بیماریهای التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون از جمله مشکلات مزمنی هستند که می‌توانند کیفیت زندگی بیماران را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. این بیماری‌ها با ایجاد التهاب و درد در دستگاه گوارش، منجر به علائمی نظیر اسهال مزمن، درد شکم، کاهش وزن و خستگی می‌شوند. یکی از داروهای پرکاربرد برای کنترل و کاهش علائم این بیماری‌ها، قرص سولفاسالازین است. این دارو با اثرات ضدالتهابی خود به کاهش التهاب در روده و بهبود علائم کمک می‌کند.
اشکال دارویی سولفاسالازین
- قرص: 500 میلی گرم
- قرص، پوشش روده (تأخیر رهش): 500 میلی گرم
موارد مصرف قرص سولفاسالازین
قرص سولفاسالازین برای درمان نوع خاصی از بیماری روده به نام کولیت اولسراتیو استفاده میشود. سولفاسالازین این بیماری را درمان نمی‌کند، اما به کاهش علائمی مانند تب، درد معده، اسهال و خونریزی مقعدی کمک می‌کند. پس از درمان حمله، سولفاسالازین نیز برای افزایش مدت زمان بین حملات استفاده میشود. این دارو با کاهش سوزش و تورم در روده بزرگ عمل می‌کند. علاوه بر این، قرص سولفاسالازین با رهش تاخیری برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده میشود. این دارو به کاهش درد، تورم و سفتی مفاصل کمک می‌کند.
قرص سولفاسالازین ۵۰۰ برای چیست؟
قرص سولفاسالازین ۵۰۰ عمدتاً برای درمان بیماریهای التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون استفاده میشود. همچنین این دارو در درمان آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) به عنوان داروی ضد التهابی و کاهنده‌ی درد مفاصل کاربرد دارد. سولفاسالازین با کاهش التهاب در روده و مفاصل به تسکین علائم این بیماری‌ها کمک می‌کند.
قرص سولفاسالازین برای روماتیسم
قرص سولفاسالازین در درمان روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) به کار می‌رود و به عنوان یک داروی ضد التهابی و تعدیل‌کننده سیستم ایمنی عمل می‌کند. این دارو با کاهش التهاب در مفاصل باعث کاهش درد، تورم، و بهبود عملکرد مفاصل میشود. سولفاسالازین اغلب برای بیمارانی که به داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا داروهای بیولوژیک پاسخ مناسبی نشان نداده‌اند، تجویز میشود. برای بهره‌برداری کامل از اثرات سولفاسالازین، ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان نیاز باشد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی سولفاسالازین
سولفاسالازین یک پیش دارویی است که به اجزای فعال آن، سولفاپیریدین و اسید 5-آمینو سالیسیلیک (5-ASA؛ مسالامین) متابولیزه میشود. اثرات مفید عمدتاً از خواص ضد التهابی 5-ASA است که سنتز لکوترین و لیپوکسیژناز را مهار می‌کند. جذب دارو با فراهمی زیستی کمتر از 15 درصد داروی اصلی 60٪ (سولفاپیریدین) و 10-30٪ (5-ASA) است. حداکثر زمان پلاسما 6 ساعت و 10 ساعت (سولفاپیریدین و 5-ASA) و حداکثر غلظت پلاسمایی 6 میکروگرم در میلی لیتر میباشد. تقریباً 90 درصد سولفاسالازین توسط باکتری‌های روده بزرگ به اجزای فعال آن یعنی سولفاپیریدین و مسالامین تبدیل میشود.
مقدار مصرف قرص سولفاسالازین
قرص سولفاسالازین را بعد از غذا با یک لیوان پر آب (8 اونس یا 240 میلی لیتر) طبق دستور پزشک از طریق خوراکی مصرف کنید. برای جلوگیری از ناراحتی معده، پزشک ممکن است هنگام شروع درمان، افزایش آهسته دوز را توصیه کند. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. دوز مصرفی کودکان نیز بر اساس وزن است. اگر قرص‌های تاخیری مصرف می‌کنید، آن‌ها را به صورت کامل میل کنید. در طول درمان با این دارو مایعات زیادی بنوشید، مگر اینکه پزشکتان دستور دیگری بدهد.
نحوه مصرف قرص سولفاسالازین
- قرص سولفاسالازین برای درمان کولیت زخمی در موارد خفیف تا متوسط، درمان کمکی در موارد شدید و طولانی شدن بهبودی استفاده میشود. دوز مصرفی 3-4 گرم در روز به صورت خوراکی بعد از غذا است که ممکن است 1-2 گرم روز شروع شود. بیش از 4 گرم در روز می‌تواند خطر سمیت را افزایش دهد.
- همچنین، دوز نگهداری 2 گرم در روز در دوزهای منقسم در فواصل کمتر از 8 ساعت زمانی که معاینه آندوسکوپی بهبود را تأیید کرد.
- دوز را 50٪ کاهش دهید و به تدریج در طی چند روز به دوز مورد نظر افزایش دهید. در صورت ادامه عدم تحمل دستگاه گوارش، درمان را به مدت 5 تا 7 روز متوقف کنید و با دوز کمتر روزانه مجدداً مصرف کنید.
- اشکال دارویی انتشار تاخیری برای درمان روماتیسم مفصلی استفاده میشود. دوز مصرفی 0.5-1 گرم روزانه به صورت خوراکی است که افزایش هفتگی به دوز نگهدارنده 2 گرم در روز ضروری است. اگر پاسخ ناکافی باشد، ممکن است پس از تجویز به مدت 12 هفته به 3 گرم در روز افزایش یابد.
- این دارو را به طور منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در ساعات معینی مصرف کنید. اگر وضعیت شما بهبود نیافت یا بدتر شد، به پزشک خود اطلاع دهید. برای درمان آرتریت روماتوئید، ممکن است 1 تا 3 ماه طول بکشد تا متوجه بهبود علائم خود شوید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص سولفاسالازین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله انسداد روده، انسداد ادرار، بیماری کلیوی، بیماری کبد، اختلالات خونی (مانند کم خونی آپلاستیک، پورفیری)، برخی موارد شرایط ژنتیکی (کمبود G6PD)، آسم، آلرژی شدید، عفونت‌های جاری و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص سولفاسالازین خواهیم پرداخت؛
- واکنش‌های جدی پوستی (برخی از آن‌ها کشنده)، از جمله درماتیت لایه بردار، سندرم استیونز-جانسون، پوسچولوز اگزانتماتوز عمومی حاد و نکرولیز اپیدرمی سمی گزارش شده است. در اولین ظهور بثورات پوستی، ضایعات مخاطی یا هر نشانه دیگری از حساسیت مفرط قطع شود.
- حساسیت شدید گزارش شده است که ممکن است شامل درگیری اندام‌های داخلی مانند هپاتیت، نفریت، میوکاردیت، سندرم شبه مونونوکلئوز (یعنی شبه مونونوکلئوز)، ناهنجاری‌های خونی (از جمله هیستوسیتوز هماتوفاژیک) یا پنومونی از جمله ارتشاح ائوزینوفیلیک باشد. در صورت وجود علائم یا علائم، بیمار باید فورا مورد ارزیابی قرار گیرد. اگر علت جایگزینی برای علائم یا نشانه‌ها مشخص نشود، باید داروی سولفاسالازین را قطع کرد.
- قرص‌ها را با احتیاط در بیماران مبتلا به آلرژی شدید یا آسم برونش تجویز کنید. مصرف مایعات کافی باید حفظ شود تا از کریستالوری و تشکیل سنگ جلوگیری شود. بیماران مبتلا به کمبود گلوکز-6 فسفات دهیدروژناز باید از نظر علائم کم خونی همولیتیک از نزدیک تحت نظر باشند. واکنش اغلب وابسته به دوز است. در صورت بروز واکنش‌های سمی یا حساسیت مفرط، دارو باید فوراً قطع شود.
- الیگواسپرمی و ناباروری گزارش شده است. با این حال، ترک دارو به نظر می‌رسد این اثرات را معکوس کند.
خطر سمیت کبدی یا کلیوی با سولفاسالازین
- تنها پس از ارزیابی انتقادی باید درمان برای بیماران مبتلا به آسیب کبدی یا کلیوی یا دیسکرازی خون انجام شود. مرگ‌های مرتبط با تجویز سولفاسالازین ناشی از واکنش‌های حساسیت، آگرانولوسیتوز، کم‌خونی آپلاستیک، سایر اختلالات خونی، آسیب کلیوی و کبد، تغییرات غیرقابل برگشت عصبی عضلانی و سیستم عصبی مرکزی و آلوئولیت فیبروزان گزارش شده است.
- وجود علائم بالینی مانند گلودرد، تب، رنگ پریدگی، پورپورا یا یرقان ممکن است نشانه اختلالات خونی جدی یا سمیت کبدی باشد. شمارش کامل خون و همچنین آزمایش ادرار با معاینه دقیق میکروسکوپی باید به طور مکرر در بیماران تحت درمان انجام شود. درمان با سولفاسالازین را در حالی که منتظر نتایج آزمایش خون هستید، قطع کنید. در صورت بدتر شدن عملکرد کلیه، درمان را قطع کنید.
موارد منع مصرف قرص سولفاسالازین
- حساسیت به سولفاسالازین یا متابولیت های آن، سولفونامیدها یا سالیسیلات ها
- انسداد روده یا مجاری ادراری
- پورفیریا
عوارض قرص سولفاسالازین
کهیر، خارش، بثورات پوستی، کم خونی، بیاشتهایی، دیسترس معده، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ و… برخی از عوارض قرص سولفاسالازین میباشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص سولفاسالازین خواهیم پرداخت؛
- بی اشتهایی (~33%)
- سردرد (~33%)
- حالت تهوع (~33%)
- استفراغ (~33%)
- دیسترس معده (~33%)
- بثورات پوستی
- خارش
- کهیر
- تب
- کم خونی بدن هاینز
- کم خونی همولیتیک
تداخل دارویی سولفاسالازین
- تداخلات رده X (پرهیز): لاسمیدیتان، متنامین، وکسیلاپرویر
- کاهش اثرات داروها توسط سولفاسالازین: گلیکوزید های قلبی، فولیک اسید، متیل فولات
- افزایش اثرات داروها توسط سولفاسالازین: هپارین، هپارین ها (با وزن مولکولی پایین)، بی‌حس کننده‌های موضعی، متوترکسات، پریلوکائین، ریلوزول، سدیم نیتریت، آنالوگ‌های تیوپورین، واکسن‌های حاوی ویروس آبله‌مرغان
- افزایش اثرات سولفاسالازین توسط داروها: داپسون (موضعی)، الترومبوپگ، لاسمیدیتان، متنامین، نیتریک اکسید، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، اوسیمرتینیب، رگورافنیب، رولاپیتانت، تافامیدیس، تدیزولید، تری‌فلونامید، تولواپتان، وکسیلاپرویر
مصرف قرص سولفاسالازین در دوران بارداری و شیردهی
سولفاسالازین خوراکی جذب و متابولیسم اسید فولیک را مهار می‌کند که ممکن است در مکمل اسید فولیک و محافظت در برابر نقص لوله عصبی اختلال ایجاد کند. همچنین، این دارو در شیر مادر ترشح میشود و با شیردهی، برخی گزارش‌ها از مدفوع خونی یا اسهال در شیر مادر تغذیه شده از مادران سولفاسالازین گزارش شده است.
شرایط نگهداری قرص سولفاسالازین
قرص سولفاسالازین باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص سولفاسالازین
این مقاله به بررسی درمان بیماری خاص روده با قرص سولفاسالازین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. در نهایت، قرص سولفاسالازین به عنوان یکی از داروهای مؤثر در درمان بیماریهای التهابی روده، نقش مهمی در کاهش التهاب و بهبود علائم بیماری‌هایی مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون ایفا می‌کند. این دارو با اثرات ضدالتهابی و تعدیل سیستم ایمنی به کنترل و تسکین علائم بیمار کمک می‌کند و می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. با این حال، همانند هر داروی دیگری، مصرف سولفاسالازین نیازمند پایش دقیق و مشاوره با پزشک است.
منبع سایت: Medscape
