یکی از داروهای مورد استفاده برای درمان عفونتهای قارچی، قرص فلوسیتوزین (Flucytosine) است. فلوسیتوزین یک داروی ضد قارچ است که به طور خاص برای مقابله با عفونتهای قارچی سیستمیک تجویز میشود. این دارو با مکانیسم خاص خود، که شامل اختلال در سنتز اسیدهای نوکلئیک قارچ‌ها است، باعث توقف رشد و تکثیر قارچ‌ها میشود.
اشکال دارویی فلوسیتوزین
- کپسول: 250 میلی گرم و 500 میلی گرم
- قرص
موارد مصرف قرص فلوسیتوزین
فلوسیتوزین برای درمان عفونتهای قارچی جدی در بدن استفاده میشود. این دارو متعلق به دسته‌ای از داروهای شناخته شده به عنوان داروهای ضد قارچی است که اغلب با سایر داروها استفاده میشود. قرص فلوسیتوزین با کند کردن رشد انواع خاصی از قارچ عمل می‌کند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی فلوسیتوزین
مکانیسم عمل قرص فلوسیتوزین مهار رقابتی جذب پورین، پیریمیدین است. جذب دارو 75-90% و توزیع در CSF، زلالیه، مفاصل، مایع صفاقی و ترشحات برونش انجام میشود. حذف دارو در نیمه عمر 3-8 ساعت، زمان پیک پلاسما 2-6 ساعت، متابولیسم حداقل کبدی و دفع از طریق ادرار (90-75 درصد به عنوان داروی بدون تغییر) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص فلوسیتوزین
قرص فلوسیتوزین را طبق دستور پزشک، معمولا 4 بار در روز (هر 6 ساعت) از طریق خوراکی مصرف کنید. برای کاهش ناراحتی معده، همه کپسول‌ها را برای یک دوز به طور همزمان قورت ندهید. شاید بهتر باشد قرص یا کپسول را برای هر دوز در مدت 15 دقیقه تدریجی قورت دهید تا زمانی که دوز کامل مصرف شود. دوز بر اساس وضعیت پزشکی، وزن و پاسخ شما به درمان است. این دارو زمانی بهترین عملکرد را دارد که مقدار دارو در بدن شما در یک سطح ثابت نگه داشته میشود. این دارو را در فواصل مساوی مصرف کنید.
زمان مصرف قرص فلوسیتوزین
قبل از مصرف قرص فلوسیتوزین، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در ساعات معینی مصرف کنید. مصرف این دارو را تا پایان کامل مقدار تجویز شده ادامه دهید، حتی اگر علائم پس از چند روز ناپدید شوند. قطع زودهنگام دارو ممکن است منجر به بازگشت عفونت شود. اگر وضعیت شما ادامه یافت یا بدتر شد، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
نحوه مصرف قرص فلوسیتوزین
- قرص یا کپسول فلوسیتوزین برای درمان عفونت کاندیدیاز یا کریپتوکوک 50-150 میلی گرم بر کیلوگرم هر 6 ساعت به صورت خوراکی مصرف میشود. دوز را برای اختلال عملکرد کلیه تنظیم کنید.
- مقدار مصرفی این دارو برای عفونت کاندیدیاز و کریپتوکوک در کودکان مطابق با بزرگسالان، یعنی 50-150 میلی گرم بر کیلوگرم هر 6 ساعت به صورت خوراکی است. همچنین، دوز مصرفی در نوزادان (کمتر از 28 روز) 80-160 میلی گرم بر کیلوگرم هر 6 ساعت به صورت خوراکی خواهد بود. توجه داشته باشید که دوز مصرفی در کودکان، نوزادان و سالمندان باید توسط پزشک تایید شود.
- کپسول یا قرص را به صورت کامل (یا مطابق با دستور پزشک) همراه با یک لیوان آب میل کرده و از جویدن قرص خودداری کنید. همچنین، بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک، تنها سبب عوارض جانبی خواهد شد.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو به محض یادآوری آن را استفاده کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک مصرف کنید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار تکرار نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص فلوسیتوزین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات کلیوی، مشکلات کبدی، کاهش عملکرد مغز استخوان (کم بودن تعداد خون سفید، قرمز یا پلاکتی)، اختلال متابولیک خاص (کمبود آنزیم DPD)، پرتو درمانی، عدم تعادل مواد معدنی (مانند سطح پایین پتاسیم در خون) و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص فلوسیتوزین خواهیم پرداخت؛
- قرص فلوسیتوزین میتواند احتمال ابتلا به عفونت‌ها را افزایش دهد یا ممکن است عفونتهای فعلی را بدتر کند. از هر کسی که عفونتی دارد که ممکن است به راحتی پخش شود (مانند آبله مرغان، کووید-19، سرخک، آنفولانزا) دوری کنید. اگر در معرض عفونت قرار گرفته‌اید، برای جزئیات بیشتر با پزشک خود صحبت کنید.
- اندازه گیری سطح کراتینین سرم باید با واکنش Jaffé تعیین شود زیرا این دارو در تعیین مقادیر کراتینین با این روش تداخلی ندارد. اکثر تجهیزات خودکار برای اندازه گیری کراتینین از واکنش Jaffé استفاده می‌کنند.
- قبل از شروع درمان، الکترولیت‌ها (به دلیل هیپوکالمی)، وضعیت خونی و کلیوی بیمار باید تعیین شود. نظارت دقیق بیمار در طول درمان ضروری است.
- در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کلیوی با احتیاط شدید مصرف شود. نظارت بر غلظت خون و عملکرد کلیه در نارسایی کلیوی امری ضروری است. دارو میتواند به تدریج انباشته شود، برای جلوگیری از تجمع تدریجی داروی فعال، باید در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی، دوز را تنظیم کرد.
- در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی بسیار احتیاط کنید. عملکرد هماتولوژیک، کلیه و کبد را کنترل کنید، دستورالعمل‌ها را قبل از تجویز به طور کامل بررسی کنید.
خطر افسردگی مغز استخوان قرص فلوسیتوزین
- در بیماران مبتلا به افسردگی مغز استخوان با احتیاط شدید تجویز شود. بیمارانی که دارای یک بیماری هماتولوژیک هستند یا تحت درمان با پرتودرمانی، درمان با داروهایی که مغز استخوان را کاهش می‌دهند یا سابقه درمان با این داروها یا پرتوها را داشته باشند، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی عملکرد مغز استخوان باشند.
- مسمومیت مغز استخوان میتواند برگشت ناپذیر باشد و ممکن است منجر به مرگ در بیماران مبتلا به سرکوب سیستم ایمنی شود. نظارت مکرر بر عملکرد کبد و سیستم خونساز که در طول درمان در نظر داشته باشید.
موارد منع مصرف قرص فلوسیتوزین
- حساسیت مفرط
- بیماران مبتلا به کمبود شناخته شده کامل آنزیم دی هیدروپیریمیدین دهیدروژناز (DPD)
عوارض قرص فلوسیتوزین
حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه یا خواب آلودگی، درد شکم، از دست دادن اشتها، آرام بخش، خارش، کهیر، اسهال و… برخی از عوارض قرص فلوسیتوزین می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)، علائم مشکلات کبدی (مانند حالت تهوع) ، درد معده و شکم، ادرار تیره، زردی چشم یا پوست، علائم کم خونی (مانند خستگی غیرعادی، تنفس سریع، رنگ پریدگی پوست، ضربان قلب سریع) و… می‌باشد. در ادامه به عوارض قرص فلوسیتوزین خواهیم پرداخت؛
- گیجی
- سردرد
- توهمات
- سرگیجه و خواب آلودگی
- روان پریشی
- آرام بخش
- حساسیت به نور
- خارش و کهیر
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- درد شکم
- از دست دادن اشتها
- سرکوب مغز استخوان
- کم خونی
- افزایش آنزیم‌های کبدی
تداخل دارویی فلوسیتوزین
- سیتارابین و سایر داروهایی که ممکن است بر کلیه‌ها تأثیر بگذارند (از جمله NSAID مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن)، داروهایی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند.
- کاهش عملکرد مغز استخوان یا کاهش تعداد سلول‌های خونی و تضعیف سیستم ایمنی بدن (مانند شیمی درمانی سرطان، تری متوپریم یا سولفامتوکسازول) ممکن است رخ دهد. مطمئن شوید که پرسنل آزمایشگاه و همه پزشکان شما، از مصرف این دارو مطلع هستند.
مصرف قرص فلوسیتوزین در دوران بارداری و شیردهی
مطالعات بر روی موش‌های باردار نشان داده است که فلوسیتوزین تزریق داخل صفاقی از سد جفت عبور می‌کند. هیچ مطالعه کافی و به خوبی کنترل شده در زنان باردار وجود ندارد. این دارو تنها در صورتی باید در دوران بارداری استفاده شود که منافع بالقوه خطر احتمالی برای جنین را توجیه کند. در موش‌ها، 400 میلی‌گرم بر کیلوگرم فلوسیتوزین (1380 میلی‌گرم بر متر مربع در روز یا 0.236 برابر دوز انسانی) تجویز شده در روزهای 7 تا 13 بارداری با بروز کم شکاف کام همراه بود که از نظر آماری معنی‌دار نبود.
شرایط نگهداری قرص فلوسیتوزین
قرص یا کپسول فلوسیتوزین باید در دمای اتاق و به دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف شامل قرص، شربت، شیاف، کرم، پماد، کپسول و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر قرص فلوسیتوزین
این مقاله به بررسی قرص فلوسیتوزین در درمان عفونتهای قارچی جدی بدن، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. درمان عفونتهای قارچی بدن با توجه به پیچیدگی و تنوع گونه‌های قارچی، نیازمند استفاده از داروهای مؤثر و تخصصی است. قرص فلوسیتوزین به عنوان یکی از داروهای مهم ضد قارچ، نقش بسزایی در درمان عفونتهای قارچی سیستمیک ایفا می‌کند. این دارو با مکانیسم عمل خود، که شامل مهار سنتز اسیدهای نوکلئیک قارچ‌هاست، توانسته است به طور مؤثر در کنترل و مهار عفونتهای قارچی گوناگون مؤثر باشد.
منبع سایت: Medscape
