سیپروهپتادین

سیپروهپتادین یک آنتی‌هیستامین نسل اول است که با مسدود کردن اثرات هیستامین در بدن عمل می‌کند. هیستامین یک ماده شیمیایی طبیعی است که در پاسخ به آلرژی یا سایر تحریکات آزاد می‌شود. این ماده می‌تواند باعث علائمی مانند آبریزش بینی، عطسه، خارش چشم و پوست و کهیر شود. در حالت کلی این دارو یک آنتی‌هیستامین است که در کنار این موارد دارای کاربرد در بی‌اشتهایی، میگرن و سندرم کوشینگ می‌باشد. این محصول یک داروی تجویزی است که باید با دستور پزشک استفاده شود. در ادامه مقاله به بررسی اشکال دارویی Cyproheptadine، موارد مصرف، عوارض جانبی و موارد احتیاط آن خواهیم پرداخت.

اشکال دارویی سیپروهپتادین

داروهای شیمیایی و گیاهی موجود در داروخانه‌ها در اشکال دارویی مانند قرص، سرم، محلول خوراکی، محلول تزریقی و… موجود است. پزشک معالج با توجه به شرایط جسمانی و دوز مورد نیاز، اشکال دارویی مختلف سیپروهپتادین را تجویز می‌کند. این دارو در اشکال قرص 4 میلی گرم و محلول خوراکی 2 میلی گرم و 5 میلی گرم تولید می‌شود. هرکدام از این اشکال باتوجه به سوابق پزشکی خاص و سن بیماران (بزرگسالان، کودکان و سالمندان) توسط پزشک تجویز می‌شود. برخی داروهای هم گروه این دارو شامل دیفن‌هیدرامین، آنتی‌هیستامین دکونژستانت، پرومتازین، کلماستین، تری‌پرولیدین و… می‌باشند.

موارد مصرف قرص سیپروهپتادین

سیپروهپتادین یک آنتی‌هیستامین است که برای تسکین علائم آلرژی مانند آبریزش چشم، آبریزش بینی، خارش چشم یا بینی، عطسه، کهیر و خارش استفاده می‌شود. این ماده با مسدود کردن یک ماده طبیعی خاص (هیستامین) که بدن شما در طی یک واکنش آلرژیک تولید می‌کند، عمل می‌کند. این دارو سبب مسدودسازی یک ماده طبیعی دیگر در بدن شما با نام سروتونین نیز می‌شود. برخی از موارد مصرف این محصول شامل حساسیت مفرط، اسپاستیسیته مرتبط با نخاع، پیشگیری از سردرد میگرنی، کاهش اشتهای ثانویه به بیماری مزمن، اختلال عملکرد جنسی ناشی از مواد مخدر، سندرم سروتونین و… می‌باشد.

موارد مصرف سیپروهپتادین در بزرگسالان

1. حساسیت مفرط
2. اسپاستیسیته مرتبط با نخاع (تایید نشده)
3. پیشگیری از سردرد میگرنی (تایید نشده)
4. کاهش اشتهای ثانویه به بیماری مزمن (تایید نشده)
5. اختلال عملکرد جنسی ناشی از مواد مخدر (تایید نشده)
6. سندرم سروتونین (تایید نشده)

موارد مصرف سیپروهپتادین در کودکان

1. حساسیت مفرط
2. میگرن
3. از دست دادن اشتها و تحریک اشتها

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص Cyproheptadine

آنتاگونیست سروتونین و هیستامین؛ به طور رقابتی گیرنده H1 را مهار می‌کند و واسطه انقباض برونش، انقباض ماهیچه صاف، افت فشار خون، افسردگی CNS و آریتمی‌های قلبی می‌شود. مکانیسم اثر قرص سیپروهپتادین از آزاد شدن هیستامین در عروق خونی جلوگیری می‌کند که در جلوگیری از پاسخ هیستامین موثرتر از معکوس کردن آن است. همچنین ممکن است در بیماران مبتلا به سندرم‌هایی که توسط تومورهای تولیدکننده هیستامین حفظ می‌شوند، مفید باشد. این دارو با گلوکورونیداسیون از طریق UGT1A متابولیزه می‌شود. در آخر نیز از طریق ادرار (40%) و مدفوع (20-2%) دفع خواهد شد.

مقدار مصرف داروی Cyproheptadine

این دارو را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولاً 2 تا 3 بار در روز مصرف کنید. اگر محلول خوراکی سیپروهپتادین Cyproheptadine را مصرف می‌کنید، بهتر است دوز را با استفاده از یک وسیله قابل اندازه‌گیری مانند قاشق مخصوص آن را اندازه‌گیری کنید. بیماران از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز صحیح را دریافت نکنید. دوز بر اساس سن، وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. همچنین در کودکان دوز براساس سن و وزن بدن تعیین می‌شود. اگر بعد از مصرف نسخه وضعیت شما بهتر نشد برای تغییر دارو به پزشک مراجعه کنید.

مقدار مصرف قرص سیپروهپتادین در بزرگسالان

1. دوز مصرفی این دارو برای حساسیت مفرط 4 میلی گرم هر 8 ساعت در ابتدا است. در برخی بیماران تا 32 میلی گرم در روز هر 8 ساعت با تجویز پزشک امکان‌پذیر است.
2. برای درمان اسپاستیسیته مرتبط با نخاع 2 الی 4 میلی گرم هر 8 ساعت که بیش از 24 میلی گرم در روز نباشد.
3. در جهت پیشگیری از سردرد میگرنی 2 میلی گرم هر 12 ساعت با یا بدون پروپرانول استفاده می‌شود.
4. برای کاهش اشتهای ثانویه به بیماری مزمن 2 میلی گرم هر 6 ساعت برای یک هفته و سپس 4 میلی گرم هر 6 ساعت تجویز می‌شود.
5. دوز مصرفی برای اختلال عملکرد جنسی ناشی از مواد مخدر 4 الی 12 میلی گرم 1 الی 2 ساعت قبل از مقاربت پیش‌بینی شده یا 1 الی 16 میلی گرم در روز می‌باشد.
6. سندرم سروتونین 12 میلی گرم در ابتدا و به دنبال آن 2 میلی گرم هر 2 ساعت یا 4 الی 8 میلی گرم هر 6 ساعت در صورت نیاز برای کنترل علائم استفاده می‌شود.

مقدار مصرف قرص سیپروهپتادین در کودکان

1. دوز مصرفی برای کودکان 2 تا 6 سال 2 میلی گرم هر 8 الی12 ساعت، کودکان 7 تا 14 سال 4 میلی گرم هر 8 الی 12 ساعت که نباید بیش از 16 میلی گرم در روز باشد.
2. ایمنی و اثربخشی سیپروهپتادین برای درمان میگرن در کودکان زیر 3 سال ثابت نشده است. اما برای کودکان بالای 3 سال و نوجوانان 0.2-0.4 میلی گرم در روز مجاز است.
3. در جهت از دست دادن اشتها (از جمله بی اشتهایی عصبی) برای کودکان بالای 13 سال 2 میلی گرم هر 6 ساعت به مدت 3 هفته که تا 8 میلی گرم در 6 ساعت قابل افزایش است.

زمان مصرف قرص سیپروهپتادین

طریقه و زمان مصرف قرص سیپروهپتادین باید مطابق با دستور پزشک تعیین شود. بیماران از مصرف بی‌جهت و بدون نسخه این دارو خودداری کنید تا دچار عوارض جانبی و تداخل دارویی خاصی نشوید. قبل از مصرف برای درمان واکنش‌های آلرژیک ابتدا باید آنتی‌هیستامین‌های غیر آنتی‌کولینرژیک را در نظر گرفت. بالا رفتن سن با کاهش کلیرانس و خطر بیشتر ضعف و گیجی، خشکی دهان، یبوست و سایر اثرات آنتی‌کولینرژیک و مسمومیت همراه است. برای افراد مسن دوز کمتر (مانند 4 میلی گرم هر 12 ساعت) را تجویز کنید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف قرص سیپروهپتادین (cyproheptadine) یا دیگر داروهای مشابه، اگر به آن حساسیت دارید، به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. بیماران در زمان مراجعه به پزشک در صورت داشتن سابقه پزشکی مانند مشکلات تنفسی (مانند آسم، آمفیزم)، فشار بالای چشم (آب سیاه)، بیماری قلبی، فشار خون بالا. بیماری کلیوی، تشنج، مشکلات معده و روده (مانند زخم، انسداد)، پرکاری تیروئید، مشکل در ادرار کردن (به عنوان مثال، به دلیل بزرگی پروستات) و… به وی اطلاع دهید.

1. در بیماری‌های قلبی عروقی از جمله فشار خون با احتیاط مصرف شود.
2. از مصرف در افراد مسن به دلیل بروز بالای اثرات آنتی‌کولینرژیک خودداری شود. ممکن است شرایط موجود در ادرار تحتانی یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات را تشدید کند. در صورت استفاده، در انتهای محدوده دوز پایین تجویز شود.
3. این دارو ممکن است باعث افسردگی CNS شود که توانایی‌های ذهنی را مختل می‌کند.
4. در بیماری‌های قلبی عروقی از جمله فشار خون بالا و بیماری ایسکمیک قلب احتیاط کنید.
5. در بیماران مبتلا به افزایش فشار داخل چشم، سابقه آسم یا سایر اختلالات تنفسی مزمن و اختلال عملکرد تیروئید با احتیاط مصرف شود.
6. برای درمان واکنش آلرژیک در سالمندان ابتدا باید آنتی‌هیستامین‌های غیر آنتی‌کولینرژیک در نظر گرفته شود.
7. آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است در کودکان خردسال باعث تحریک شوند.

موارد منع مصرف قرص سیپروهپتادین

در زمان مصرف داروی سیپروهپتادین از مصرف انواع مواد مخدر مانند حشیش، شیشه و ماری‌جوانا خودداری کنید. بعد از مصرف این دارو تا زمانی که اثرات آن باقی است از انجام کارهای سخت یا رانندگی اجتناب کنید. در صورت ابتلا به دیابت، بیماری کبد یا هر بیماری دیگری که نیاز به محدود کردن یا جلوگیری از مصرف این مواد در رژیم غذایی خود دارید، حتما به پزشک اطلاع دهید. در دوران بارداری، این دارو باید فقط در صورت نیاز مصرف شود.

1. حساسیت مفرط مستند
2. نوزادان نارس و یا کودکان زیر 3 سال (با تجویز پزشک جایز است)
3. درمان همزمان با مهارکننده مونوآمین اکسیداز
4. گلوکوم با زاویه باریک
5. زخم معده تنگ‌کننده، انسداد پیلورودئودنال
6. هیپرتروفی علامت‌دار پروستات
7. انسداد گردن مثانه
8. بیماران مسن یا ناتوان

عوارض جانبی داروی سیپروهپتادین (Cyproheptadine)

بعد از مصرف قرص سیپروهپتادین Cyproheptadine ممکن است خواب‌آلودگی، سرگیجه، تاری دید، یبوست یا خشکی دهان، بینی و گلو رخ دهد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بیماران در صورت تغییرات روانی و خلقی (مانند بی قراری، گیجی، توهم)، لرزش، مشکل در ادرار کردن، ضربان قلب نامنظم و تشنج مصرف دارو را قطع و به پزشک خود اطلاع دهید. با این حال، برخی از عوارض جانبی جدی این محصول شامل موارد زیر می باشد:

1. قلبی عروقی: تپش قلب، تاکی کاردی، تپش قلب، تغییرات ECG (به عنوان مثال، QRS گسترده)، آریتمی (مانند، اکستراسیستول، بلوک قلبی)، افت فشار خون، فشار خون بالا، سرگیجه، آرام بخشی، افت فشار خون
2. دستگاه گوارش: ناراحتی اپیگاستر، بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست
3. کبدی: کلستاز، هپاتیت، نارسایی کبدی، اختلال در عملکرد کبد، زردی (نادر)
4. پوست: اگزما، خارش، التهاب، بثورات پاپولار، اریتم در پوست در معرض دید
5. حسی: اختلالات بینایی، تاری دید، دوبینی، وزوز گوش، لابیرنتیت حاد
6. کلیه: سوزش ادرار، احتباس ادرار
7. تنفسی: غلیظ‌شدن ترشحات برونش، خس‌خس سینه، گرفتگی بینی
8. روانی و عصبی: افسردگی، خواب‌آلودگی، سرگیجه، بی‌حالی، اختلال در هماهنگی، بی‌قراری، بی‌خوابی، لرزش، سرخوشی، عصبی بودن، تحریک پذیری، هذیان، تشنج، روان‌پریشی سمی، پارستزی
9. سایر موارد: سرگیجه، تعریق، لرز، قاعدگی زودرس، سردرد، ناتوانی جنسی، خشکی دهان، بینی و گلو، دیسکینزی صورت، سفت‌شدن قفسه سینه، غش

تداخل دارویی سیپروهپتادین

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. قبل از مراجعه به پزشک لیستی از داروهای گیاهی و شیمیایی مورد استفاده خود تهیه کرده و به پزشک خود نشان دهید. هیچ دارویی را بدون تأیید پزشک خود شروع، قطع یا تغییر ندهید. داروهای دردهای افیونی یا مسکن‌های سرفه (مانند کدئین، هیدروکودون)، الکل، ماری جوانا، داروهای خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم)، شل‌کننده‌های عضلانی (مانند کاریزوپرودول، سیکلوبنزاپرین)، سایر آنتی‌هیستامین‌ها (مانند ستیریزین، دیفن‌هیدرامین) و… ممکن است سبب تداخل دارویی با سیپروهپتادین شوند.

مصرف قرص سیپروهپتادین (Cyproheptadine) در دوران بارداری و شیردهی

تمامی داروهای مصرفی در زنان باردار باید توسط پزشک تجویز و مصرف شود. اطلاعات و تحقیقات خاصی در رابطه با تاثیر قرص سیپروهپتادین (Cyproheptadine) بر زنان باردار و جنین در دسترس نیست. اطلاعات محدود در این زمینه خطرات کمی را نشان می‌دهد که نیاز به بررسی بیشتر دارد. مادران شیرده یا زنان باردار از مصرف بی‌رویه یا بدون نسخه این دارو اکیدا خودداری کنند، با اینکه شواهد خاصی از خطر آن بر روی جنین در دسترس نیست اما باید با احتیاط مصرف شود. این دارو را در زمانی که محصول مشابه یا بی‌خطری در دسترس نیست می‌توان استفاده کرد.

شرایط نگهداری قرص Cyproheptadine

قرص سیپروهپتادین باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. این محصول را زمانی که تاریخ مصرف آن تمام شده یا دیگر مورد نیاز نیست، به درستی دور بریزید. از ریختن داروها به داخل خیابان، چاه دستشویی و فاضلاب خودداری کنید.

کلام آخر داروی سیپروهپتادین

در پایان این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز باید گفت، اگر پزشک این دارو در جهت تسکین درد، افزایش اشتها، آبریزش چشم، آبریزش بینی، خارش چشم یا بینی، عطسه، کهیر و خارش تجویز کرده است، قرص را طبق نسخه مصرف کنید. با اینکه این محصول بدون نسخه از تمام داروخانه های کشور قابل خریداری است، اما افراد مسن، کودکان، افرادی با سوابق پزشکی و ناراحتی قلبی قبل از مصرف با پزشک یا داروساز خود مشورت کنند. همچنین زنان باردار و مادران شیرده قبل از استفاده از سیپروهپتادین Cyproheptadine با پزشک در رابطه با تداخل دارویی و نحوه مصرف صحیح مشورت کنند.

منبع سایت: Medscape