افزایش قدرت انقباض عضله قلب یا همان اینوتروپیک بودن یک ویژگی مهم در درمان بسیاری از اختلالات قلبی به شمار می‌رود. آمپول دوبوتامین، یکی از داروهای مهم در گروه اینوتروپ‌های مثبت است که برای تقویت عملکرد قلب در شرایطی که قلب توانایی کافی برای پمپاژ خون ندارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با اثر مستقیم بر گیرنده‌های بتا-آدرنرژیک در عضله قلب، قدرت انقباض عضله قلب را افزایش داده و موجب بهبود برون‌ده قلبی می‌شود. دوبوتامین به طور گسترده‌ای در موارد حاد نارسایی قلبی، شوک کاردیوژنیک، و بهبود عملکرد قلب پس از جراحی‌های قلبی کاربرد دارد.
اشکال دارویی دوبوتامین
- محلول تزریق، در D5W: 100 میلی گرم / 100 میلی لیتر، 200 میلی گرم / 100 میلی لیتر، 400 میلی گرم / 100 میلی لیتر
- محلول تزریقی: 12.5 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف آمپول دوبوتامین
آمپول دوبوتامین (Dobutamine) یک داروی تزریقی است که به گروه داروهای محرک قلب (اینوتروپ‌های مثبت) تعلق دارد. این دارو برای افزایش قدرت انقباض عضله قلب و بهبود جریان خون در بیمارانی که دچار نارسایی قلبی یا شوک کاردیوژنیک هستند، استفاده می‌شود. برخی از موارد مصرف آمپول دوبوتامین شامل موارد زیر است؛
- نارسایی قلبی حاد
- شوک کاردیوژنیک
- بررسی استرس قلبی در تست‌های تشخیصی (تست استرس دوبوتامین)
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی دوبوتامین
مکانیسم اثر دوبوتامین به عملکرد آن بر روی گیرنده‌های بتا-آدرنرژیک وابسته است. این دارو به گیرنده‌های بتا-1 و تا حدی به گیرنده‌های بتا-2 و آلفا-آدرنرژیک متصل می‌شود. برخی از نکات در مکانیسم اثر این دارو شامل موارد زیر است؛
- تحریک گیرنده‌های بتا-1 آدرنرژیک (در قلب)؛
- دوبوتامین عمدتاً گیرنده‌های بتا-1 آدرنرژیک در قلب را فعال می‌کند. این تحریک منجر به افزایش سطح cAMP (آدنوزین مونوفسفات حلقوی) در سلول‌های عضلانی قلب می‌شود. افزایش cAMP موجب تقویت ورود کلسیم به داخل سلول‌های عضله قلب می‌شود.
- تحریک جزئی گیرنده‌های بتا-2 آدرنرژیک (در عروق)؛
- تحریک گیرنده‌های بتا-2 آدرنرژیک باعث گشاد شدن عروق (وازودیلاتاسیون) محیطی می‌شود. این اثر مقاومت عروقی را کاهش داده و فشار خون سیستمی را کم می‌کند که سبب کاهش بار قلب می‌شود.
- تاثیر خفیف بر گیرنده‌های آلفا آدرنرژیک؛
- دوبوتامین در دوزهای بالاتر می‌تواند گیرنده‌های آلفا-آدرنرژیک را نیز تحریک کند. اثر آلفا می‌تواند باعث انقباض عروق شود، اما اثرات بتا-آدرنرژیک (به ویژه گشادکنندگی عروق بتا-2) غالب هستند.
مقدار مصرف آمپول دوبوتامین
قبل از مصرف آمپول دوبوتامین، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. نحوه مصرف آمپول دوبوتامین به شرایط بیمار، شدت بیماری و تشخیص پزشک بستگی دارد. این دارو به طور خاص از طریق تزریق داخل وریدی (IV) و در مراکز درمانی یا بیمارستان‌ها تجویز می‌شود. دوز مصرفی در بزرگسالان براساس سن و نوع بیماری و در کودکان براساس وزن تعیین می‌شود.
نحوه مصرف آمپول دوبوتامین
- روش تزریق داخل وریدی؛ آمپول دوبوتامین باید در محلول رقیق شود و از طریق پمپ انفوزیون با سرعت کنترل شده تزریق شود. محلول تزریقی در دکستروز 5%، نرمال سالین یا سایر محلول‌های تزریقی استاندارد رقیق می‌شود. بسته به پاسخ بیمار و وضعیت قلبی، دوز ممکن است به تدریج تا حداکثر 40 میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه افزایش داده شود.
- دوز دارو بسته به برون‌ده قلبی، فشار خون، ضربان قلب و علائم بیمار تنظیم می‌شود. پزشک ممکن است دوز را به آرامی افزایش دهد تا به حداکثر اثر درمانی بدون ایجاد عوارض جانبی دست یابد.
- مدت زمان تجویز دوبوتامین چند ساعت تا چند روز بسته به شدت بیماری و پاسخ درمانی بیمار است. مصرف طولانی مدت توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است منجر به کاهش اثر دارو به دلیل تحمل‌پذیری شود.
- در طول مصرف، علائم حیاتی (فشار خون، ضربان قلب، و عملکرد قلب) باید به صورت مداوم پایش شوند. اگر عوارض جانبی شدید مانند تاکی‌کاردی یا آریتمی رخ دهد، دوز دارو کاهش یافته یا مصرف آن متوقف می‌شود.
موارد احتیاط
قبل از تزریق آمپول دوبوتامین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله بیماری گردش خون (بیماری عروق محیطی مانند تصلب شرایین، ترومبوفلبیت، بیماری رینود)، فشار خون بالا، کمبود مواد مغذی (سوء تغذیه)، بیماری قلبی یا رگ خونی (بیماری عروق کرونر، سکته مغزی، حمله قلبی اخیر)، بیماری کبد، بیماری کلیوی، عفونت شدید، خارش شدید، مصرف سیگار یا دخانیات، دیابت و… با پزشک در رابطه با خطرات دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط دوبوتامین خواهیم پرداخت؛
- برای بهینه سازی همودینامیک، در صورت نیاز هیپوولمی را اصلاح کنید.
- تجربه بالینی با دوبوتامین پس از انفارکتوس میوکارد برای اثبات ایمنی دارو برای این استفاده کافی نبوده است. این نگرانی وجود دارد که هر عاملی که نیروی انقباضی و ضربان قلب را افزایش دهد ممکن است اندازه انفارکتوس را با تشدید ایسکمی افزایش دهد، اما مشخص نیست که آیا دوبوتامین این کار را انجام می‌دهد.
- این دارو ممکن است باعث افزایش قابل توجه ضربان قلب یا فشار خون، از جمله فشار سیستولیک شود. از آنجایی که دوبوتامین هدایت دهلیزی را تسهیل می‌کند، بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی در معرض خطر ایجاد پاسخ سریع بطنی هستند. در بیمارانی که فیبریلاسیون دهلیزی با پاسخ سریع بطنی دارند، باید قبل از شروع درمان با دوبوتامین از داروی دیژیتال استفاده شود.
- در طول تجویز دوبوتامین، فشار خون را به طور مداوم کنترل کنید. فشار گوه ریوی (فشار گوه شریان ریوی) و برون ده قلبی باید هر زمان که ممکن است برای کمک به تزریق ایمن و موثر دوبوتامین در تزریق دکستروز 5٪، USP کنترل شود.
- در مصرف طولانی‌مدت، ممکن است بیمار به دارو مقاومت نشان دهد و اثربخشی کاهش یابد. در چنین مواردی، دوز یا نوع درمان ممکن است نیاز به تغییر داشته باشد. دوبوتامین ممکن است سطح قند خون را افزایش دهد؛ بیمارانی که دیابت دارند باید قند خون خود را در طول مصرف کنترل کنند.
موارد منع مصرف آمپول دوبوتامین
- حساسیت به دارو یا اجزای تشکیل دهنده
- تنگی زیر آئورت هیپرتروفیک ایدیوپاتیک
عوارض آمپول دوبوتامین
فشار خون بالا، تب، سردرد، سرگیجه، تنگی نفس، ضربان زودرس بطنی، تاکی آریتمی، حالت تهوع یا استفراغ، آنژین صدری و… برخی از عوارض دوبوتامین است. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض آمپول دوبوتامین خواهیم پرداخت؛
- تاکی آریتمی (~10%)
- فشار خون بالا (7.5%)
- ضربان زودرس بطنی (5٪؛ وابسته به دوز)
- آنژین صدری (1-3%)
- تنگی نفس (1-3%)
- تب (1-3%)
- سردرد (1-3%)
- حالت تهوع (1-3%)
- دیس ریتمی قلبی
- واکنش های محل تزریق
- سنکوپ
تداخل دارویی دوبوتامین
- تداخلات رده X (پرهیز): تداخل قابل توجهی یافت نشد.
- افزایش اثرات داروها توسط دوبوتامین: دوکسوفیلین، سولریامفتول، سمپاتومیمتیک‌ها
- افزایش اثرات آمپول دوبوتامین توسط داروها: آتوموکستین، فراورده‌های حاوی کانابینوئید، کوکائین (موضعی)، مهارکننده‌های COMT، گوانتیدین، لینزولید، تدیزولید
مصرف آمپول دوبوتامین در دوران بارداری و شیردهی
دوبوتامین در رده C بارداری از طبقه‌بندی FDA قرار دارد. این بدان معناست که مطالعات کافی بر روی انسان‌ها انجام نشده است، اما در مطالعات حیوانی ممکن است اثرات جانبی بر جنین مشاهده شده باشد. دارو باید تنها زمانی تجویز شود که فواید بالقوه آن بیشتر از خطرات احتمالی باشد. دوبوتامین ممکن است در مواقعی که قلب مادر توانایی پمپاژ خون کافی را ندارد (به عنوان مثال در نارسایی قلبی یا شوک کاردیوژنیک) استفاده شود.
شرایط نگهداری آمپول دوبوتامین
آمپول دوبوتامین باید در دمای بین 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد (دمای یخچال) نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر آمپول دوبوتامین
این مقاله به بررسی افزایش قدرت انقباض عضله قلب با آمپول دوبوتامین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. آمپول دوبوتامین به عنوان یک داروی اینوتروپ مثبت، ابزاری موثر در درمان اختلالات قلبی است که در آن‌ها نیاز به افزایش قدرت انقباض عضله قلب وجود دارد. این دارو با تحریک گیرنده‌های بتا-آدرنرژیک، موجب افزایش قدرت انقباض قلب و بهبود برون‌ده قلبی می‌شود. دوبوتامین در شرایط حاد از جمله نارسایی قلبی، شوک کاردیوژنیک و پس از جراحی‌های قلبی نقش حیاتی ایفا می‌کند.
