قرص آتنولول، یک بتا بلاکر انتخابی است که با کاهش ضربان قلب و انقباضات عضله قلب، به کاهش فشارخون کمک میکند. این دارو به دلیل اثرات مطلوب و قابل پیش‌بینی خود، به یکی از گزینه‌های نخستین درمان در بیماران مبتلا به فشارخون تبدیل شده است. در این مقاله، به بررسی جامع مکانیزم عملکرد آتنولول، کاربردهای درمانی آن، مزایا و معایب مصرف این دارو و نتایج تحقیقات علمی اخیر در این زمینه می‌پردازیم.
اشکال دارویی آتنولول
- قرص: 25 میلی گرم، 50 میلی گرم، 100 میلی گرم
موارد مصرف قرص آتنولول
قرص آتنولول با یا بدون سایر داروها برای درمان فشار خون بالا استفاده میشود. کاهش فشار خون بالا به جلوگیری از سکته مغزی، حملات قلبی و مشکلات کلیوی کمک میکند. این دارو همچنین برای درمان درد قفسه سینه (آنژین صدری) و بهبود بقا پس از حمله قلبی دارای کاربرد است. آتنولول متعلق به دسته‌ای از داروهای شناخته شده به عنوان مسدودکننده‌های بتا است که با مسدود کردن عملکرد برخی مواد شیمیایی طبیعی در بدن شما، مانند اپی نفرین، بر روی قلب و عروق خونی عمل میکند. این اثر ضربان قلب، فشار خون و فشار بر قلب را کاهش می‌دهد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی آتنولول
مکانیسم عمل این دارو پاسخ به تحریک بتا آدرنرژیک را مسدود میکند. انتخاب قلبی برای گیرنده‌های بتا 1 در دوزهای پایین، با تأثیر کم یا بدون تأثیر بر گیرنده‌های بتا 2 است. جذب با فراهمی زیستی 46-60٪، با شروع پاسخ ضد فشار خون، 3 ساعت در مدت زمان 12-24 ساعت (عملکرد طبیعی کلیه) می‌باشد. قرص آتنولول به میزان محدودی در کبد متابولیزه میشود و متابولیت‌های فعال بالینی ندارند. حذف در نیمه عمر 4.6 ساعت (کودکان) و 6-7 ساعت (بزرگسالان) و دفع از طریق مدفوع (50%) و ادرار (40-50%) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص آتنولول
قرص آتنولول را طبق دستور پزشک خود با یا بدون غذا از طریق خوراکی معمولا 1 تا 2 بار در روز مصرف کنید. آب سیب و آب پرتقال ممکن است از جذب کامل آتنولول توسط بدن شما جلوگیری کند. بهتر است تا 4 ساعت پس از مصرف آتنولول از نوشیدن آب سیب یا پرتقال خودداری کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در زمان‌های یکسانی مصرف کنید.
زمان مصرف قرص آتنولول
قبل از مصرف قرص آتنولول، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را بررسی کنید. حتی اگر احساس خوبی دارید به مصرف این دارو ادامه دهید. اکثر افراد مبتلا به فشار خون بالا احساس بیماری نمی‌کنند. اگر از این دارو برای درد قفسه سینه استفاده میشود، باید به طور منظم مصرف شود تا موثر باشد. در صورت بروز درد قفسه سینه نباید از آن استفاده کرد. برای تسکین درد قفسه سینه طبق دستور پزشک از داروهای دیگر (مانند نیتروگلیسیرین قرار داده شده در زیر زبان) استفاده کنید.
نحوه مصرف قرص آتنولول
- دوز مصرفی برای فشارخون 25-50 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی می‌باشد که ممکن است به 100 میلی گرم در روز افزایش یابد.
- دوز پیشنهادی برای آنژین صدری، 50 میلی گرم در روز به صورت خوراکی که پس از 1 هفته، ممکن است به 100 میلی گرم در روز افزایش یابد. برخی از بیماران ممکن است به 200 میلی گرم در روز نیاز داشته باشند.
- برای بعد از انفارکتوس میوکارد 100 میلی گرم به صورت خوراکی یک بار در روز یا به مدت 6 تا 9 روز پس از انفارکتوس میوکارد (MI) به مدت 12 ساعت تقسیم میشود.
- سندرم ترک الکل (خارج از برچسب)، 50-100 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی و برای جلوگیری آریتمی‌های فوق بطنی (خارج از برچسب) 50 میلی گرم روزانه استفاده میشود که تا 3 روز قبل از عمل شروع میشود و تا 7 روز پس از جراحی ادامه می‌یابد.
- همچنین، برای تیروتوکسیکوز (خارج از برچسب)، 25-100 میلی گرم روزانه هر 12 ساعت و پیشگیری از میگرن 50 میلی گرم استفاده میشود.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص آتنولول، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله انواع خاصی از مشکلات ریتم قلب (مانند ضربان قلب آهسته، بلوک دهلیزی درجه دوم یا سوم)، مشکلات تنفسی ( مانند آسم، برونشیت مزمن، آمفیزم)، مشکلات گردش خون (مانند بیماری رینود، بیماری عروق محیطی)، بیماری کلیوی، نارسایی قلبی و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط قرص آتنولول خواهیم پرداخت؛
- در بیهوشی یا جراحی (افسردگی میوکارد)، بیماری برونش اسپاستیک، نارسایی عروق مغزی، دیابت شیرین، پرکاری تیروئید یا تیروتوکسیکوز، بیماری کبدی، نارسایی کلیوی، بیماری عروق محیطی، اختلال عملکرد بطن چپ، سن بالا، نارسایی قلبی و… با احتیاط استفاده شود.
- خطر هیپوگلیسمی و برادی کاردی در نوزادان متولد شده از مادرانی که دارو را در هنگام زایمان یا در دوران شیردهی دریافت می‌کنند، به ویژه در نوزادان نارس و آنهایی که نارسایی کلیوی دارند.
- در بیمارانی که مسدودکننده‌های کانال کلسیم یا گلیکوزیدهای قلبی مصرف می‌کنند یا از داروهای بی‌حس‌کننده استنشاقی استفاده می‌کنند با احتیاط مصرف شود.
- در بیمارانی که کلونیدین دریافت می‌کنند، مصرف آتنولول باید چند روز قبل از قطع کلونیدین قطع شود. همچنین، ممکن است باعث ایجاد یا تشدید افسردگی CNS شود (در بیماران مبتلا به بیماری روانی با احتیاط مصرف شود).
- برای تشدید علائم نارسایی قلبی در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی جبران شده نظارت کنید. در بیماران مبتلا به آنژین نوع پرینزمتال از مسدودکننده‌های بتا بدون فعالیت مسدودکننده گیرنده آلفا1-آدرنرژیک خودداری کنید. گیرنده‌های آلفا1-آدرنرژیک بدون مخالف، واسطه انقباض عروق کرونر هستند و می‌توانند علائم آنژین را بدتر کنند.
موارد هشدار استفاده از قرص آتنولول
- بیماری ایسکمیک قلب ممکن است پس از قطع ناگهانی آن تشدید شود. به علاوه، حساسیت مفرط به کاتکول آمین‌ها در طول قطع مصرف مشاهده شده است.
- هنگامی که درمان طولانی مدت بتابلوکر (به ویژه در بیماری ایسکمیک قلبی) قطع میشود، دوز باید به تدریج طی 1-2 هفته با نظارت دقیق کاهش یابد. اگر آنژین به طور قابل توجهی بدتر شود یا نارسایی حاد عروق کرونر ایجاد شود، تجویز بتا بلاکر باید به سرعت، حداقل به طور موقت (علاوه بر سایر اقدامات مناسب برای آنژین ناپایدار) مجدداً شروع شود.
- به بیماران باید نسبت به قطع درمان با بتابلوکرها بدون نظر پزشک هشدار داده شود. از آنجایی که بیماری عروق کرونر (CAD) شایع است و ممکن است تشخیص داده نشود، درمان بتا بلاکر باید به آرامی قطع شود، حتی در بیمارانی که فقط برای فشار خون بالا درمان می‌شوند.
موارد منع مصرف قرص آتنولول
- بلوک قلبی 2/3 درجه در بیماران بدون ضربان ساز
- شوک قلبی
- برادی کاردی سینوسی
- اختلال در عملکرد گره سینوسی
- حساسیت مفرط
- نارسایی قلبی جبران نشده
- ادم ریوی
عوارض قرص آتنولول
سرگیجه، سبکی سر، خستگی، حالت تهوع، پادرد، افسردگی، افت فشارخون وضعیتی، بی‌حالی، سرگیجه و سبکی سر برخی از عوارض قرص آتنولول می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی و… با پزشک مشورت کنید. برخی از عوارض قرص آتنولول شامل موارد زیر می‌باشد؛
- خستگی (13%)
- فشار خون بالا (10%)
- برادی کاردی (8%)
- اندام های سرد (0.5-7%)
- افت فشار خون وضعیتی (2-4٪)
- افسردگی (3%)
- حالت تهوع (2-3%)
- خواب آلودگی (2%)
- اسهال (1-2%)
- خستگی (1-2%)
- پا درد (1-2%)
- بی‌حالی (1-2%)
- سبکی سر (1-2%)
- سرگیجه (1-2%)
- تنگی نفس (0.4-2%)
تداخل دارویی آتنولول
- تداخلات رده X (پرهیز): برومپریدول، فکسینیدازول، فلوکتافنین، ریواستیگمین
- کاهش اثرات آتنولول توسط داروها: آمفتامین‌ها، آمپی‌سیلین، باک‌آمپی‌سیلین، بریگاتینیب، برومپریدول، دکس متیل‌فنیدات، گیاهان افزایش‌دهنده‌ی فشارخون، متیل‌فنیدات، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، یوهیمبین
- افزایش اثرات داروها توسط آتنولول:داروهای ایجادکننده برادی‌کاردی، برومپریدول، بوپیواکائین، گلیکوزیدهای قلبی، سریتینیب، آگونیست های کولینرژیک، دیزوپیرامید، دولوکستین، مشتقات ارگوت، فکسینیدازول، فینگولیمود، عصاره گرده گیاهان آلرژی زا (عصاره 5 علف)، داروهای کاهش‌دهنده فشارخون، انسولین‌ها، ایوابرادین، لاکوزامید، فرآورده‌های حاوی لوودوپا، لیدوکائین (موضعی و سیستمیک)، مپیواکائین، متاکولین، نیتروپروسید، فولکودین، سیپونیمود
- افزایش اثرات آتنولول توسط داروها: دی‌پیریدامول، دیزوپیرامید، دروندارون، فلوکتافنین، گلیکوپیرولات (سیستمیک)، گیاهان کاهش‌دهنده‌ی فشارخون، لورمتازپام، متوکسی فلوران، میدودرین، مولسی‌دومین، نفتوپیدیل، نیکرگولین، نیکوراندیل، نیفدیپین، اوبینوتوزومب، پنتوکسی فیلین
مصرف قرص آتنولول در دوران بارداری و شیردهی
مورد قابل توجهی یافت نشد.
شرایط نگهداری داروی آتنولول
داروی آتنولول باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص آتنولول
این مقاله به قرص آتنولول به عنوان یک داروی بتا بلاکر با کاهش ضربان قلب و کاهش نیروی انقباض عضله قلب، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. مطالعات نشان داده‌اند که آتنولول به طور قابل توجهی می‌تواند خطر بروز عوارض قلبی-عروقی مانند سکته قلبی و سکته مغزی را کاهش دهد. با این حال، همانند سایر داروها، آتنولول نیز می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد که شامل خستگی، سرگیجه و مشکلات گوارشی است. انتخاب این دارو باید با توجه به وضعیت بالینی هر بیمار و تحت نظر پزشک انجام شود.
منبع سایت: Medscape
