اختلالات روانی از جمله چالش‌های پیچیده‌ای هستند که نه تنها بر کیفیت زندگی فرد مبتلا تاثیر می‌گذارند، بلکه بر روابط اجتماعی، عملکرد شغلی و خانوادگی نیز اثرات منفی دارند. این اختلالات که شامل بیماری‌هایی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی مقاوم به درمان و اختلالات طیف اوتیسم هستند، نیازمند درمان‌هایی جامع و موثر هستند. یکی از داروهایی که در سال‌های اخیر توجه بسیاری از متخصصان روانپزشکی را به خود جلب کرده است، قرص آریپیپرازول است.
اشکال دارویی آریپیپرازول
- قرص: 2 میلی گرم، 5 میلی گرم، 10 میلی گرم، 15 میلی گرم، 20 میلی گرم، 30 میلی گرم
- قرص متلاشی کننده خوراکی
- محلول خوراکی
- تعلیق تزریقی طولانی مدت (Abilify Maintena)
- سوسپانسیون تزریقی با رهش طولانی مدت
موارد مصرف قرص آریپیپرازول
قرص آریپیپرازول برای درمان برخی اختلالات روانی یا خلقی (مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، سندرم تورت و تحریک‌پذیری مرتبط با اختلال اوتیسم) استفاده میشود. همچنین ممکن است در ترکیب با سایر داروها برای درمان افسردگی استفاده شود. آریپیپرازول به دستهای از داروها تعلق دارد که به عنوان آنتیسایکوتیکهای آتیپیک شناخته می‌شوند که با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز عمل میکند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص آریپیپرازول
آنتی سایکوتیک آتیپیک؛ آگونیست جزئی در گیرنده های دوپامین D2 و سروتونین نوع 1 (5-HT1A) است. همچنین دارای فعالیت مسدود کننده آلفا است. پیش داروی آریپیپرازول و فعالیت آن عمدتاً ناشی از آریپیپرازول و تا حدی کمتر دهیدرو-آریپیپرازول (متابولیت اصلی آریپیپرازول) است که نشان داده شده است که تمایلات مشابهی با گیرنده‌های D2 مشابه آریپیپرازول دارد و 30 تا 40٪ از آریپیپرازول را نشان می‌دهد.
بیشتر بدانید: قرص ازیپم چیست؟ کاربرد، زمان مصرف و عوارض ازیپم
مقدار مصرف قرص آریپیپرازول
این دارو را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، یک بار در روز مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی، پاسخ به درمان، سن و سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید، تعیین می شود. برای کاهش خطر عوارض جانبی، پزشک ممکن است به شما دستور دهد که این دارو را با دوز کم شروع کنید و به تدریج دوز خود را افزایش دهید. قرص را به صورت کامل مصرف کرده و از شکستن یا جویدن دارو خودداری کنید.
نحوه مصرف قرص آریپیپرازول
- آریپیپرازول (Aripiprazole) یک داروی روانپزشکی است که برای درمان بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی، و برخی اختلالات رفتاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. نحوه مصرف این دارو به نوع بیماری، شدت علائم و تجویز پزشک بستگی دارد.
- این دارو بیشتر به صورت خوراکی و در دوزهای متفاوت (مانند 5، 10، 15 یا 30 میلی‌گرم) تجویز میشود. بهتر است دارو را هر روز در زمان معینی مصرف کنید تا از فراموشی جلوگیری شود.
- بدون مشورت پزشک دوز دارو را تغییر ندهید یا مصرف آن را قطع نکنید، زیرا ممکن است علائم بیماری عود کنند یا عوارض ترک دارو ایجاد شود. از مصرف الکل یا سایر داروهای آرام‌بخش همراه با آریپیپرازول خودداری کنید، زیرا ممکن است خواب‌آلودگی و عوارض جانبی را تشدید کند.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص آریپیپرازول، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات مربوط به جریان خون در مغز (مانند بیماری عروق مغزی، سکته مغزی)، دیابت (از جمله سابقه خانوادگی)، مشکلات قلبی (مانند فشار خون پایین، بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی، ضربان قلب نامنظم)، مشکلات سیستم عصبی (مانند زوال عقل، تشنج)، چاقی، تعداد کم گلبول‌های سفید خون و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص آریپیپرازول خواهیم پرداخت؛
- استفاده ممکن است با سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS) همراه باشد. تغییرات وضعیت ذهنی، تب، سفتی عضلانی یا بی‌ثباتی اتونومیک را کنترل کنید.
- این دارو ممکن است باعث خواب آلودگی، افت فشار خون وضعیتی، بی‌ثباتی حرکتی و حسی شود که منجر به افتادن و در نتیجه شکستگی یا آسیب‌های دیگر میشود. انجام ارزیابی کامل خطر سقوط هنگام شروع درمان آنتی سایکوتیک و به طور مکرر برای بیماران تحت درمان طولانی مدت آنتی سایکوتیک ضروری است.
- در بیماران مبتلا به بیماری قلبی عروقی شناخته شده، بیماری عروق مغزی یا مستعد افت فشار خون احتیاط کنید. ممکن است بروز عوارض جانبی عروق مغزی (مانند سکته مغزی، حمله ایسکمیک گذرا، از جمله مرگ و میر) را افزایش دهد.
- ضربان قلب و فشار خون را کنترل کنید و به بیماران مبتلا به بیماری قلبی عروقی یا عروقی مغزی و خطر کم آبی بدن یا سنکوپ هشدار دهید.
- این دارو ممکن است باعث تشنج یا تشنج شود. در بیمارانی که سابقه تشنج دارند یا با شرایطی که آستانه تشنج را پایین می‌آورند، با احتیاط مصرف شود.
- برای روان‌پریشی مرتبط با زوال عقل تایید نشده است. همانطور که در کارآزمایی‌های کنترل شده کوتاه مدت نشان داده شده است، بیماران مبتلا به روان‌پریشی مرتبط با زوال عقل که با داروهای ضد روان‌پریشی درمان می‌شوند، در معرض افزایش خطر مرگ هستند. به نظر می‌رسد مرگ‌های گزارش شده در کارآزمایی‌ها یا قلبی عروقی (مانند نارسایی قلبی، مرگ ناگهانی) یا عفونی (مثلاً ذات الریه) ماهیت داشته باشند.
تغییرات متابولیک با قرص آریپیپرازول
- داروهای ضد روان‌پریشی غیر معمول با تغییرات متابولیکی که ممکن است خطر قلبی عروقی یا مغزی را افزایش دهد، از جمله دیس لیپیدمی و افزایش وزن مرتبط است.
- افزایش خطر ابتلا به هیپرگلیسمی و دیابت؛ در برخی موارد، هیپرگلیسمی همزمان با استفاده از داروهای ضد روان‌پریشی آتیپیک با کتواسیدوز، کمای هیپراسمولار یا مرگ همراه است. گلوکز را در بیماران مبتلا به دیابت و در معرض خطر ابتلا به دیابت به طور منظم کنترل کنید.
بیشتر بدانید: قرص ریتالین
موارد منع مصرف قرص آریپیپرازول
- حساسیت مفرط
عوارض قرص آریپیپرازول
سرگیجه، سردرد، حالت تهوع، افزایش وزن، یبوست، خواب آلودگی، خستگی، لرزش، بی‌قراری، سفتی عضلات، خشکی دهان و… برخی از عوارض قرص آریپیپرازول می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض آریپیپرازول خواهیم پرداخت؛
- افزایش وزن (8-30%)
- سردرد (27%)
- تحریک (19%)
- بی خوابی (18%)
- اضطراب (17%)
- حالت تهوع و استفراغ (11-15%)
- یبوست (10-11%)
- سرگیجه (10%)
- سوء هاضمه (9%)
- خواب آلودگی (5-8%)
- خستگی (6%)
- بی قراری (6%)
- لرزش (6%)
- خشکی دهان (5%)
- سفتی اسکلتی عضلانی (4%)
- ناراحتی شکمی (3%)
- تاری دید (3%)
- سرفه (3%)
تداخل دارویی آریپیپرازول
- تداخلات رده X (پرهیز): آمی سولپراید (خوراکی)، آزلاستین (نازال)، بروموپرید، برومپریدول، کانیواپتان، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، متوکلوپرامید، اورفنادرین، اوکسوممازین، پارالدهید، پیریبدیل، سولپیرید، تالیدومید
- کاهش اثرات قرص آریپیپرازول توسط داروها: آرمودافینیل، القاکننده‌های متوسط تا قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافیتینیب، ایووسیدنیب، لیتیم، پگ اینترفرون آلفا-b۲، پیریبدیل، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب
- افزایش اثرات داروها توسط قرص آریپیپرازول: الکل (اتیل)، آمی‌فامپریدین، آزلاستین (نازال)، بلونانسرین، برکسانولون، بوپرنورفین، داروهای تضعیف‌کننده CNS، فلونیترازپام، آیوهگزول، آیوپامیدول، مکیتازین، متوتری‌مپرازین، متیل‌فنیدات، متی‌روسین، آگونیست‌های اوپیوئیدی، اورفنادرین، اوکسی‌کدون، پارالدهید، عوامل سروتونرژیک، سوورکسانت، تالیدومید
مصرف قرص آریپیپرازول در دوران بارداری و شیردهی
نوزادانی که در سه ماهه سوم بارداری در معرض داروهای ضد روان‌پریشی قرار گرفته‌اند، در معرض خطر علائم خارج هرمی یا ترک بعد از زایمان هستند. اطلاعات منتشر شده محدود در مورد مصرف آریپیپرازول در زنان باردار برای اطلاع از خطرات مرتبط با دارو برای نقایص مادرزادی یا سقط جنین کافی نیست. هیچ تراتوژنیسیتی در مطالعات تولید مثل حیوانات با تجویز عضلانی دارو مشاهده نشد.
علائم ترک از جمله بی‌قراری، هیپرتونی، هیپوتونی، لرزش، خواب آلودگی، دیسترس تنفسی و اختلال تغذیه گزارش شده در نوزادانی که در سه ماهه سوم بارداری در معرض داروهای ضد روان‌پریشی قرار گرفته‌اند. علائم از نظر شدت متفاوت است. نوزادان را از نظر علائم خارج هرمی یا ترک کنترل کنید و علائم را به طور مناسب مدیریت کنید. برخی از نوزادان بدون درمان خاص ظرف چند ساعت یا چند روز بهبود می‌یابند. دیگران نیاز به بستری طولانی مدت داشتند.
شرایط نگهداری قرص آریپیپرازول
قرص آریپیپرازول باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، محلول خوراکی، شیاف و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر قرص آریپیپرازول
این مقاله به بررسی درمان اختلالات روانی با قرص آریپیپرازول، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. آریپیپرازول به عنوان یک داروی آنتی‌سایکوتیک غیرمتعارف، جایگاه ویژه‌ای در درمان اختلالات روانی نظیر اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی مقاوم به درمان و مشکلات رفتاری مرتبط با اختلال طیف اوتیسم پیدا کرده است. مکانیسم منحصربه‌فرد این دارو در تنظیم دوپامین و سروتونین، آن را به گزینه‌ای کارآمد و قابل اعتماد برای مدیریت علائم روانی تبدیل کرده است.
