قرص تری متوپریم یک ترکیب دارویی است که به عنوان یک مهارکننده فعالیت دی‌هیدروفولات ردیابی میشود. این دارو با مهار کردن فعالیت آنزیمی به نام دی‌هیدروفولات ردوکتاز، فرآیند سنتز اسید فولیک در باکتریها را مختل میکند. این اسید ضروری برای رشد و تکثیر باکتریها است و با مهار آن، باکتریها توانایی زنده ماندن و تکثیر ندارند. در این مقاله، به بررسی مفهوم تری متوپریم به عنوان یک داروی مهم درمانی برای عفونتهای باکتریایی می‌پردازیم.
اشکال دارویی تری متوپریم
- محلول خوراکی: 50 میلی گرم / 5 میلی لیتر
- قرص: 100 میلی گرم
موارد مصرف قرص تری متوپریم
قرص تری متوپریم یک آنتی بیوتیک است که برای درمان عفونتهای باکتریایی استفاده میشود. این آنتی بیوتیک با توقف رشد باکتریها عمل میکند. این آنتی بیوتیک فقط عفونتهای باکتریایی را درمان میکند. همچنین، برای عفونتهای ویروسی (مانند سرماخوردگی، آنفولانزا) کارایی ندارد. استفاده از هر آنتی بیوتیک در مواقعی که نیازی به آن نیست، می‌تواند باعث شود که برای عفونتهای بعدی کارایی نداشته باشد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی تری متوپریم
مکانیسم عمل داروی تری متوپریم؛ دی هیدروفولات ردوکتاز را مهار میکند که به نوبه خود از کاهش اسید فولیک به تتراهیدروفولات جلوگیری میکند و باعث مهار رشد میکروارگانیسم‌ها میشود. جذب این دارو به صورت گسترده، زمان رسیدن به حداکثر سرم 1-4 ساعت و توزیع به طور گسترده در بافت‌ها و مایعات بدن (گوش میانی، پروستات، صفرا، زلالیه، CSF) صورت می‌گیرد. اتصال به پروتئین دارو 42-46٪ و دفع از طریق ادرار (60-80%) به صورت داروی بدون تغییر صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص تری متوپریم
قرص تری متوپریم را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولا یک یا دو بار در روز مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. در کودکان، دوز بر اساس وزن آن‌ها نیز تعیین میشود. اگر از شکل مایع این دارو استفاده می‌کنید، دوز را با استفاده از دستگاه یا قاشق مخصوص اندازه‌گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز صحیح را دریافت نکنید. برای بهترین اثر، این آنتی بیوتیک را در زمان‌های مساوی مصرف کنید. برای کمک به یادآوری، این دارو را هر روز در زمان‌های یکسانی مصرف کنید.
نحوه مصرف قرص تری متوپریم
- دوز مصرفی قرص تری متوپریم برای عفونتهای حساس، 100 میلی گرم هر 12 ساعت به صورت خوراکی می‌باشد. توجه داشته باشید که در اختلال کلیوی و اختلال کبدی، این دارو باید با احتیاط مصرف شود.
- مصرف این دارو را تا پایان کامل مقدار تجویز شده ادامه دهید، حتی اگر علائم پس از چند روز ناپدید شوند. قطع زودهنگام دارو ممکن است منجر به بازگشت عفونت شود. اگر وضعیت شما ادامه یافت یا بعد از چند روز بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.
- دوز مصرفی مطابق با نسخه و دستور پزشک است، بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی تاثیری بر روند بهبودی شما نخواهد داشت.
- قرص را به صورت کامل با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن قرص خودداری کنید. انجام این کار می‌تواند تمام دارو را به یکباره آزاد کند که سبب عوارض جانبی میشود.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص تری متوپریم، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله نوع خاصی از کم خونی (به دلیل کمبود فولات)، بیماری کلیوی، بیماری کبد، کمبود ویتامین (فولات یا اسید فولیک)، اختلالات خونی (مانند سرکوب مغز استخوان، کمبود G6PD)، عدم تعادل مواد معدنی (مانند سطح بالای پتاسیم یا سطح پایین سدیم در خون) و… با پزشک مشورت کنید.
این دارو ممکن است شما را نسبت به نور خورشید حساس‌تر کند، زمان خود را در آفتاب محدود کنید. از اتاق‌های برنزه کننده و لامپ‌های آفتابی استفاده نکنید. این دارو مکن است بر قند خون شما تأثیر بگذارد. قند خون خود را به طور منظم طبق دستور بررسی کنید و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید. اگر علائم قند خون پایین را دارید فورا به پزشک خود اطلاع دهید. قرص تری متوپریم ممکن است باعث شود واکسن‌های باکتریایی زنده (مانند واکسن تیفوئید) به خوبی کار نکنند. قبل از انجام هرگونه ایمن‌سازی یا واکسیناسیون، به پزشک خود بگویید که از تری متوپریم استفاده می‌کنید.
موارد هشدار استفاده از قرص تری متوپریم
- دفع پتاسیم از طریق ادرار را کاهش می‌دهد. این دارو ممکن است باعث هایپرکالمی شود، به ویژه با دوزهای بالا، نارسایی کلیوی یا زمانی که با داروهای دیگری که باعث هیپرکالمی میشوند، ترکیب شود.
- دوزهای زیاد یا درمان طولانی مدت ممکن است با خونسازی تداخل داشته باشد. وجود علائم بالینی مانند گلودرد، تب، رنگ پریدگی یا پورپورا ممکن است نشانه اولیه اختلالات خونی جدی باشد. علائم اختلالات خونی را کنترل کنید.
- استفاده طولانی مدت ممکن است باعث سوپر عفونت قارچی یا باکتریایی از جمله اسهال مرتبط با کلستریدیوم دیفیسیل و کولیت کاذب غشایی شود که ممکن است بیش از 2 ماه پس از درمان آنتی بیوتیکی رخ دهد.
- واکنش‌های حساسیت بیش از حد گزارش شده است، همچنین در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی یا کبدی احتیاط کنید.
- در بیماران با احتمال کمبود فولات، از جمله سوءتغذیه، درمان مزمن ضد تشنج یا افراد مسن احتیاط کنید. فولات ممکن است به طور همزمان بدون تداخل با عملکرد ضد باکتریایی تری متوپریم تجویز شود.
- برخی از اشکال دارویی ممکن است حاوی بنزیل الکل و مشتقات باشند. برای تجویز پیشگیرانه یا طولانی مدت در اوتیت میانی در هر سنی توصیه نمیشود.
موارد منع مصرف داروی تری متوپریم
- حساسیت مفرط
- کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود فولات
عوارض قرص تری متوپریم
اسهال، حالت تهوع، استفراغ، ناراحتی معده، از دست دادن اشتها، تغییر در چشایی، تب، افزایش آنزیم‌های کبدی، سردرد و… برخی از عوارض قرص تری متوپریم می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل علائم جدید عفونت (مانند گلودرد که از بین نمی‌رود، تب)، کبودی یا خونریزی آسان. پوست رنگ پریده، خستگی غیرمعمول، ضربان قلب سریع یا نامنظم، تغییرات روحی و خلقی، علائم بیماری کبدی، ادرار تیره، درد معده و شکم، سفتی گردن و… می‌باشد.
این دارو به ندرت ممکن است باعث بیماری شدید روده ناشی از باکتری به نام C. difficile شود. این وضعیت ممکن است در طول درمان یا هفته‌ها تا ماه‌ها پس از توقف درمان رخ دهد. استفاده از این دارو برای دوره‌های طولانی یا مکرر ممکن است منجر به برفک دهان یا عفونت قارچی جدید شود. در صورت مشاهده لکه‌های سفید در دهان، تغییر در ترشحات واژن یا سایر علائم جدید با پزشک خود تماس بگیرید. برخی از عوارض قرص تری متوپریم شامل موارد زیر می‌باشد؛
- تب
- اریتم مولتی فرم
- درماتیت لایه بردار
- خارش (شایع)
- جوش های پوستی فوتوتوکسیک
- سندرم استیونز جانسون
- هیپرکالمی (کاهش سطح خونی یون پتاسیم در بدن)
- گلوسیت
- حالت تهوع
- استفراغ
- لکوپنی
- کم خونی مگالوبلاستیک
- افزایش آنزیم‌های کبدی
- زردی کلستاتیک
- آنافیلاکسی
- واکنش‌های حساسیت مفرط
تداخل دارویی تری متوپریم
- مصرف داروی تری متوپریم غلظت سرمی برخی از دارو مانند دیگوکسین، فنی توئین و پروکاوین آمید را افزایش می‌دهد.
- مصرف همزمان این دارو با متوترکسات و پریمتامین که خود مهار کننده فولات ردوکتاز هستند، خطر بروز کم خونی مگالوبلاست را افزایش می‌دهد. مصرف همزمان سایر داروهای تضعیف کننده مغز استخوان با این دارو احتمال کاهش بیشتر فعالیت مغز استخوان را افزایش می‌دهد.
مصرف قرص تری متوپریم در دوران بارداری و شیردهی
در دو ماهه دوم و سوم بارداری، قرص تری متوپریم فقط در صورتی باید مصرف شود که مزایای آن برای مادر بیشتر از خطرات آن برای جنین باشد. اگر باردار هستید و مصرف تری متوپریم برای شما تجویز شده است، حتما با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای این دارو صحبت کنید.
شرایط نگهداری داروی تری متوپریم
داروی تری متوپریم باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص تری متوپریم
در این مقاله به استفاده از قرص تری متوپریم به عنوان یک روش درمانی برای عفونتهای باکتریایی، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداختیم. این دارو با مکانیسم عملی که دارد، توانایی بالقوه‌ای را برای کنترل و درمان عفونتهای باکتریایی ارائه می‌دهد. از جمله مزایای تری متوپریم می‌توان به کارایی بالا، اثربخشی در درمان عفونتهای مقاوم به داروهای آنتیبیوتیک، عدم ایجاد مقاومت زودرس باکتریها و عدم داشتن اثرات جانبی جدی اشاره نمود.
منبع سایت: Medscape
