درد قفسه سینه یا آنژین صدری یکی از علائم شایع بیماری‌های قلبی است که به دلیل کاهش جریان خون به عضله قلب ایجاد میشود. این درد که معمولاً به صورت فشار، سنگینی یا تنگی در قفسه سینه تجربه میشود، می‌تواند به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و در صورت عدم مدیریت صحیح، منجر به مشکلات جدی‌تری مانند حمله قلبی شود. یکی از راهکارهای مؤثر برای کنترل و کاهش این درد، استفاده از قرص نیتروگلیسرین است.
اشکال دارویی نیتروگلیسرین
- قرص
- محلول تزریق: 25 میلی گرم / 250 میلی لیتر، 50 میلی گرم / 250 میلی لیتر، 100 میلی گرم / 250 میلی لیتر
- محلول تزریقی: 5 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف قرص نیتروگلیسرین
قرص نیتروگلیسرین برای جلوگیری از درد قفسه سینه (آنژین صدری) در افراد مبتلا به بیماری قلبی خاص (بیماری عروق کرونر) استفاده میشود. این دارو متعلق به دستهای از داروهای معروف به نیترات است. آنژین زمانی اتفاق می‌افتد که عضله قلب خون کافی دریافت نمی‌کند. این دارو با شل کردن و گشاد کردن رگ‌های خونی عمل می‌کند تا خون راحت‌تر به سمت قلب جریان یابد. این دارو پس از بروز درد قفسه سینه را تسکین نمی‌دهد. همچنین مصرف آن درست قبل از فعالیت‌های بدنی (مانند ورزش، فعالیت جنسی) برای جلوگیری از درد قفسه سینه در نظر گرفته نشده است.
قرص نیتروگلیسرین زیر زبانی چیست؟
قرص نیتروگلیسرین زیر زبانی یک داروی وازودیلاتور (گشادکننده عروق) است که به طور خاص برای درمان و پیشگیری از درد قفسه سینه (آنژین صدری) ناشی از کاهش جریان خون به عضله قلب استفاده میشود. این قرص به صورت زیرزبانی مصرف میشود، به این معنی که باید زیر زبان قرار گیرد و به آرامی حل شود. این روش باعث جذب سریع دارو از طریق مخاط دهان میشود و به سرعت وارد جریان خون می‌گردد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص نیتروگلیسرین
مکانیسم عمل قرص نیتروگلیسرین؛ نیترات آلی که باعث گشاد شدن رگ‌های سیستمیک میشود و پیش بارگذاری را کاهش می‌دهد. مکانیسم سلولی؛ وارد ماهیچه صاف عروق شده و به اکسید نیتریک (NO) تبدیل میشود که باعث سنتز cGMP و اتساع عروق میشود. عضله صاف را از طریق اتساع وابسته به دوز بسترهای شریانی و وریدی آرام می‌کند تا هم پیش بارگذاری و هم بارگذاری پس از بارگذاری و تقاضای O2 میوکارد را کاهش دهد. متابولیت‌ها شامل 1،3-گلیسریل دینیترات، 1،2-گلیسریل دینیترات و گلیسریل مونونیترات (غیر فعال) است.
مقدار مصرف قرص نیتروگلیسرین
قرص نیتروگلیسرین را طبق دستور پزشک، معمولاً 3 تا 4 بار در روز از طریق خوراکی مصرف کنید. مهم است که دارو را در ساعات مشخصی در روز مصرف کنید. زمان مصرف دارو را تغییر ندهید مگر اینکه پزشکتان دستور دهد. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. قرص را به صورت کامل همراه با آب میل کرده و از جویدن یا خرد کردن دارو خودداری کنید. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. بدون مشورت با پزشک، مصرف این دارو را به طور ناگهانی قطع نکنید. برخی از شرایط ممکن است با قطع ناگهانی دارو بدتر شوند.
نحوه مصرف قرص نیتروگلیسرین
- قرص نیتروگلیسرین برای درمان آنژین در صورت عدم تحمل یا عدم پاسخگویی به SL NTG توصیه میشود. دوز پیشنهادی 5 میکروگرم در دقیقه است که افزایش 5 میکروگرم در 3-5 دقیقه تا 20 میکروگرم در دقیقه، سپس 10 میکروگرم در دقیقه افزایش دهید.
- این دارو ممکن است بعداً 20 میکروگرم در دقیقه افزایش یابد. دوزهای بالاتر مورد نیاز برای مجموعه‌های مدیریت PVC را در نظر داشته باشید. انفوزیون بدون وقفه بیش از 24 ساعت باعث ایجاد تحمل میشود.
- سایر موارد مصرف شامل آنژین صدری، HTN بعد از عمل، CHF در شرایط حمله قلبی، القای افت فشار خون حین عمل است. همچنین، این دارو خارج از برچسب برای بحران فشار خون بالا، خونریزی واریس (با وازوپرسین)، سمیت قلبی ریوی ناشی از سمپاتومیمتیک تجویز میشود.
طریقه مصرف قرص نیتروگلیسرین زیر زبانی
قبل از مصرف قرص زیر زبانی نیتروگلیسرین، ابتدا دستهای خود شستشو داده و در حالت نشسته قرار بگیرید. یک قرص نیتروگلیسرین را زیر زبان خود قرار دهید و اجازه دهید که قرص به طور طبیعی حل شود. از جویدن، بلعیدن یا خرد کردن قرص خودداری کنید. دارو از طریق مخاط دهان جذب میشود و به سرعت وارد جریان خون میشود. معمولاً اثر قرص ظرف 1 تا 5 دقیقه ظاهر میشود و درد قفسه سینه باید کاهش یابد. اگر پس از 5 دقیقه درد همچنان باقی بود، می‌توانید یک قرص دیگر مصرف کنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص نیتروگلیسرین، اگر به آن یا به داروهای مشابه (مانند ایزوسورباید مونونیترات) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعال باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله آسیب اخیر به سر، گرفتگی مکرر معده، مدفوع آبکی یا اسهال شدید (حرکت بالای دستگاه گوارش)، عدم جذب مناسب مواد مغذی (سوء جذب)، کم خونی، فشار خون پایین، کم آبی، سایر مشکلات قلبی (مانند حمله قلبی اخیر) و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص نیتروگلیسرین خواهیم پرداخت؛
- در مصرف الکل، پرکاری تیروئید، کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، افت فشار خون وضعیتی، نارسایی شدید کلیوی، نارسایی کبدی و… احتیاط کنید.
- از بطری‌های شیشه‌ای و لوله‌های غیر پی وی سی (پلی وینیل کلراید) برای جلوگیری از جذب دارو به دستگاه‌های تحویل استفاده کنید. استفاده از لوله پی وی سی در مجموعه‌های تزریق ممکن است منجر به از دست دادن ماده فعال به دلیل جذب نیتروگلیسیرین به لوله PVC شود.
- جذب توسط لوله PVC زمانی که لوله طولانی است، نرخ جریان کم و غلظت نیتروگلیسیرین محلول افزایش می‌یابد. بخش تحویلی از محتوای نیتروگلیسیرین اصلی محلول در مطالعات منتشر شده 20-60٪ بوده است. کسر با زمان در طول انفوزیون منفرد تغییر می‌کند و هیچ فاکتور اصلاحی ساده‌ای را نمی‌توان استفاده کرد. اگر نیتروگلیسیرین داخل وریدی از طریق لوله‌های غیرجذب تجویز شود، دوزهای مبتنی بر گزارش‌های منتشر شده عموماً بسیار بالا خواهند بود.
- محلول‌های حاوی دکستروز بدون الکترولیت نباید از طریق همان مجموعه تجویزی خون تجویز شوند، زیرا ممکن است منجر به شبه آگلوتیناسیون یا همولیز شود.
- تجویز داخل وریدی محلول‌ها ممکن است باعث اضافه بار مایعات شود که منجر به رقیق شدن غلظت الکترولیت‌های سرم، هیدراتاسیون بیش از حد و حالت‌های احتقانی ادم ریوی میشود. خطر حالت‌های رقیق با غلظت الکترولیت تزریقی نسبت معکوس دارد. خطر اضافه بار املاح که باعث ایجاد حالت‌های احتقانی همراه با ادم محیطی و ریوی میشود، با غلظت الکترولیت تزریق‌ها نسبت مستقیم دارد.
- افت فشار خون شدید و شوک ممکن است حتی با دوزهای کوچک نیتروگلیسیرین رخ دهد. بیمارانی را که ممکن است حجم آن‌ها کاهش یافته باشد یا به هر دلیلی در حال حاضر افت فشار خون دارند، نظارت کنید. افت فشار خون ناشی از نیتروگلیسیرین ممکن است با برادی کاردی متناقض و افزایش آنژین صدری همراه باشد.
- تزریق نیتروگلیسیرین در 5% دکستروز را فقط از طریق پمپ انفوزیون که می‌تواند سرعت انفوزیون را ثابت نگه دارد. هنگام استفاده از محلول‌های حاوی دکستروز، بیماران مبتلا به دیابت شیرین تحت بالینی یا آشکار را تحت نظر بگیرید.
موارد منع مصرف قرص نیتروگلیسرین
- استفاده اخیر (در طی چند روز) از مهارکننده‌های PDE-5 (مانند آوانافیل، سیلدنافیل، تادالافیل یا واردنافیل) ممکن است باعث کاهش خطرناک فشار خون شود. به نظر می‌رسد دوره زمانی تعامل مربوط به نیمه عمر بازدارنده PDE-5 باشد.
- گلوکوم با زاویه باریک
- حساسیت مفرط
- افت فشار خون علامت دار، هیپوولمی اصلاح نشده، افزایش فشار داخل جمجمه (تروما به سر، خونریزی مغزی)، کم خونی شدید، پریکاردیت انقباضی، تامپوناد پریکارد، کاردیومیوپاتی محدود کننده
عوارض قرص نیتروگلیسرین
سبکی سر، سردرد، فشارخون بالا، سرگیجه، تاکی کاردی، عصبی بودن، طولانی شدن زمان خونریزی، خشکی دهان، تاری دید، گرگرفتگی و… برخی از عوارض قرص نیتروگلیسرین می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. سردرد اغلب نشانه‌ای از اثربخشی این دارو است. پزشک شما ممکن است درمان سردرد را با مسکن‌های بدون نسخه (مانند استامینوفن، آسپرین) توصیه کند. اگر سردرد ادامه یافت یا شدید شد، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. در ادامه به عوارض قرص نیتروگلیسرین خواهیم پرداخت؛
- سردرد
- فشار خون بالا
- تاکی کاردی
- تنگی نفس
- سرگیجه
- سبکی سر
- تاری دید
- گرگرفتگی
- عصبی بودن
- خشکی دهان
- سنکوپ
- طولانی شدن زمان خونریزی
- درماتیت لایه بردار
- آنژین ناپایدار
- فشار خون برگشتی
تداخل دارویی نیتروگلیسرین
- تداخلات رده X (پرهیز): برومپریدول، مشتقات ارگوت، مهارکننده‌های فسفودی استراز 5، ریوسیگوات
- کاهش اثرات نیتروگلیسیرین توسط داروها: داروهای آنتی کولینرژیک، برومپریدول، مشتقات ارگوت
- افزایش اثرات داروها توسط نیتروگلیسیرین: برومپریدول، دولوکستین، مشتقات ارگوت، داروهای کاهنده فشارخون، فرآورده‌های حاوی لوودوپا، بی‌حس کننده‌های موضعی، نیتروپروسید، فولکودین، پریلوکائین، ریلمنیدین، ریوسیگوات، روزیگلیتازون، سدیم نیتریت
- افزایش اثرات نیتروگلیسیرین توسط داروها: اتانول، آلفوزوسین، باربیتورات ها، بنپریدول، داروهای کاهنده فشارخون، بریمونیدین (موضعی)، داپوکستین، داپسون (موضعی)، دیازوکسید، گیاهان (با خاصیت کاهنده فشارخون)، لورمتازپام، مولسی‌دومین، نفتوپیدیل، نیکرگولین، نیکوراندیل، نیتریک اکسید، اوبینوتوزومب، پنتوکسی فیلین، مهارکننده‌های فسفودی استراز 5، آنالوگ‌های پروستاسیکلین، کیناگولید
مصرف قرص نیتروگلیسرین در دوران بارداری و شیردهی
مصرف قرص نیتروگلیسرین در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک صورت گیرد. نیتروگلیسرین یک داروی وازودیلاتور است که برای درمان آنژین صدری (درد قفسه سینه ناشی از کاهش خون‌رسانی به قلب) استفاده میشود. مطالعات کافی در مورد اثرات نیتروگلیسرین بر بارداری انسان انجام نشده است. این دارو در دسته C بارداری FDA قرار دارد، به این معنی که مطالعات حیوانی اثرات مضری نشان داده‌اند، اما مطالعات کنترل‌شده در زنان باردار وجود ندارد. بنابراین، تجویز این دارو در بارداری تنها در مواردی انجام میشود که منافع مصرف آن بیشتر از خطرات احتمالی برای جنین باشد.
تاثیر قرص نیتروگلیسرین در شیردهی
اطلاعات محدودی در مورد انتقال قرص نیتروگلیسرین به شیر مادر وجود دارد. از آنجا که داروهای زیادی به شیر مادر منتقل می‌شوند و ممکن است اثرات منفی بر روی نوزاد داشته باشند، توصیه میشود در دوران شیردهی از مصرف نیتروگلیسرین اجتناب شود، مگر اینکه فواید آن برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی برای نوزاد باشد.
شرایط نگهداری قرص نیتروگلیسرین
قرص نیتروگلیسرین باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شود.
کلام آخر قرص نیتروگلیسرین
این مقاله به بررسی آنژین صدری با قرص نیتروگلیسرین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص نیتروگلیسرین به عنوان یکی از اصلی‌ترین داروها برای تسکین و پیشگیری از درد قفسه سینه (آنژین صدری) نقش حیاتی در مدیریت بیماری‌های قلبی ایفا می‌کند. این دارو با گشاد کردن عروق و بهبود جریان خون به عضله قلب، به کاهش فشار و کاهش نیاز قلب به اکسیژن کمک می‌کند و به ویژه در مواقع اضطراری، با اثرگذاری سریع، درد را به طور مؤثری کنترل می‌کند.
منبع سایت: Medscape
