پیشگیری از بارداری یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین موضوعات در حوزه بهداشت جنسی و باروری است که نقش بسیار زیادی در حفظ سلامت و کیفیت زندگی افراد دارد. در دنیای امروز، روش‌های مختلفی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد که هر کدام با ویژگی‌ها و مزایای خاص خود به کمک زنان و مردان می‌آید. یکی از محبوب‌ترین و مؤثرترین روش‌های پیشگیری از بارداری، استفاده از قرص‌های ضدبارداری (قرص کنتراسپتیو ال دی) است که به دلیل راحتی استفاده و اثربخشی بالا، در میان زنان به ویژه در سنین باروری، مورد توجه زیادی قرار گرفته است.
اشکال دارویی کنتراسپتیو ال دی
- قرص
موارد مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی
قرص کنتراسپتیو ال دی (LD) نوعی از قرص‌های ضدبارداری هستند که برای پیشگیری از بارداری استفاده میشود. این قرصها حاوی مقادیر کمی از هورمونهای استروژن و پروژسترون هستند که با مهار تخمک‌گذاری، تغییرات در دیواره رحم و ضخیم کردن مخاط دهانه رحم، مانع از بارداری می‌شوند.
استفاده از قرص کنتراسپتیو ال دی مزایای دیگری از جمله کاهش علائم پیش از قاعدگی، کاهش خونریزی‌های شدید قاعدگی و بهبود منظم‌سازی چرخه‌های قاعدگی دارد. البته مصرف این دارو باید زیر نظر پزشک باشد، چرا که ممکن است عوارض جانبی داشته باشد و برای برخی افراد با شرایط خاص پزشکی مناسب نباشد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی کنتراسپتیو ال دی
مکانیسم اثر داروی کنتراسپتیو ال دی (LD) به عنوان یک قرص ضدبارداری ترکیبی، شامل چندین فرآیند است که از بارداری پیشگیری می‌کند. هورمونهای استروژن و پروژسترون موجود در قرص‌های ال دی با اثرگذاری بر هیپوتالاموس و هیپوفیز، آزادسازی هورمونهای محرک تخمک‌گذاری (LH و FSH) را مهار میکنند. این امر از تخمک‌گذاری جلوگیری کرده و احتمال بارداری را کاهش می‌دهد.
پروژسترون موجود در قرص باعث ضخیم‌تر شدن مخاط دهانه رحم میشود. این ضخامت، حرکت اسپرم به سمت تخمک را دشوارتر می‌کند. هورمون‌ها سبب می‌شوند که دیواره رحم نازک‌تر شود و در نتیجه بستر مناسبی برای لانه‌گزینی تخمک بارور شده فراهم نمیشود.
مقدار مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی
قبل از مصرف قرص ضدبارداری کنتراسپتیو ال دی، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب یا غذا مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن دارو خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن قرص منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه افزایش عوارض جانبی خواهد شد. توجه داشته باشید که بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش یا کاهش ندهید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک، تاثیری بر روی سلامتی و بهبودی شما نداشته و تنها خطر عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
زمان مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی
- این دارو برای پیشگیری از بارداری؛ اولین قرص در روز اول قاعدگی (روز شروع خونریزی) مصرف میشود. اگر قرص در این زمان شروع شود، از همان روزهای اول نیز تأثیرگذار است و نیازی به روش پیشگیری دیگری نیست. هر روز یک قرص در ساعت مشخصی باید مصرف شود. بهتر است مصرف قرص در زمان مشخصی از روز مانند صبح یا شب انجام شود تا فراموش نشود.
- بسته‌های قرص کنتراسپتیو ال دی حاوی ۲۱ قرص فعال و ۷ قرص بی‌اثر (غیرهورمونی) هستند. پس از مصرف ۲۱ قرص فعال، ۷ روز قرص بی‌اثر (یا استراحت بدون قرص) مصرف میشود. در این مدت، قاعدگی یا خونریزی اتفاق می‌افتد. پس از پایان ۷ روز استراحت، بسته جدید را بدون توجه به قطع یا ادامه خونریزی، آغاز کنید.
- در صورت فراموشی یک قرص، توصیه میشود به محض یادآوری آن را مصرف کنید و قرص بعدی را در زمان مقرر استفاده کنید. اما اگر بیش از یک قرص فراموش شد، ممکن است روش‌های جایگزین پیشگیری مانند کاندوم نیز به مدت ۷ روز لازم باشد.
قرص کنتراسپتیو ال دی چاق کننده است؟
قرص کنتراسپتیو ال دی (LD) ممکن است در برخی افراد باعث افزایش وزن شود، اما این افزایش وزن لزوماً ناشی از تجمع چربی نیست. بیشتر اوقات، افزایش وزن با مصرف این قرصها به دلیل احتباس مایعات در بدن رخ می‌دهد، که به عنوان یک عارضه جانبی موقتی از اثرات هورمونی آنها محسوب میشود. افزایش اشتها هم یکی دیگر از دلایلی است که برخی افراد ممکن است پس از شروع مصرف این قرص تجربه کنند که اگر کنترل نشود، می‌تواند منجر به افزایش وزن گردد.
قرص کنتراسپتیو ال دی برای کیست تخمدان
قرص کنتراسپتیو ال دی (LD) به عنوان یک روش درمانی برای کیست‌های تخمدان به‌ویژه کیست‌های عملکردی (مانند کیست‌های فولیکولی یا جسم زرد) تجویز میشود. این نوع کیست‌ها ناشی از اختلالات هورمونی هستند و مصرف قرص‌های ضدبارداری ترکیبی مانند ال‌دی به تنظیم سطح هورمون‌ها کمک کرده و از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند. این مکانیسم می‌تواند به کاهش تشکیل کیست‌های جدید کمک کند و حتی ممکن است کیست‌های موجود به تدریج کوچک شوند یا از بین بروند.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله انواع خاصی از مشکلات ریتم قلب (مانند ضربان قلب آهسته، بلوک دهلیزی درجه دوم یا سوم)، مشکلات تنفسی ( مانند آسم، برونشیت مزمن، آمفیزم)، مشکلات گردش خون (مانند بیماری رینود، بیماری عروق محیطی)، بیماری کلیوی و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط قرص کنتراسپتیو ال دی خواهیم پرداخت؛
- افرادی که سابقه مشکلات قلبی، فشار خون بالا، سکته، لخته‌های خونی (ترومبوز) یا مشکلات عروقی دارند، باید از مصرف این قرص پرهیز کنند، چرا که این دارو ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
- افرادی که به بیماری‌های کبدی مبتلا هستند، مانند سیروز کبدی یا تومورهای کبدی، باید از مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی خودداری کنند زیرا متابولیسم این قرص در کبد انجام میشود و ممکن است وضعیت کبد را بدتر کند.
- مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی به ویژه در افراد سیگاری، خطر لخته‌های خونی و مشکلات قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد. این موضوع در زنان بالای ۳۵ سال که سیگار می‌کشند، به مراتب جدی‌تر است.
- افرادی که میگرن همراه با اورا (نشانه‌های پیش از میگرن مانند تاری دید یا بی‌حسی) دارند، به دلیل افزایش خطر سکته مغزی بهتر است از مصرف این قرص خودداری کنند.
- این دارو ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت کنترل‌نشده یا مشکلات هورمونی خاص مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک مناسب نباشد و بهتر است با پزشک مشورت شود. همچنین، در افرادی که سابقه سرطان سینه یا سرطان رحم دارند یا احتمال ابتلا به آنها وجود دارد، این قرص ممکن است مناسب نباشد.
- مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی در دوران بارداری ممنوع است و در دوران شیردهی نیز به دلیل احتمال کاهش شیر، توصیه نمیشود. برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدتشنج‌ها و داروهای گیاهی ممکن است با قرص‌های ضدبارداری تداخل داشته باشند و اثربخشی آنها را کاهش دهند.
موارد منع مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی
- بارداری
- سابقه لخته شدن خون
- بیماری‌های قلبی
- بیماری شدید کبدی
- فشارخون بالا یا کنترل نشده
عوارض قرص کنتراسپتیو ال دی
سردرد، حالت تهوع، استفراغ، درد یا حساسیت سینه، افزایش وزن، میگرن، افزایش فشار خون، افزایش خطر لخته شدن خون، کاهش میل جنسی و… برخی از عوارض قرص کنتراسپتیو ال دی می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده میکنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص کنتراسپتیو ال دی خواهیم پرداخت؛
- حالت تهوع
- استفراغ
- سردرد
- میگرن
- افزایش وزن
- تغییرات خلقی
- کاهش میل جنسی
- لکه‌بینی بین قاعدگی
- درد یا حساسیت سینه
- افزایش خطر لخته شدن خون
- افزایش فشارخون
- مشکلات پوستی
تداخل دارویی کنتراسپتیو ال دی
ترکیبات ضدباکتری شامل ریفامپین، آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف (آمپی سیلین و تتراسیکلین‌ها)، ترکیبات ضد صرع (کاربامازپین، فنوباربیتال، فنی تویین، پریمیدون)، ترکیبات ضد قارچ (گريزئوفولين) و… با تسريع متابوليسم قرص‌های خوراكی ضدبارداری، باعث کاهش اثربخشی قرص کنتراسپتیو ال دی می‌شوند.
مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی در دوران بارداری و شیردهی
مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی (LD) در دوران بارداری ممنوع است. این قرصها برای پیشگیری از بارداری طراحی شدهاند و در صورت باردار شدن، مصرف آنها باید فوراً قطع شود. مصرف قرص کنتراسپتیو ال دی در دوران بارداری ممکن است خطراتی برای جنین به همراه داشته باشد، هرچند پژوهش‌ها نشان میدهند که خطرات آن در مراحل اولیه بارداری نسبتاً کم است.
هورمونهای استروژن و پروژسترون در این قرصها می‌توانند تأثیرات منفی بر رشد و تکامل جنین بگذارند. هرچند شواهد کاملی وجود ندارد، برخی مطالعات پیشنهاد میکنند که مصرف قرص‌های ضدبارداری ممکن است خطر نقایص مادرزادی را افزایش دهد. برخی از اثرات هورمون‌ها بر جنین ممکن است ناشناخته باشند، بنابراین قطع مصرف بلافاصله پس از آگاهی از بارداری توصیه میشود.
شرایط نگهداری قرص کنتراسپتیو ال دی
قرص کنتراسپتیو ال دی باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آنها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آنها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص کنتراسپتیو ال دی
این مقاله به بررسی پیشگیری از بارداری با قرص کنتراسپتیو ال دی، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. کنتراسپتیو ال دی (LD) به عنوان یکی از روش‌های مؤثر پیشگیری از بارداری، با توجه به ترکیب هورمونهای استروژن و پروژسترون، عملکردی قدرتمند در مهار تخمک‌گذاری و تنظیم چرخه قاعدگی دارد. این قرصها نه تنها در جلوگیری از بارداری نقش مهمی ایفا میکنند، بلکه به کاهش دردهای قاعدگی، تنظیم قاعدگی‌های نامنظم و حتی درمان برخی مشکلات هورمونی مانند آکنه نیز کمک میکنند.
