار شود. بیش از 4 دوز (1 میلی گرم) نباشد. در صورت وقوع مجدد، ممکن است دوزها را در فواصل 20 دقیقه تکرار کنید.
- دوز پیشنهادی برای مصرف بیش از حد بنزودیازپین، 0.2 میلی گرم به صورت تزریق داخل وریدی طی 15-30 ثانیه است. در صورت عدم پاسخ پس از 30 ثانیه، 0.3 میلی گرم در 30 ثانیه و 1 دقیقه بعد تجویز شود. در صورت عدم پاسخ، دوز 0.5 میلی گرم وریدی را طی 30 ثانیه در فواصل زمانی 1 دقیقه تا حداکثر دوز تجمعی 3 میلی گرم در ساعت تکرار کنید.
- در صورت آرام شدن مجدد، در صورت نیاز ممکن است دوز را در فواصل 20 دقیقه تکرار کنید. به ندرت بیمار ممکن است نیاز به تیتراسیون تا دوز کل 5 میلی گرم داشته باشد. در صورت عدم پاسخ پس از 5 دقیقه، آرامبخشی بعید است که ثانویه به بنزودیازپین ها باشد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف آمپول فلومازنیل، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله سابقه شخصی یا خانوادگی فشار خون بالا، سابقه سردردهای شدید و مکرر، سابقه شخصی و خانوادگی اختلالات روانی (مانند اختلال دوقطبی، افسردگی، اسکیزوفرنی)، مشکلات کبدی، برخی بیماری‌های سیستم عصبی (سندرم پارکینسون)، تشنج، تیروئید پرکار، سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم (نوع بسته زاویه) و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط آمپول فلومازنیل خواهیم پرداخت؛
- استفاده از فلومازنیل با تشنج همراه بوده است. این موارد در بیمارانی که برای آرامبخشی طولانی‌مدت از بنزودیازپین‌ها استفاده کرده‌اند یا در موارد مصرف بیش از حد که در آن بیماران نشانه‌هایی از مصرف بیش از حد داروی ضد افسردگی چرخه‌ای جدی را نشان می‌دهند، بیشتر دیده می‌شود. پزشکان باید دوز فلومازنیل را فردی تعیین کنند و برای مدیریت تشنج آماده باشند.
- در بیمارانی که یک دوز بزرگ یا دوز تجمعی بنزودیازپین را همراه با مسدود کننده عصبی عضلانی و داروهای بیهوشی متعدد دریافت کرده‌اند، بازسازی اغلب اتفاق می‌افتد.
- در صورت تشنج بعد از فلومازنیل، والیوم 20 تا 30 میلی گرم و سپس فوراً باربیتورات ها را توصیه کنید.
- در بیماران با اختلالات شدید کبدی، متابولیسم فلومازنیل ممکن است دچار مشکل شود، بنابراین تنظیم دوز و نظارت دقیق ضروری است.
- اگر مسمومیت ناشی از ترکیب بنزودیازپین‌ها و سایر داروها (مانند ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای) باشد، مصرف فلومازنیل ممکن است خطرناک باشد، زیرا ممکن است اثرات مضر سایر داروها آشکارتر شوند.
- در بیمارانی که دچار اختلالات قلبی هستند، به ویژه اگر مسمومیت ناشی از ترکیب بنزودیازپین‌ها و سایر داروهای مضر برای قلب باشد، نظارت دقیق ضروری است.
- استفاده از فلومازنیل در دوران بارداری و شیردهی تنها در صورتی توصیه می‌شود که فواید آن بیشتر از خطرات بالقوه باشد. اطلاعات کافی در مورد ایمنی این دارو در بارداری وجود ندارد.
موارد منع مصرف آمپول فلومازنیل
- حساسیت به فلومازنیل یا بنزودیازپین‌ها
- مصرف بیش از حد دوره‌ای داروی ضد افسردگی
- مصرف کننده مزمن بنزودیازپین؛ بیمارانی که بنزودیازپین را برای شرایط تهدید کننده زندگی دریافت می‌کنند (مانند کنترل فشار داخل جمجمه، وضعیت صرع)
عوارض آمپول فلومازنیل
سرگیجه، سردرد، خشکی دهان، تحریک، تنگی نفس، حالت تهوع و استفراغ، درد در محل تزریق، ضعف، احساس سردی، تشنج عمومی و… برخی از عوارض آمپول فلومازنیل می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض آمپول فلومازنیل خواهیم پرداخت؛
- حالت تهوع و استفراغ (11%)
- سرگیجه (10%)
- دید غیر طبیعی/ تاری (3-9%)
- تحریک (3-9٪)
- تنگی نفس (3-9٪)
- درد در محل تزریق (3-9%)
- خشکی دهان (3-9%)
- بی‌ثباتی عاطفی (1-3%)
- خستگی (1-3%)
- سردرد (1-3%)
- لرزش (1-3%)
- ضعف (1-3%)
- هذیان
- شنوایی غیر طبیعی
- وزوز گوش
- احساس سردی
تداخل دارویی فلومازنیل
تداخل دارویی ویژه‌ای برای فلومازنیل ذکر نشده است. در مصرف داروهای متعدد، موارد احتیاط رعایت شود.
مصرف آمپول فلومازنیل در دوران بارداری و شیردهی
مطالعات کافی در مورد اثرات این دارو بر روی جنین انسان انجام نشده است. مطالعات حیوانی ممکن است اثرات نامطلوب بر جنین نشان داده باشند، اما در مواردی که فواید دارو برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی باشد، مصرف آن ممکن است توجیه شود. با این حال، موارد احتیاط فلومازنیل در دوران بارداری شامل موارد زیر است؛
- در سه ماهه اول: به دلیل حساسیت بیشتر جنین به عوامل خارجی و خطرات احتمالی تراتوژنیک (نقص‌های مادرزادی)، مصرف این دارو باید تنها در شرایط ضروری انجام شود.
- در سه ماهه دوم و سوم: در این دوران نیز مصرف دارو تنها در صورتی که فواید آن بیشتر از خطرات باشد، توصیه می‌شود.
- تاثیر بر جنین: اگر مادر بنزودیازپین‌ها مصرف کرده باشد، استفاده از فلومازنیل ممکن است باعث ایجاد علائم ترک در جنین از جمله بی‌قراری، گریه بیش از حد یا مشکلات تنفسی شود.
- در شرایط اورژانسی: اگر مادر دچار مسمومیت با بنزودیازپین شود و خطر جدی برای حیات او وجود داشته باشد، فلومازنیل می‌تواند تجویز شود. در این موارد، نجات جان مادر اولویت دارد.
شرایط نگهداری آمپول فلومازنیل
آمپول فلومازنیل باید در دمای 2 تا 25 درجه سانتی‌گراد (دمای اتاق یا یخچال) نگهداری شود. آمپول را از نور مستقیم خورشید محافظت کنید. بهتر است در جعبه اصلی خود یا مکانی تاریک نگهداری شوند.
کلام آخر آمپول فلومازنیل
این مقاله به بررسی معکوس کردن اثرات آرام‌بخش یا خواب‌آور داروهای بنزودیازپینی، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. آمپول فلومازنیل به عنوان یک آنتاگونیست گابا، نقش مؤثری در معکوس کردن اثرات آرام‌بخش و خواب‌آور داروهای گروه بنزودیازپین‌ها و داروهای مشابه آن ایفا می‌کند. این دارو به ویژه در مواقع اورژانسی، مانند مسمومیت دارویی یا مصرف بیش از حد، می‌تواند به سرعت اثرات ناشی از آرامبخشی و خواب‌آوری را کاهش دهد و وضعیت بیمار را بهبود بخشد. با این حال، استفاده از فلومازنیل باید تحت نظر پزشک و با دقت انجام شود.
