غده تیروئید که در زیر گردن قرار دارد، یکی از بزرگ‌ترین غدد درون‌ریز بدن است. این غده گاهی در شرایط مختلف دچار اختلالات بخصوصی می‌شود. کمکاری تیروئید یکی از شایع‌ترین اختلالات این غده درون‌ریز به شمار می‌رود. باوجوداین اختلال، غده تیروئید به‌اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند. عوامل ژنتیکی و پیروی از یک رژیم غلط فرد را با این مشکل روبرو خواهد کرد. بارداری نیز می‌تواند فرد را دچار کمکاری تیروئید کند. بسیاری از علائم کمکاری تیروئید شبیه علائم بارداری است. به‌عنوان‌مثال خستگی، افزایش وزن و قاعدگی غیرطبیعی در هر دو مشترک است. اگر کم کاری تیروئید در بارداری درمان نشود، می‌تواند حتی باعث سقط‌جنین شود. اما چرا تیروئید در بارداری کم‌کار می‌شود؟ راه‌های درمان آن چیست؟ ما در این مقاله از مجله مثبت سبز سعی کرده‌ایم تا به این سوالات پاسخ دهیم. تا پایان با ما همراه باشید.
کم کاری تیروئید و دلایل بروز آن
کمکاری تیروئید پس از بیماری دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غدد درون‌ریز بدن محسوب می‌شود. در این بیماری، غده تیروئید نمی‌تواند به‌اندازه کافی هورمون ترشح کند. بنابراین با کاهش ترشح هورمون فرد با بیشتر این علائم روبرو خواهد شد: ضعف و خستگی، خواب‌آلودگی، پوست خشک، عدم تحمل سرما، کاهش تعریق، تپش قلب کند، ورم صورت، فراموش‌کاری، یبوست، افزایش وزن، اختلالات قاعدگی، سقط‌های مکرر، تاخیر در رفلکس‌ها، کم‌خونی و درد مفاصل. با توجه به اینکه کم کاری تیروئید در بارداری می‌تواند برای جنین بسیار خطرناک باشد. لازم است دلایل بروز کمکاری تیروئید را بدانید:
- درمان‌های پرکاری تیروئید
- التهاب تیروئیدی حاد
- بیماری خود ایمنی
- اختلال هیپوفیز
- جراحی تیروئید
- پرتودرمانی
- کمبود ید
- بارداری
دلیل کم کاری تیروئید در بارداری
در طول دوران بارداری تغییرات هورمونی و نیازهای متابولیکی زیادی بر عملکرد غده تیروئید مادر تاثیر می‌گذارد. با توجه به تحقیقات انجام‌شده، کمکاری تیروئید 3 نفر از هر هزار زن باردار را درگیر خود می‌کند. اگر مادر باردار از قبل بیماری زمینه‌ای تیروئید را دارد، احتمالا با مشکل روبرو خواهد شد. بنابراین در کل روند بارداری سلامت خود مادر و جنین باید به‌شدت تحت نظر قرار بگیرد. جالب است بدانید زنان باردار که هیچ‌گونه مشکل تیروئیدی ندارند، در طول روند بارداری به 40 تا 100 درصد هورمون تیروئیدی بیشتری نیاز دارند؛ چراکه این مقدار هورمون باید پاسخگوی نیاز مادر و جنین باشد. دلیل بروز کم کاری تیروئید در بارداری بیشتر مربوط به کمبود ید در بدن مادر می‌شود. البته عوامل ژنتیکی و نقص ایمنی نیز بی تاثیر نیستند. شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید بارداری بیماری خود ایمنی هاشیموتو است. کمکاری تیروئید در حاملگی باید به‌سرعت تشخیص داده‌شده و درمان آغاز گردد.
علائم کم کاری تیروئید در بارداری
جنین تا ۱۲ هفتگی قادر به تولید هورمون تیروئید نیست و این هورمون توسط جفت از بدن مادر به او منتقل می‌شود. از ۱۲ هفتگی تا تقریبا بین ۱۸ تا ۲۰ هفتگی جنین به‌تنهایی قادر به تولید هورمون می‌شود اما نمی‌تواند به‌اندازه نرمال آن را تولید کند. بنابراین هورمون تیروئید تولیدشده در بدن مادر از اهمیت بالایی در رشد جنین برخوردار است. برای جلوگیری از هرگونه اختلالات رشد در جنین این مشکل باید سریع تشخیص داده شود. راه‌های تشخیص کم کاری تیروئید در بارداری خیلی آسان نیست. این اختلال تقریبا نشانه‌هایی مشابه تغییرات طبیعی بارداری دارد، بنابراین برای تشخیص حتما باید آزمایشات مربوط را انجام دهید. اما به‌طورکلی کمکاری تیروئید در دوران حاملگی یک سری علائم بخصوص دارد که می‌توانید به آن‌ها مشکوک شوید. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- ورم صورت و افتادگی پلک چشم
- از دست دادن تمرکز و گیجی
- کند شدن ضربان قلب و نبض
- خشک شدن شدید پوست
- خشن شدن صدای مادر
- افزایش وزن غیرطبیعی
- خستگی مفرط
- خواب‌آلودگی
- درد مفاصل
- یبوست
عوارض کم کاری تیروئید برای جنین
همان‌طور که می‌دانید تیروئید برای رشد و سوخت‌وساز بدن امری حیاتی محسوب می‌شود. ازآنجایی‌که جنین به هورمون تیروئید مادر وابسته است، کم کاری تیروئید در بارداری می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری برای جنین به همراه داشته باشد. در ماه‌های ابتدایی این اختلال می‌تواند منجر به سقط‌جنین شود. اما اگر جنین باوجود کمکاری تیروئید مادر به دنیا بیاید، یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین مشکلاتی که احتمالا در او دیده می‌شود، آسیب‌های مغزی و عقب‌ماندگی ذهنی است. درصد بسیار بالایی از این نوزادان خود نیز دچار کمکاری تیروئید می‌شوند. علائم نوزادان مبتلا به کمکاری تیروئید عبارت‌اند از: زبان بزرگ، صورت بادکرده، خواب‌آلودی و آرام بودن بیش‌ازحد، یرقان، شکم برآمده، فتق ناف و غیره. در نتیجه اگر اختلال کمکاری تیروئید درمان نشود، امکان بروز این مشکلات بسیار زیاد است:
- ناراحتی تنفسی در نوزاد
- نقص رشد در مغز جنین
- اختلال در آی‌کیو نوزاد
- کم‌وزنی نوزاد
- تولد زودرس
چگونه می توان از عوارض کم کاری تیروئید در بارداری جلوگیری کرد ؟
برای جلوگیری از عوارض کمکاری تیروئید تمام زنانی که قصد بارداری دارند باید برای غربالگری بیماری تیروئید آزمایشات لازم را انجام دهند. تمام خانم‌هایی که از مشکل کمکاری تیروئید رنج می‌برند نباید بدون مشورت پزشک خود باردار شوند. در صورت باردارشدن باوجود کمکاری تیروئید بلافاصله آزمایشات خون را آغاز کرده و دوز مصرف دارو را با توجه به نظر پزشک در هفته‌های مختلف بارداری تغییر دهید. در صورت توجه به توصیه‌ها و درمان صحیح آن می‌توانید به داشتن یک نوزاد سالم امیدوار باشید.
درمان کم کاری تیروئید در بارداری
درمان کم کاری تیروئید در بارداری برای حفظ سلامت جنین از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. ازآنجایی‌که کمکاری تیروئید به‌منظور کمبود ترشح هورمون است، مادر باید تحت نظر پزشک به‌اندازه نیاز بدن خود و جنین این هورمون را دریافت کند. به‌طورکلی تنها داروی توصیه‌شده برای درمان لووتیروکسین است و داروی دیگری در این زمینه توصیه نمی‌شود. دوز دارو به‌طور مرتب توسط پزشک تنظیم می‌شود تا سطح ثابت هورمون تیروئید در حد طبیعی خود حفظ شود؛ چراکه نیازهای بدن به این هورمون ممکن است در هفته‌های مختلف بارداری افزایش پیدا کند. البته مصرف ید نیز تا حد زیادی موثر است. سازمان بهداشت جهانی میزان ۲۵۰ میکروگرم روزانه ید را برای مادر باردار کافی می‌داند اما در مورد میزان مصرف ید باید با پزشک خود مشورت کنید.
نکات مهم در مورد کم کاری تیروئید در بارداری
به دلیل حساسیت بالای دوران بارداری مادر باید همواره نکات مهم را مورد توجه قرار دهد. اکنون دانستیم که کم کاری تیروئید در بارداری آسیب‌های جبران‌ناپذیری به جنین می‌زند؛ بنابراین باید به سرعت درمان را آغاز کنید. اما درکل رعایت این نکات را هرگز فراموش نکنید:
- پس از زایمان، بیشتر خانم‌ها باید میزان مصرف تیروکسین دریافتی در دوران بارداری را در طی یک دوره تقریبا 4 هفته بعد از زایمان کاهش دهند.
- در صورت مصرف داروهای کمکاری تیروئید هرگز آن‌ها را هم‌زمان با ویتامین‌های دوران بارداری یا مکمل‌های حاوی کلسیم و آهن مصرف نکنید. این مواد مغذی می‌توانند در جذب هورمون تیروئید اختلال ایجاد کنند.
- اگر قبل از بارداری کمکاری تیروئید دارید، برای باردارشدن با پزشک خود مشورت کنید.
- از دریافت دوز کافی ید در روز اطمینان حاصل کنید.
- در دوران شیردهی نیز به مصرف ید دقت زیادی کنید.
چه افرادی در معرض کم کاری تیروئید در بارداری قرار دارند ؟
اگرچه هر فردی می‌تواند دچار اختلال کمکاری تیروئید شود، اما شانس بروز این اختلال در برخی افراد بیشتر است. احتمال بروز کم کاری تیروئید در بارداری در افراد زیر بیشتر از بقیه است :
- افرادی که سایر بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس، بیماری التهابی مزمن دارند.
- افرادی که در کوهستان و دور از دریا زندگی می‌کنند.
- افرادی که در گذشته جراحی تیروئید انجام داده‌اند.
- افرادی که سابقه ژنتیک این بیماری را دارند.
- افرادی که در سنین بالا باردار می‌شوند.
- افرادی که تغذیه مناسبی ندارند.
سخن پایانی
غده تیروئید یکی از بزرگ‌ترین غدد درون‌ریز بدن بوده و نقش پررنگی در رشد سلولی دارد. در مادران باردار نیاز بدن به ترشحات هورمون غده تیروئید بسیار زیاد می‌شود. این موضوع به دلیل این است که جنین قادر به تولید هورمون کافی برای داشتن رشد طبیعی خود نیست. در این میان برخی از مادران که زمینه‌های کمکاری تیروئید را دارند و یا تغذیه مناسب ندارند، در معرض خطر کمکاری تیروئید قرار می‌گیرند. کم کاری تیروئید در بارداری می‌تواند باعث سقط‌جنین و یا آسیب‌های جبران‌ناپذیر جسمی مغزی در جنین شود. برای جلوگیری از این مشکل حتما آزمایشات غربالگری قبل بارداری را انجام دهید. با شروع درمان زودهنگام می‌توانید یک بارداری و زایمان سالم داشته باشید.
2 دیدگاه
سلام. من در دوران بارداری خیلی کم، کمکاری تیروئید داشتم و پزشک برام مصرف دارو رو آغاز کرد و الان بعد از گذشت سه سال همچنان ادامه داره و هر بار میگه تا آخر عمرت باید ادامه بدی. سنم هم بالا نبود. کمکاری تیروئید باعث چاقی میشه. چه کار کنم لاغر بشم؟
سلام روشنک عزیز
بله متاسفانه بیماری تیروئید در اکثر مواقع قابل کنترل و درمان قطعی نداره برای استفاده از مککمل های لاغری ما به این افراد قرص آلگومد پیشنهاد می کنیم ولی بهتره قبل از مصرف حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.