افسردگی به عنوان یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی، تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان دارد. این اختلال با علائمی همچون خلق پایین، کاهش انگیزه، اختلال در خواب و کاهش توانایی‌های روزمره همراه است که میتواند بر عملکرد فردی، اجتماعی و شغلی تاثیرات منفی بگذارد. در پاسخ به این نیاز جهانی، روش‌های درمانی متعددی توسعه یافته‌اند، از جمله داروهای ضدافسردگی (قرص دولوکستین) که نقش مهمی در مدیریت و بهبود این اختلال ایفا می‌کنند.
اشکال دارویی دولوکستین
- قرص
- کپسول
موارد مصرف قرص دولوکستین
دولوکستین (Duloxetine) یک داروی ضدافسردگی است که به گروه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRI) تعلق دارد. این دارو برای درمان اختلالات مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد که برخی از آن شامل افسردگی اساسی، اضطراب فراگیر، درد عصبی دیابتی، درد مزمن عضلانی-اسکلتی و… می‌باشد.
بیشتر بدانید: قرص هیدروکلروتیازید؛ کاربرد، نحوه مصرف و عوارض
مزایای قرص دولوکستین برای بهبود افسردگی
- افزایش سطح سروتونین و نوراپی‌نفرین: دولوکستین با مهار بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز، سطح این انتقال‌دهنده‌های عصبی را افزایش میدهد. این افزایش میتواند به بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی منجر شود.
- کاهش علائم افسردگی: دولوکستین میتواند به کاهش علائمی مانند احساس غم و اندوه، از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها، خستگی، تغییرات در خواب و اشتها و احساس بی‌ارزشی و گناه کمک کند.
- بهبود کیفیت زندگی: با کاهش علائم افسردگی، بیماران ممکن است بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی خود تجربه کنند. این شامل افزایش توانایی انجام وظایف روزانه، بهبود روابط اجتماعی و افزایش کلی احساس رضایت از زندگی می‌شود.
- کاهش اضطراب همراه با افسردگی: این دارو نه تنها در درمان افسردگی بلکه در کاهش اضطراب نیز موثر است. بسیاری از بیماران افسرده نیز از اضطراب رنج می‌برند و دولوکستین میتواند به بهبود این علائم کمک کند.
- تسکین دردهای مرتبط با افسردگی: بسیاری از بیماران مبتلا به افسردگی از دردهای مزمن نیز رنج می‌برند. قرص دولوکستین میتواند به کاهش دردهای مرتبط با افسردگی کمک کند و بهبود کلی در احساس جسمانی بیمار ایجاد کند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص دولوکستین
مکانیسم عمل قرص دولوکستین؛ مهار کننده قوی بازجذب سرتونین – نوراپی نفرین است و مهار کننده ضعیف باز جذب دوپامین است. این دارو به خوبی توسط دستگاه گوارش جذب می‌شود. حداکثر غلظت پلاسمایی 6 ساعت پس از مصرف خوراکی با معده خالی و 10 ساعت با معده پر غذا در معده جذب دارو را کم میکند. به علاوه، با افزایش سطح سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز، دولوکستین به بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی کمک میکند.
بهبود علائم افسردگی شامل کاهش احساس غم، افزایش انگیزه و علاقه به فعالیت‌ها و بهبود کیفیت خواب و اشتها می‌شود. دولوکستین برای درمان اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب فراگیر (GAD) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با کاهش نگرانی‌های مفرط و بهبود کیفیت خواب به کاهش علائم اضطراب کمک میکند. این دارو همچنین برای کاهش درد ناشی از آسیب‌های عصبی، مانند نوروپاتی دیابتی و فیبرومیالژیا، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه مصرف قرص دولوکستین
- برای درمان افسردگی اساسی دوز ابتدایی 40 تا 60 میلی‌گرم در روز است که ممکن است پزشک با دوز 30 میلی‌گرم شروع کند و به تدریج آن را افزایش دهد. دوز پیشنهادی برای درمان اختلال اضطراب فراگیر 30 تا 60 میلی‌گرم در روز است که این مقدار برای دردهای نوروپاتیک دیابتی 60 میلی‌گرم یک بار در روز خواهد بود. همچنین، برای فیبرومیالژیا دوز ابتدایی 30 میلی‌گرم در روز است که به تدریج به 60 میلی‌گرم افزایش می‌یابد.
- پزشک ممکن است دوز دارو را بر اساس پاسخ شما به درمان و تحمل‌پذیری دارو تنظیم کند. افزایش دوز معمولاً به تدریج انجام می‌شود تا خطر عوارض جانبی کاهش یابد. دارو را هر روز در یک ساعت معین مصرف کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید و سطح ثابت دارو در خون حفظ شود. حتی اگر احساس بهتری دارید، به مصرف دارو ادامه دهید مگر اینکه پزشک توصیه کند مصرف آن را قطع کنید. قطع ناگهانی دولوکستین ممکن است باعث علائم ترک شود.
- در صورتی که نیاز به قطع دارو باشد، پزشک معمولاً دوز دارو را به تدریج کاهش میدهد تا علائم ترک کاهش یابد. با پزشک خود در مورد هر گونه تغییر در حالت روحی، افزایش علائم افسردگی یا اضطراب و هر گونه عوارض جانبی مشورت کنید. پیگیری منظم با پزشک برای تنظیم دوز و بررسی اثرات دارو بسیار مهم است.
روش مصرف قرص دولوکستین
- دولوکستین میتواند با یا بدون غذا مصرف شود. برخی افراد ممکن است ترجیح دهند آن را با غذا مصرف کنند تا احتمال تهوع کاهش یابد.
- قرص دولوکستین یک بار در روز مصرف می‌شود. اگر دوز تجویزی شما بیشتر از 60 میلی‌گرم در روز است، ممکن است پزشک توصیه کند دوز را به دو قسمت تقسیم کرده و در دو نوبت (صبح و شب) مصرف کنید.
- کپسول یا قرص این دارو را به صورت کامل همراه با آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن دارو خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن قرص منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه افزایش خطر عوارض جانبی خواهد شد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص دولوکستین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله سابقه شخصی یا خانوادگی فشار خون بالا، سابقه سردردهای شدید و مکرر، سابقه شخصی و خانوادگی اختلالات روانی یا خلقی (مانند اختلال دوقطبی، افسردگی، اسکیزوفرنی)، مشکلات کبدی، برخی بیماری‌های سیستم عصبی (بیماری پارکینسون)، تشنج، تیروئید پرکار، سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم (نوع بسته زاویه) و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص دولوکستین خواهیم پرداخت؛
- مصرف همزمان دولوکستین با مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs) ممکن است خطر سندرم سروتونین را افزایش دهد. حداقل 14 روز فاصله بین قطع مصرف MAOI و شروع دولوکستین و بالعکس باید رعایت شود.
- در بیماران با مشکلات کبدی، مصرف دولوکستین ممکن است باعث افزایش آنزیم‌های کبدی شود و باید با احتیاط مصرف شود. همچنین، در بیمارانی که نارسایی شدید کلیه دارند، دوز دولوکستین باید تنظیم شود.
- قرص دولوکستین ممکن است باعث افزایش فشار خون شود و باید در بیماران با فشار خون بالا با احتیاط مصرف شود.
- افزایش خطر افکار خودکشی خصوصاً در ابتدای درمان وجود دارد. بیماران باید از نظر افزایش افکار خودکشی و تغییرات رفتاری تحت نظارت باشند. علائمی مانند اضطراب، توهم، تعریق، لرزش، و تغییرات شدید در فشار خون و ضربان قلب ممکن است نشان‌دهنده این سندرم باشد.
- مصرف دولوکستین در دوران بارداری باید تنها در صورتی که فواید آن بیشتر از خطرات آن باشد، انجام شود. پزشک باید به دقت فواید و مضرات را بررسی کند. این دارو ممکن است به شیر مادر منتقل شود و بر نوزاد تأثیر بگذارد، بنابراین مصرف آن در دوران شیردهی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد.
- قطع ناگهانی این دارو ممکن است باعث علائم ترک مانند سرگیجه، تهوع، سردرد، تحریک‌پذیری و خواب‌آلودگی شود. بنابراین، قطع مصرف باید تحت نظر پزشک و به صورت تدریجی انجام شود.
- مصرف همزمان دولوکستین با الکل و مواد مخدر ممکن است خطر عوارض جانبی را افزایش دهد و اثرات دارو را تغییر دهد. بهتر است از مصرف الکل و مواد مخدر در طول درمان با دولوکستین پرهیز شود.
موارد منع مصرف قرص دولوکستین
- حساسیت به دارو یا هریک از ترکیبات موجود در آن
- مصرف همزمان با مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
- بیماری شدید کلیوی یا کبدی
- گلوکوم زاویه بسته کنترل نشده
- بارداری یا شیردهی (با نسخه پزشک)
عوارض قرص دولوکستین
اگر عوارض جانبی شما بعد از مدتی ادامه یافت یا بدتر شد، با پزشک مشورت کنید. اگر پزشک شما این دارو را تجویز کرده است، به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به عوارض قرص دولوکستین خواهیم پرداخت؛
- سیستم اعصاب مرکزی: سردرد، خواب آلودگی، خستگی
- گوارشی: تهوع، خشکی دهان، درد شکمی
- غدد درون ریز و متابولیسم: کاهش وزن
- عصبی، عضلانی و اسکلتی: ضعف
- قلبی عروقی: گرگرفتگی، افزایش فشارخون، تپش قلب
- سیستم اعصاب مرکزی: بی‌خوابی، سرگیجه، آژیتاسیون، اضطراب، تاخیر در انزال، خمیازه، خواب آشفته، اختلال ارگاسم، لرز، لتارژی، خواب رفتگی اندام، سرگیجه
- پوستی: افزایش تعریق، خارش
- غدد درون ریز و متابولیسم: کاهش میل جنسی، گرگرفتگی، افزایش وزن
- گوارشی: یبوست، کاهش اشتها، اسهال، اختلال چشایی، نفخ
- کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز
- عصبی، عضلانی و اسکلتی: لرزش، درد عضلات و استخوان‌ها
- چشمی: تاری دید
- تنفسی: درد دهان و گلو، سرفه
تداخل دارویی دولوکستین
- تداخلات رده X (پرهیز): آبامتاپیر، بروموپرید، داپوکستین، دوکسوروبیسین (متداول)، فلووکسامین، فراورده‌های رادیو دارویی آیوبنگوان، لینزولید، مکیتازین، متیلن بلو، مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز (ضدافسردگی)، راساژیلین، سافینامید، سلژلین، تیوریدازین، اوروکیناز
- کاهش اثرات داروها توسط دولوکستین: آگونیست های آلفا 2، کدئین، فراورده‌های رادیو دارویی آیوبنگوان، آیوفلوپان ید 123، تاموکسیفن، ترامادول
- افزایش اثرات داروها توسط دولوکستین: آسپیرین، آتوموکستین، بمیپارین، برکسانولون، برکسپیپرازول، کارودیلول، سفالوتین، کلوزاپین، کلاژناز (سیستمیک)، دابیگاتران اتکسیلات، دئوکسی کولیک اسید، دیوتترابنازین، دوکسوروبیسین (متداول)، ادوکسابان، الیگلوستات، انوکساپارین، فلکاینید، فلووکسامین، هالوپریدول، هپارین، ایبریتومومب تیوکستان، ایلوپریدون، ایندورامین، مکیتازین، متیلن بلو، متوکلوپرامید، متوپرولول، نبیولول، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (غیرانتخابی)، اوبینوتوزومب، اولموتینیب، اکسی تریپتان، پرهگزیلین، پرفنازین، پیموزاید، پیتولیسانت، پروپافنون، ریسپریدون، ریواروکسابان، سالیسیلات‌ها
- افزایش اثرات دولوکستین: سیکلوبنزاپرین، مهارکننده‌های متوسط CYP1A2، مهارکننده‌های قوی CYP2D6، داپوکستین، داساتینیب، دکس متیل‌فنیدات، متیل‌فنیدات، دکسترومتورفان، التریپتان، مشتقات ارگوت، امولسیون‌های چرب (بر پایه روغن ماهی)، فنفلورامین، فنتانیل، فلووکسامین، گلوکزآمین
مصرف قرص دولوکستین در دوران بارداری و شیردهی
مطالعات حیوانی نشان داده است که مصرف دولوکستین ممکن است به جنین آسیب برساند. اما شواهد انسانی کافی برای تأیید اثرات تراتوژنیک (آسیب به جنین) وجود ندارد. مصرف دولوکستین در اواخر بارداری ممکن است باعث عوارض نوزادی مانند تحریک‌پذیری، اختلالات تغذیه، تنفس سخت و علائم ترک در نوزاد شود. پزشک باید مزایا و معایب مصرف دولوکستین در دوران بارداری را برای هر بیمار به‌طور جداگانه ارزیابی کند. در صورتی که مزایای درمان برای مادر بیشتر از خطرات بالقوه برای جنین باشد، ممکن است مصرف دولوکستین توصیه شود.
شرایط نگهداری قرص دولوکستین
قرص دولوکستین باید در دمای اتاق و به دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، محلول تزریقی، کرم و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر قرص دولوکستین
این مقاله به بررسی درمان افسردگی با قرص دولوکستین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص دولوکستین (Duloxetine) به عنوان یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRI)، نقش مؤثری در درمان افسردگی و اختلالات اضطرابی ایفا میکند. با تأثیر بر سطوح انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز، این دارو قادر است به بهبود خلق و کاهش علائم افسردگی کمک کرده و بهبودی قابل توجهی در کیفیت زندگی بیماران ایجاد کند. نتایج مطالعات بالینی و شواهد تجربی نشان میدهد که دولوکستین به ویژه در درمان افسردگی عمده و اختلالات اضطرابی عمومی مؤثر است.
