بیماری پارکینسون یکی از شایع‌ترین اختلالات نورولوژیک است که با علائمی مانند لرزش، سفتی عضلات و اختلالات حرکتی شناخته میشود. این بیماری ناشی از تخریب تدریجی سلول‌های عصبی تولیدکننده دوپامین در مغز است که منجر به عدم تعادل در کنترل حرکات بدن میشود. درمان پارکینسون اغلب شامل استفاده از داروهایی است که به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کنند. یکی از گزینه‌های مهم برای بیماران، قرص تری هگزیفنیدیل است.
اشکال دارویی تری هگزیفنیدیل
- قرص: 2 میلی گرم، 5 میلی گرم
- شربت یا اکسیر: 4 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف قرص تری هگزیفنیدیل
قرص تری هگزی فنیدیل برای درمان علائم بیماری پارکینسون یا حرکات غیرارادی ناشی از عوارض جانبی برخی داروهای روانپزشکی (ضد جنون‌ها مانند کلرپرومازین/هالوپریدول) استفاده میشود. تری هگزی فنیدیل متعلق به دسته‌ای از داروها به نام آنتیکولینرژیک است که با مسدود کردن یک ماده طبیعی خاص (استیل کولین) عمل میکند. این فرایند به کاهش سفتی عضلانی، تعریق و تولید بزاق کمک کرده و به بهبود توانایی راه رفتن در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کمک میکند.
آنتی‌کولینرژیک‌ها می‌توانند اسپاسم عضلانی شدید پشت، گردن و چشم‌ها را که گاهی اوقات توسط داروهای روانپزشکی ایجاد می‌شوند، متوقف کنند. همچنین میتواند سایر عوارض جانبی مانند سفتی عضلانی (علائم خارج هرمی-EPS) را کاهش دهد. برای درمان مشکلات حرکتی ناشی از دیسکینزی دیررس مفید نیست و ممکن است آن‌ها را بدتر کند.
قرص تری هگزیفنیدیل 5 چیست؟
قرص تری هگزیفنیدیل 5 میلی‌گرم یک داروی آنتیکولینرژیک است که برای درمان علائم بیماری پارکینسون و کنترل اختلالات حرکتی ناشی از برخی داروها، به ویژه داروهای ضد روانپریشی، استفاده میشود. این دارو با تأثیر بر انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز، به کاهش لرزش، سفتی عضلات و اسپاسم‌های عضلانی کمک میکند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی تری هگزیفنیدیل
مکانیسم عمل قرص تری هگزیفنیدیل؛ سیستم عصبی پاراسمپاتیک را مهار میکند و اثر آرام بخشی بر عضلات صاف دارد. حذف دارو در نیمه عمر 33 ساعت با شروع 1 ساعت و اوج اثرات 1.3 ساعت می‌باشد.
مقدار مصرف قرص تری هگزیفنیدیل
قرص تری هگزیفنیدیل را طبق دستور پزشک از طریق خوراکی، 3 تا 4 بار در روز همراه با غذا و قبل از خواب مصرف کنید. پزشک شما ممکن است درمان شما را با دوز کم شروع کند و دوز شما را به آرامی افزایش دهد تا بهترین دوز را برای شما پیدا کند. دوز بر اساس وضعیت پزشکی، سن، و پاسخ به درمان شما است. اگر از فرم مایع این دارو استفاده می‌کنید، دوز خود را با یک قاشق یا دستگاه مخصوص اندازه‌گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز صحیح را ارائه نکند.
زمان مصرف قرص تری هگزیفنیدیل
قرص تری هگزیفنیدیل را به طور منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در ساعات معینی مصرف کنید. این دارو را حداقل 1 ساعت قبل از آنتی اسیدهای حاوی منیزیم، آلومینیوم یا کلسیم مصرف کنید. بین دوزهای تری هگزی فنیدیل و داروهای خاصی برای اسهال (داروهای جاذب ضد اسهال مانند کائولن، پکتین، آتاپولژیت) حداقل 1 تا 2 ساعت زمان بگذارید. این دارو را حداقل 2 ساعت پس از کتوکونازول مصرف کنید. آنتی اسیدها و برخی از داروها برای اسهال ممکن است از جذب کامل تری هگزی فنیدیل جلوگیری کنند.
طریقه مصرف قرص تری هگزیفنیدیل
- اگر این دارو را برای بیماری پارکینسون مصرف می‌کنید، پزشک ممکن است دوز سایر داروهای شما (مانند لوودوپا) را تغییر دهد. در صورت داشتن اختلال مصرف مواد (مانند مصرف بیش از حد یا اعتیاد به مواد مخدر/الکل)، این خطر ممکن است بیشتر باشد.
- بدون هماهنگی با پزشک، دوز مصرفی خود را افزایش یا کاهش ندهید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک تاثیری بر روی سلامتی شما نداشته و تنها خطر عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
- هنگامی که برای مدت طولانی استفاده میشود، ممکن است این دارو به خوبی کار نکند و ممکن است به دوزهای متفاوتی نیاز داشته باشد. در صورت ادامه یا بدتر شدن وضعیت به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص تری هگزیفنیدیل، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله گلوکوم، مشکلات تنفسی (مانند آسم، آمفیزم)، اسهال ناشی از عفونت، مشکلات قلبی (مانند آنژین، حمله قلبی، نارسایی قلبی، ضربان قلب سریع)، فشار خون بالا، مشکلات معده یا روده (مانند یبوست مزمن، انسداد، کولیت اولسراتیو، ریفلاکس اسید، زخم)، بیماری کلیوی، بیماری کبد، مشکلات روانی (مانند اضطراب، زوال عقل، روان پریشی)، بیماری خاص عضلانی و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط قرص تری هگزیفنیدیل خواهیم پرداخت؛
- تشدید پارکینسونیسم، سندرم بدخیم نورولپتیک و علائم ترک همراه با قطع یا کاهش دوز درمان وجود دارد. دارو باید به تدریج قطع شود. انجام ارزیابی گونیوسکوپ قبل از شروع درمان ضروری است. فشار داخل چشم را در فواصل منظم منظم به دقت کنترل کنید.
- درمان ممکن است حافظه را مختل کند و نقایص شناختی را در سالمندان تشدید کند. همچنین ممکن است باعث هذیان، توهم و گیجی در صورت تجویز در دوزهای بالا شود.
- قرص تری هگزیفنیدیل در بیماران مبتلا به اختلالات کبدی، قلبی، کلیوی، هیپرپلازی پروستات (تنگی ادرار) یا فشار خون بالا با احتیاط مصرف شود. دارو دارای خواص آتروپین مانند است. در بیماران مبتلا به گلوکوم، بیماری انسدادی دستگاه گوارش یا دستگاه ادراری تناسلی و در مردان مسن مبتلا به هیپرتروفی پروستات با احتیاط مصرف شود.
- بیماران سالمند (بیش از 60 سال) حساسیت بیشتری به داروهای پاراسمپاتیک دارند که ممکن است باعث بروز گلوکوم اولیه در این بیماران شود. در بیماران مبتلا به دیسکینزی دیررس استفاده نمیشود مگر اینکه همزمان با بیماری پارکینسون وجود داشته باشد. درمان ممکن است به طور بالقوه علائم دیسکینزی دیررس را تشدید کند.
- مصرف تری هگزیفنیدیل ممکن است باعث هایپرترمی شود که میتواند کشنده باشد. در طول ورزش یا هوای گرم با احتیاط مصرف شود، به ویژه اگر همزمان با داروهای آنتی کولینرژیک در بیماران مبتلا به بیماری CNS، الکلی‌ها یا افرادی که در محیط گرم کار دستی دارند، تجویز شود.
موارد منع مصرف قرص تری هگزیفنیدیل
- حساسیت مفرط
- گلوکوم زاویه بسته
عوارض قرص تری هگزیفنیدیل
تاری دید، گلوکوم، افزایش فشار داخل چشم، گشادی مردمک، سرگیجه، خواب آلودگی، توهم، راش پوستی، سرخوشی، حالت تهوع و… برخی از عوارض قرص تری هگزیفنیدیل می‌باشد. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل درد قفسه سینه، سرگیجه یا غش شدید، تب بالا، ضربان قلب سریع یا نامنظم یا آهسته، تغییرات ذهنی یا خلقی (مانند گیجی، توهم، مشکلات حافظه)، درد و تورم چشم، تغییرات بینایی (مانند دیدن رنگین کمان در اطراف نور در شب) و… می‌باشد. در ادامه به عوارض قرص تری هگزیفنیدیل خواهیم پرداخت؛
- گیجی
- هذیان
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- سرخوشی
- توهم
- سردرد
- عصبانیت
- راش پوستی
- احتباس ادرار
- حالت تهوع
- خشکی دهان
- تاری دید
- گلوکوم و افزایش فشار داخل چشم
تداخل دارویی تری هگزیفنیدیل
- تداخلات رده ی X (پرهیز): آکلیدینیوم، سیمتروپیوم، الوکسادولین، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، لووسولپیراید، اکساتومید، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، روفناسین، تیوتروپیوم، اومکلیدینیوم
- کاهش اثرات داروها توسط تری هگزفنیدیل: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، عوامل معده روده ای (پروکینتیک‌ها)، ایتوپرید، لووسولپیرید، نیتروگلیسیرین، سکرتین
- افزایش اثرات داروها توسط تری هگزفنیدیل: ترکیبات آنتی کولینرژیک، فرآورده‌های حاوی کانابینوئید، سیمتروپیوم، کلوزاپین، الوکسادولین، گلوکاگون، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، میرابگرون، آگونیست‌های اپیوئیدی، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، راموسترون، روفناسین، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، تیوتروپیوم، توپیرامات
مصرف قرص تری هگزیفنیدیل در دوران بارداری و شیردهی
مصرف قرص تری هگزیفنیدیل در دوران بارداری باید با احتیاط انجام شود. این دارو که برای درمان علائم بیماری پارکینسون و اختلالات حرکتی ناشی از داروها استفاده میشود، میتواند عوارضی برای جنین داشته باشد. اطلاعات دقیقی در مورد تأثیرات این دارو در دوران بارداری به طور گسترده وجود ندارد و مطالعات انسانی محدود است.
در دوران بارداری، تصمیم‌گیری در مورد مصرف این دارو باید توسط پزشک صورت گیرد و پزشک معمولاً بین منافع و مضرات مصرف دارو برای مادر و جنین تعادل ایجاد میکند. اگر زن بارداری مجبور به مصرف این دارو باشد، پزشک کمترین دوز مؤثر را تجویز میکند.
شرایط نگهداری قرص تری هگزیفنیدیل
قرص تری هگزیفنیدیل باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص تری هگزیفنیدیل
این مقاله به بررسی درمان بیماری پارکینسون با قرص تری هگزیفنیدیل، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص تری هگزیفنیدیل به عنوان یکی از گزینه‌های درمانی برای مدیریت علائم پارکینسون، به ویژه لرزش و سفتی عضلات، نقش موثری دارد. این دارو با کاهش فعالیت غیرطبیعی سیستم عصبی، به بیماران کمک میکند تا بتوانند کنترل بهتری بر حرکات بدن خود داشته باشند. با این حال، مصرف آن نیازمند نظارت دقیق پزشکی است، زیرا عوارض جانبی متعددی از جمله خشکی دهان، تاری دید و یبوست ممکن است ایجاد شود.
