قرص بوپرنورفین برای چیست؟
این دارو به دسته‌ای از داروها به نام آگونیست‌های نسبی اپیوئیدی تعلق دارد. بوپرنورفین با اتصال به گیرنده‌های اپیوئیدی در مغز، اثرات سایر مواد افیونی را مسدود کرده و سبب کاهش علائم ترک اعتیاد و هوس مصرف مواد می‌شود. در واقع، قرص بوپرنورفین (Buprenorphine) دارویی است که برای درمان وابستگی به مواد افیونی مانند هروئین و داروهای مسکن تجویز می‌شود.
قرص بوپرنورفین برای ترک اعتیاد
بوپرنورفین (Buprenorphine) که با نام تجاری سابوکسون (Suboxone) نیز شناخته می‌شود، یک داروی نیمه صناعی اپیوئیدی است که در درمان وابستگی به مواد افیونی نقش مهمی ایفا می‌کند. مزایای استفاده از بوپرنورفین در ترک اعتیاد عبارتند از:
- کاهش علائم ترک: این دارو به طور موثری علائم ناخوشایند ترک مواد افیونی مانند دردهای عضلانی، تهوع، استفراغ، اضطراب و بی‌قراری را کاهش می‌دهد.
- کاهش هوس مصرف: این قرص با کاهش میل شدید به مصرف مواد، به فرد کمک می‌کند تا در برابر وسوسه‌ها مقاومت کند.
- ایمنی نسبی در مصرف بیش از حد: در مقایسه با سایر اپیوئیدها مانند متادون و هروئین، بوپرنورفین در صورت مصرف بیش از حد، خطر کمتری برای سرکوب تنفسی دارد.
- انعطاف‌پذیری در درمان: این دارو به صورت قرص زیر زبانی و همچنین ترکیب با نالوکسان (برای جلوگیری از سوء مصرف تزریقی) در دسترس است.
- امکان درمان سرپایی: در بسیاری از موارد، درمان با بوپرنورفین می‌تواند به صورت سرپایی و تحت نظر پزشک انجام شود و نیازی به بستری شدن در مراکز ترک اعتیاد نیست.
همچنین، بیماران با مشورت و تایید پزشک می‌توانند از داروهای ترک اعتیاد استفاده کنند.
قرص بوپرنورفین برای درد شدید
یکی دیگر از موارد مصرف این دارو، کاهش دردهای شدید است. در واقع، دارویی است که عمدتاً به دلیل توانایی‌اش در تسکین دردهای متوسط تا شدید تجویز می‌شود. عملکرد بوپرنورفین به این صورت است که به گیرنده‌های اپیوئیدی در مغز متصل می‌شود، اما برخلاف سایر اپیوئیدهای قوی‌تر مانند مرفین یا فنتانیل، اثرات آن بر این گیرنده‌ها محدودتر است. این فرایند باعث می‌شود که در عین تسکین درد، خطر برخی عوارض جانبی جدی مانند سرکوب تنفسی در دوزهای بالا نسبت به اپیوئیدهای کامل کمتر باشد.
بوپرنورفین برای درد به اشکال مختلفی مانند قرص‌های زیر زبانی (که زیر زبان حل می‌شوند) و برچسب‌های پوستی (ترانس درمال) در دسترس است. نوع و دوز مصرفی دارو بستگی به شدت درد، وضعیت بیمار و نظر پزشک دارد.
نحوه مصرف قرص بوپرنورفین
نحوه مصرف این دارو بستگی به شکل دارویی (قرص زیر زبانی یا برچسب پوستی)، دلیل مصرف (درد یا ترک اعتیاد) و دستورات پزشک معالج دارد. نحوه مصرف این قرص به شرح زیر است:
- توجه داشته باشید که این دارو باید تنها با نسخه و دستور پزشک مصرف شود. بنابراین، در رابطه با مقدار مصرف این قرص اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.
- قرص زیرزبانی بوپرنورفین را زیر زبان قرار دهید تا حل شود. دقت داشته باشید که قرص زیرزبانی را نباید خرد یا شکسته کرد و تنها باید در زیر زبان شما حل شود. تا زمان حل شدن کامل، از خوردن، آشامیدن و صحبت کردن خودداری کنید.
- سعی کنید قرص را در عمیق‌ترین قسمت زیر زبان قرار دهید، جایی که بزاق بیشتری وجود دارد.
- اجازه دهید قرص به طور کامل و بدون دخالت حل شود. این ممکن است بین 5 تا 10 دقیقه طول بکشد. در این مدت سعی کنید دهان خود را بسته نگه دارید و از حرکت دادن زبان زیاد خودداری کنید.
- حداقل 15 تا 30 دقیقه بعد از حل شدن کامل قرص، از خوردن و آشامیدن خودداری کنید تا دارو به خوبی جذب جریان خون شود.
نحوه عملکرد قرص بوپرنورفین
بوپرنورفین با اتصال به گیرنده‌های اپیوئیدی در مغز، به خصوص گیرنده‌های مو و فعال‌سازی جزئی آن‌ها عمل می‌کند. این عملکرد باعث تسکین درد می‌شود و در عین حال، به دلیل اثر سقفی و اتصال قوی، می‌تواند به کاهش علائم ترک و هوس در افراد وابسته به مواد افیونی کمک کند و خطر برخی عوارض جانبی جدی را نیز کاهش دهد.
عوارض قرص بوپرنورفین
برخی از عوارض شایع این دارو شامل موارد زیر است:
- تهوع و استفراغ
- یبوست (بسیار شایع)
- اسهال
- ناراحتی معده
- سردرد
- گیجی و سرگیجه
- تعریق
- ضعف و خستگی
- دردهای عضلانی
- خواب آلودگی یا بی‌خوابی
- اضطراب
- عصبی بودن
موارد احتیاط و منع مصرف
بیماران قبل از استفاده، به نکات و موارد احتیاط زیر توجه کنند:
- اگر سابقه حساسیت به بوپرنورفین یا هر یک از اجزای تشکیل دهنده قرص را دارید، نباید از این دارو استفاده کنید. واکنش‌های آلرژیک می‌توانند جدی باشند و علائمی مانند بثورات پوستی، خارش، تورم، سرگیجه شدید و مشکل در تنفس ایجاد کنند.
- بیماران توجه کنند که این قرص می‌تواند باعث کند شدن یا کم عمق شدن تنفس شود، به خصوص در دوزهای بالا یا در افرادی که از قبل مشکلات تنفسی مانند آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) دارند.
- اگر سابقه مشکلات تنفسی دارید، پزشک باید با احتیاط بیشتری بوپرنورفین را تجویز کند و وضعیت تنفسی شما را به دقت زیر نظر بگیرد. در صورت بروز هرگونه مشکل تنفسی حین مصرف دارو، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
- این دارو در کبد متابولیزه می‌شود. در افراد مبتلا به مشکلات کبدی، ممکن است دفع دارو به درستی انجام نشود و سطح آن در خون افزایش یابد، که می‌تواند خطر عوارض جانبی را بالا ببرد.
- اگر سابقه بیماری کبدی دارید، پزشک ممکن است دوز کمتری از بوپرنورفین را تجویز کند و عملکرد کبد شما را به طور منظم بررسی نماید. در صورت مشاهده علائم مشکلات کبدی (مانند زردی پوست یا چشم‌ها)، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
- اگرچه بوپرنورفین برای درمان وابستگی به مواد افیونی استفاده می‌شود، ولی خود دارو نیز یک اپیوئید است و می‌تواند منجر به وابستگی شود.
- مصرف این دارو در برخی بیماران باعث خواب آلودگی و گیجی شده است. در صورت بروز، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی است، خودداری کنید. تا حد امکان رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات و تجهیزات را به زمان دیگری موکول کنید.
مصرف قرص بوپرنورفین در بارداری
در زنان باردار مبتلا به وابستگی به مواد افیونی، درمان نگهدارنده با بوپرنورفین یا متادون، به جای قطع ناگهانی مصرف مواد یا عدم درمان، به طور کلی توصیه می‌شود. ترک ناگهانی مواد افیونی در دوران بارداری می‌تواند منجر به عوارض جدی برای مادر و جنین، از جمله زایمان زودرس و سقط جنین شود. با این حال، این موارد نیاز به تخصص و مشورت با پزشک دارد. همچنین، برخی مطالعات نشان داده است که مصرف این قرص توسط مادر می‌تواند به طور موقت باعث کاهش ضربان قلب و حرکات جنین شود.
تداخل دارویی بوپرنورفین
بیماران قبل از استفاده یا تجویز نسخه، با پزشک در رابطه با داروهای تجویزی و گیاهی خود مشورت کنند. این دارو دارای اثرات مثبت و منفی گسترده در بیماران است و تداخلات دارویی آن باید به صورت تخصصی توسط پزشک بررسی شود.
شرایط نگهداری قرص بوپرنورفین
این دارو باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و غیره باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر
این مقاله به بررسی ترک اعتیاد و کاهش درد شدید با قرص بوپرنورفین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. این دارو با اثرگذاری بر گیرنده‌های مغزی، علاوه بر کاهش علائم ترک و میل به مصرف مواد، در تسکین دردهای مزمن و مقاوم نیز عملکرد قابل توجهی دارد. با این حال، مصرف این دارو باید حتماً تحت نظر پزشک و با رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشکی انجام شود تا از بروز عوارض احتمالی و وابستگی ناخواسته جلوگیری شود.
