آمپول داکاربازین یک داروی شیمی‌درمانی است که به عنوان یک عامل آلکیله‌کننده عمل میکند و با تخریب DNA سلولهای سرطانی، تکثیر آن‌ها را مهار می‌نماید. این دارو به ویژه در درمان ملانوما، نوعی از سرطان پوست که معمولا شدیدتر و مهاجم‌تر است، استفاده میشود. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر آمپول داکاربازین، مکانیسم عمل آن، اثربخشی در درمان سرطان پوست، مزایا و معایب استفاده از آن و نکات مهم در مورد مصرف این دارو پرداخته خواهد شد.
اشکال دارویی داکاربازین
- پودر برای تزریق: 100 میلی گرم، 200 میلی گرم
موارد مصرف آمپول داکاربازین
داکاربازین برای درمان انواع خاصی از سرطان مانند سرطان پوست و بیماری هوچکین استفاده میشود. این یک داروی شیمی درمانی سرطان است که برای کند کردن یا توقف رشد سلولهای سرطانی استفاده میشود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر آمپول داکاربازین
مکانیسم عمل داروی داکاربازین چرخه غیر سلولی خاص؛ DNA و RNA را آلکیله میکند و باعث شکستگی دو رشته DNA و آپوپتوز میشود. نیمه عمر این دارو 5 ساعت (ترمینال)، حداکثر پلاسما 8 میکروگرم در میلی لیتر (4.5 میلی گرم بر کیلوگرم دوز) و پروتئین محدود ~ 5٪ می‌باشد. متابولیسم داکاربازین توسط کبد و متابولیت‌ها شامل 5-(3-مونومتیل-1-تریازنیل)-1H- ایمیدازول-4-کربوکسامید (MIC) می‌باشد.
مقدار مصرف داروی داکاربازین
قبل از مصرف آمپول داکاربازین، اطلاعات دارویی موجود در بسته یا نسخه پزشک را با دقت بررسی کنید. این محلول تزریقی را مطابق با دستور پزشک مصرف کرده و بدون هماهنگی با وی دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک، تنها سبب عوارض جانبی میشود. این دارو از طریق تزریق در رگ توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی تجویز میشود. دوز بر اساس وضعیت پزشکی، اندازه بدن و پاسخ به درمان است.
نحوه تزریق آمپول داکاربازین
- آمپول داکاربازین برای درمان لنفوم هوچکین (با سایر ضد نئوپلاستیک‌ها، به عنوان مثال ABVD) توسط پزشک تجویز میشود. دوز بستگی به پروتکل درمانی دارد. دوز پیشنهادی 150 میلی گرم روزانه به مدت 5 روز است که ممکن است تا 4 هفته تکرار شود.
- دوز پیشنهادی برای ملانوم بدخیم متاستاتیک، 2-4.5 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت تزریق داخل وریدی می‌باشد که تا 10 ادامه دهید و در صورت نیاز تا 4 هفته مصرف شود. به علاوه، 250 میلی گرم بر متر مربع به صورت تزریق وریدی در روز به مدت 5 روز، هر سه هفته تکرار کنید.
- در اختلال کلیوی CrCl 46-60 میلی لیتر در دقیقه، 80 درصد دوز معمولی و برای CrCl 31-45 میلی لیتر در دقیقه، 75 درصد دوز معمولی استفاده کنید.
- دوز مصرفی داروی داکاربازین برای لنفوم هوچکین کودکان (با سایر ضد نئوپلاستیک‌ها، به عنوان مثال ABVD)، بستگی به پروتکل 150 میلی گرم در روز به مدت 5 روز است که ممکن است تا 4 هفته استفاده شود. همچنین، دوز مصرفی برای درمان ترکیبی نوروبلاستوما کودکان، 800-900 میلی گرم روزانه به صورت تزریق وریدی می‌باشد که ممکن است در 3-4 هفته تکرار شود.
- مقدار مصرفی این دارو برای درمان ملانوم بدخیم متاستاتیک سالمندان، 2-4.5 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به مدت 10 روز به صورت تزریق داخل وریدی می‌باشد. همچنین، 250 میلی گرم بر متر مربع به صورت تزریق وریدی در روز به مدت 5 روز، هر سه هفته تکرار کنید.
- در صورت فراموشی یک نوبت از تزریق آمپول، به محض یادآوری آن را استفاده کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته، یک نوبت را دو بار تزریق نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف آمپول داکاربازین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله بیماری کلیوی، بیماری کبد، اختلالات خونی، کاهش عملکرد مغز استخوان، عفونت‌های فعلی و… با پزشک در رابطه با خطرات مصرف این دارو مشورت کنید. به علاوه، قبل از تزریق واکسن ایمنی، به پزشک خود اطلاع دهید که از داروی داکاربازین استفاده می‌کنید.
از تماس با افرادی که اخیرا واکسن‌های زنده دریافت کرده‌اند (مانند واکسن آنفولانزا که از طریق بینی استنشاق میشود) خودداری کنید. از هر کسی که عفونتی دارد که ممکن است به راحتی پخش شود (مانند آبله مرغان، کووید-19، سرخک، آنفولانزا) دوری کنید. برای کاهش احتمال بریدگی، کبودی یا جراحت، در مورد اشیاء تیز مانند تیغ‌های ایمنی و ناخن گیر احتیاط کنید و از فعالیت‌هایی مانند ورزش‌های تماسی خودداری کنید. در صورت بروز تاری دید، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی (رانندگی یا کار با ماشین‌آلات) است، خودداری کنید.
موارد هشدار استفاده از آمپول داکاربازین
- این دارو باید تحت نظارت یک پزشک متخصص شیمی درمانی سرطان تجویز شود. همچنین، نکروز کبدی در برخی بیماران گزارش شده است.
- شایع ترین سمیت برای داکاربازین تزریقی، افسردگی خون ساز (مغز استخوان) است. اثرات سرطان‌زایی و تراتوژنیک در حیوانات گزارش شده است. پزشک باید فواید درمانی احتمالی را در مقابل خطرات مسمومیت سنجیده شود.
- بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی یا کبدی، قبل از مصرف این دارو باید با متخصص یا پزشک خود مشورت کنند.
- مصرف داروی داکاربازین ممکن است باعث درد و سوزش شدید در محل تزریق و در امتداد رگ شود. برای تسکین، ممکن است رقیق کننده را افزایش، سرعت انفوزیون را کاهش دهد و از کمپرس سرد استفاده کند.
- بیمار از لحاظ بروز واکنش‌های آنافیلاکسی به دقت پایش شود و لازم است که تجهیزات لازم برای مدیریت واکنش آنافیلاکسی احتمالی، در دسترس باشد. همچنین، برای جلوگیری از نشت دارو به بافت، محل انفوزیون به دقت پایش شود (نشت دارو ممکن است به سلولیت شدید و نکروز بافتی منجر شود).
- مصرف این دارو در برخی بیمارن ممکن است باعث اختلالات خونی جدی شود (کاهش عملکرد مغز استخوان که منجر به تعداد کم گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها میشود). این اثرات میتواند باعث کم خونی شود، توانایی بدن شما برای مبارزه با عفونت را کاهش دهد و خطر خونریزی را افزایش دهد.
- داکاربازین همچنین ممکن است باعث مشکلات نادر اما جدی کبد شود. این عوارض به ندرت ممکن است تهدید کننده زندگی باشد. در حین دریافت این دارو، پزشک شما را از نزدیک تحت نظر خواهد گرفت. در صورت بروز تهوع یا استفراغی که متوقف نمی‌شود، خستگی غیرمعمول، رنگ پریدگی پوست، کبودی یا خونریزی آسان، علائم عفونت (مانند گلودرد شدید)، ادرار تیره، زردی چشم و پوست، درد معده یا شکم و… به پزشک مراجعه کنید.
موارد منع مصرف آمپول داکاربازین
- حساسیت مفرط
- شیر دادن
- کم خونی شدید، ترومبوسیتوپنی شدید
عوارض آمپول داکاربازین
حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، کهیر، حساسیت به نور، مشکلات کبدی، آلوپسی، تشنج، سمیت کبدی و… برخی از عوارض آمپول داکاربازین می‌باشد. استفراغ ممکن است تا 12 ساعت طول بکشد. پزشک ممکن است برای پیشگیری یا تسکین حالت تهوع و استفراغ دارویی تجویز کند. خوردن چندین وعده غذایی کوچک، نخوردن غذا به مدت 4 تا 6 ساعت قبل از درمان یا محدود کردن فعالیت ممکن است به کاهش این اثرات کمک کند.
اسهال، علائم شبه آنفولانزا (مانند ناراحتی، ناراحتی، بدن درد، سردرد)، تاری دید یا برافروختگی، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن صورت نیز ممکن است رخ دهد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. اگر این دارو از ورید به داخل بافت زیر پوست نشت کند، ممکن است باعث آسیب جدی به بافت شود. در صورت احساس درد، سوزش، قرمزی یا تورم در محل تزریق، فورا به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از عوارض آمپول داکاربازین شامل موارد زیر می‌باشد؛
- حالت تهوع (بیش از 90%)
- استفراغ (بیش از 90%)
- درد محل تزریق
- لکوپنی
- آلوپسی
- کهیر
- حساسیت به نور
- بی‌اشتهایی
- طعم فلزی
- سندرم شبه آنفولانزا
- آنافیلاکسی
- خونریزی مغزی
- تشنج
- نکروز کبدی
- ترومبوز ورید کبدی
- سمیت کبدی
تداخل دارویی داکاربازین
- تداخلات رده X (پرهیز): ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، دیپیرون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
- کاهش اثرات داروها توسط داکاربازین: ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیوولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن (غیرفعال)، واکسن (زنده)
- افزایش اثرات داروها توسط داکاربازین: باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونامید، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
- افزایش اثرات داکاربازین توسط داروها: کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، دنوزومب، دیپیرون، فوتموستین، اینبلیزومب، مزالامین، اوکرلیزومب، پالیفرمین، پیمکرولیموس، پرومازین، رفلومیلاست، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب
مصرف آمپول داکاربازین در دوران بارداری و شیردهی
مورد قابل توجهی یافت نشد.
شرایط نگهداری آمپول داکاربازین
آمپول داکاربازین باید در دمای یخچال (نه یخ) و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر آمپول داکاربازین
این مقاله به بررسی آمپول داکاربازین برای درمان سرطان پوست از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. استفاده از آمپول داکاربازین به عنوان یکی از روش‌های شیمی‌درمانی در درمان سرطان پوست، به ویژه ملانوما، نشان داده است که میتواند در کنترل و کاهش پیشرفت این بیماری مؤثر باشد. داکاربازین با مکانیسم عمل آلکیله‌کننده خود، به تخریب DNA سلولهای سرطانی و مهار تکثیر آن‌ها کمک میکند که این امر میتواند به بهبود نتایج درمانی و افزایش بقاء بیماران منجر شود.
منبع سایت: Medscape
