چرا کودکان یبوست می گیرند و چگونه آن را برطرف کنیم؟

شاید برایتان جالب باشد بدانید که 30% علت مراجعه والدین به متخصصین اطفال به دلیل بروز یبوست در کودکان است. به طور کلی عارضه یبوست در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد و به عوامل مختلفی نیز تمرتبط شود. در ایده‌آل‌ترین حالت ممکن بهتر است کودکان حداقل روزانه یک‌بار اجابت مزاج داشته باشند. اگر تعداد دفعات مدفوع کردن، در هفته کمتر از 3 یا 4 بار باشد، باید گفت که کودک به یبوست مبتلا است. در این مطب با علت بروز یبوست در کودکان و راهکارهای درمان این عارضه آشنا خواهید شد.

علائم یبوست در کودکان

همان‌طور که گفتیم یبوست مشکلی شایع در کودکان است که البته خوشبختانه در بیشتر موارد موقتی بوده و به سرعت رفع می‌شود. مهم‌ترین علائم یبوست در کودکان را این‌گونه می‌توان برشمرد:

• مدفوع کردن کمتر از 3 بار در هفته
• مدفوع سفت و خشک
• حرکات روده‌ای دردناک
• درد معده
• ترشح مدفوع در لباس زیر (به دلیل گیر کردن مدفوع در مقعد)
• وجود خون در سطح مدفوع

اگر کودک تصور کند که دفع مدفوع ممکن است برای وی بسیار دردناک باشد، در این صورت شاید از اجابت مزاج خود عمدا پیشگیری به عمل آورد. در این حالت احتمالا مدام به خود می‌پیچد و باسن خود را عقب و جلو می‌کند و شما با مشاهده این علائم می‌توانید متوجه شوید که چه مشکلی دارد.

اگر با تغییر در رژیم غذایی نتوانید مشکل یبوست فرزند خود را حل کنید، شاید بهتر باشد با خرید مکمل های برطرف کننده یبوست برای درمان این عارضه اقدام نمایید.

علت بروز یبوست در کودکان

هنگامی‌که مراحل دفع مدفوع در دستگاه گوارش به کندی انجام می‌شود، مدفوع سفت و خشک خواهد شد و در نتیجه یبوست ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی ممکن است زمینه ساز و علت بروز یبوست در کودکان باشند که از جمله آنها می‌توان موارد زیر را نام برد:

به تعویق انداختن رفتن به دستشویی

امکان دارد که کودک به هر علتی از رفتن به دستشویی امتناع کند و دوست نداشته باشد که به این مکان برود. مثلا شاید از دستشویی می‌ترسد و یا دوست ندارد فرصت بازی کردن با دوست خود را از دست بدهد و یا اینکه ممکن است در جایی ناآشنا حضور داشته باشد که در آنجا توالت رفتن برای وی مشکل شود. همچنین این امکان نیز وجود دارد که کودک قبلا از دفع مدفوع سفت و سخت خود تجربه‌ای دردناک داشته باشد و نخواهد همان تجربه را بار دیگر تکرار نماید.

تغییر در رژیم غذایی

اینکه فرم غذای کودک به ناگاه از حالت مایع به جامد در آید ممکن است یبوست ایجاد شود. اگر در رژیم غذایی کودک میوه و سبزیجات به مقدار کافی وجود نداشته باشد در نتیجه کودک مقدار فیبر لازم را از غذای خود دریافت نمی‌کند و بنابراین احتمال بروز یبوست افزایش می‌یابد. سعی کنید حتما در رژیم غذایی فرزند خود میوه و سبزیجات حاوی فیبر را جای دهید.

تغییر در نظم زندگی

علت بروز یبوست در کودکان می‌تواند به تغییر ناگهانی در روال معمول زندگی آنها مرتبط باشد. مثلا هنگامی که مسافرت می‌روید، به دلیل تغییر در آب و هوا ممکن است یبوست به وجود آید و گاهی نیز استرس کودک ممکن است عامل ایجاد یبوست باشد. بسیاری از کودکان هنگامی‌که برای نخستین بار می‌خواهند به مهدکودک یا مدرسه بروند، ممکن است دچار یبوست شوند که علت این امر ریشه در اضطراب و استرس دارد.

ابتلا به برخی بیماری ها و مصرف برخی داروها

برخی بیماری‌های زمینه‌ای و اختلال در سیستم گوارشی نیز ممکن است زمینه‌ساز بروز یبوست شوند که البته به ندرت این اتفاق می‌افتد. مصرف بعضی از داروها نیز احتمال دارد که عوارضی همچون یبوست را در پی داشته باشد.

آلرژی به شیر گاو

مصرف زیاد لبنیات و داشتن آلرژی و حساسیت به شیر گاو نیز ممکن است علت بروز یبوست در کودکان باشد. در این صورت بهتر است برای تامین کلسیم مورد نیاز بدن کودک از دیگر منابع غذایی حاوی کلسیم استفاده شود.

سابقه خانوادگی

مطالعات نشان می‌دهد که کودکانی که اعضای خانواده آنها دچار یبوست مزمن هستند، بیش از سایرین به یبوست مبتلا می‌شوند بنابراین عامل ژنتیک را نیز در این زمینه نمی‌توان نادیده گرفت.

آموزش زودهنگام دستشویی رفتن

اگر والدین دستشویی رفتن را از سن خیلی پایین به کودک آموزش دهند، ممکن است کودک سرکشی کرده و از رفتن به دستشویی امتناع کند. چنانچه در این زمینه سخت‌گیری والدین بیشتر شود، نوعی لجبازی به وجود می‌آید که در این صورت ممکن است دیگر کودک کلا داشتن نیاز به عمل دفع را نادیده بگیرد و این عامل احتمال بروز یبوست را برای وی بیشتر کند.

یبوست نوزاد و شیر خشک

نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند، بسیار کمتر از دیگر نوزادان دچار یبوست خواهند شد. به طور کلی هضم شیر خشک نسبت به شیر مادر مدت زمان بیشتری طول می‌کشد و بنابراین عبور آن از مجرای گوارشی زمان بیشتری را می‌طلبد و همین مسئله ممکن است زمینه بروز یبوست را بیشتر کند. شیر خشک‌هایی که غلظت زیادی دارند یا حاوی لاکتوز هستند ممکن است احتمال یبوست را افزایش دهند. گریه و بی‌قراری به هنگام دفع، اشتهای کم، خونریزی از مقعد و مدفوع نکردن برای بیش از 2 روز از علائم یبوست در نوزادانی است که معمولا با شیر خشک تغذیه می‌شوند. کودکی که از شیر خشک استفاده می‌کند، اگر مصرف مایعات و فیبر در غذاهای وی اندک باشد، بیش از سایرین به یبوست مبتلا خواهد شد.

پیشگیری و درمان یبوست در کودکان

علت بروز یبوست را با یکدیگر مرور کردیم. برای پیشگیری و درمان این عارضه ناخوشایند می‌توانید راهکارهای زیر را امتحان نمایید:

• رژیم غذایی فرزند خود را غنی از فیبر کرده و میوه و سبزیجات را به مقدار کافی در آن بگنجانید. به ازای هر 1000 کالری کودک باید حداقل 14 گرم فیبر مصرف نماید که البته هرچه سن کودک بیشتر شود، مقدار نیاز وی به فیبر بیشتر خواهد شد.
• به مقدار کافی مایعات به کودک خود بدهید.
• کودک را تشویق کنید تا فعالیت بدنی داشته و ورزش کند.
• به فرزند خود یادآوری کنید که هر زمان که حس کرد نیاز به اجابت مزاج دارد، باید فورا این عمل را انجام دهد.
• فرزند خود را برای به موقع دستشویی رفتن تشویق کنید و اگر گاهی لباس خود را کثیف کرد، وی را مجازات نکنید.
• اگر کودک شما داروی خاصی مصرف می‌کند و آن دارو عامل بروز یبوست در وی است، این مورد را با پزشک در میان بگذارید تا بررسی‌های لازم را انجام دهد و در صورت امکان یک داروی جایگزین پیشنهاد دهد.

برای یبوست در چه صورتی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

یبوست در کودکان معمولا چندان نگران‌کننده نیست و با اصلاح در رژیم غذایی برطرف می‌شود اما در صورتی‌که بیش از 2 هفته طول بکشد، حتما باید به پزشک مراجعه کرد. همچنین اگر کودک علائمی نظیر تب، عدم اشتها، خون در مدفوع، تورم زیاد شکم، کاهش وزن، درد به هنگام حرکات روده یا افتادگی رکتوم دارد، حتما باید وی را نزد پزشک برد و طبق تجویز پزشک از داروهایی که در این زمینه ارائه می‌شوند، استفاده کرد.

سخن پایانی

بیشترین علت بروز یبوست در کودکان رژیم غذایی نامناسب است اما با این حال ممکن است یبوست، به نگه داشتن بیش از حد مدفوع در بدن یا مصرف برخی داروهای خاص نیز مرتبط شود. راهکارهای درمان یبوست را نیز در این مقاله بررسی کردیم؛ با به کارگیری هر یک از آنها احتمال بروز یبوست در کودک به حداقل خواهد رسید.