یکی از داروهای مؤثر در درمان علائم روان پریشی، قرص فلوفنازین است. فلوفنازین به‌عنوان یک داروی آنتی‌سایکوتیک نسل اول (کلاسیک) شناخته میشود و با تأثیر بر سیستم دوپامینرژیک مغز، به کاهش علائم روان پریشی کمک می‌کند. این دارو با مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین در مغز، به تعادل شیمیایی کمک کرده و علائم توهمی و هذیانی را کاهش می‌دهد.
اشکال دارویی فلوفنازین
- قرص: 1 میلی گرم، 2.5 میلی گرم، 5 میلی گرم، 10 میلی گرم
- محلول یا اکسیر: 5 میلی گرم / 5 میلی لیتر
- کنسانتره خوراکی: 5 میلی گرم در میلی لیتر
- محلول تزریقی: 2.5 میلی گرم در میلی لیتر (فلوفنازین هیدروکلراید)، 25 میلی گرم در میلی لیتر (فلوفنازین دکانوات)
موارد مصرف قرص فلوفنازین
قرص فلوفنازین یک داروی ضد روان پریشی است که برای درمان اسکیزوفرنی و علائم روان پریشی مانند توهم، هذیان و خصومت استفاده میشود. این دارو ممکن است توسط افرادی که در به خاطر سپردن مصرف روزانه دارو مشکل دارند، استفاده شود. فلوفنازین به دسته‌ای از داروها تعلق دارد که به عنوان ضد روان پریشی شناخته می‌شوند که با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز عمل می‌کند. استفاده از این دارو در کودکان زیر 12 سال توصیه نمیشود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی فلوفنازین
فنوتیازین؛ گیرنده‌های دوپامینرژیک D1 و D2 را متضاد می‌کند و ترشح هورمون‌های هیپوتالاموس و هیپوفیزیال را کاهش می‌دهد. این دارو به سرعت جذب شده و حداکثر زمان پلاسما نمک هیدروکلراید، 2 ساعت میباشد. حذف دارو در نیمه عمر 14-16 ساعت و دفع از طریق ادرار و مدفوع صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص فلوفنازین
فلوفنازین به صورت قرص یا مایع خوراکی (اکسیر و کنسانتره) خوراکی معمولا دو یا سه بار در روز مصرف میشود و ممکن است با غذا یا بدون غذا مورد استفاده قرار گیرد. مایع خوراکی فلوفنازین با یک قطره چکان مشخص شده برای اندازه گیری دوز ارائه میشود. اجازه ندهید که اشکال مایع این دارو به پوست یا بدن شما برخورد داشته باشد، زیرا ممکن است سبب تحریک پوست شما شود. کنسانتره را در آب، سون آپ، نوشابه پرتقال گازدار، شیر یا V-8، آناناس، زردآلو، آلو، پرتقال، گوجه فرنگی یا آب گریپ فروت درست قبل از مصرف رقیق کنید. از نوشیدنی‌های حاوی کافئین (قهوه، چای و کولا) یا آب سیب استفاده نکنید.
زمان مصرف قرص فلوفنازین
قبل از مصرف قرص فلوفنازین، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. بدون مشورت با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک تنها سبب عوارض جانبی خواهد شد. این دارو باید به مدت چند هفته به طور منظم مصرف شود تا اثر کامل آن احساس شود. حتی اگر احساس خوبی دارید مصرف فلوفنازین را ادامه دهید. قطع ناگهانی و بدون هماهنگی با پزشک ممکن است منجر به عوارض جانبی خطرناکی در بیماران شود.
نحوه مصرف قرص فلوفنازین
- قرص فلوفنازین (هیدروکلراید) برای اختلالات روانی 2.5-10 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی تقسیمی در 6-8 ساعت مصرف میشود که دوز نگهداری شامل 1-5 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است.
- همچنین، فلوفنازین دکانوات 25-16.25 میلی گرم (25 میلی گرم در میلی لیتر)، به صورت تزریق زیر جلدی پس از دو هفته؛ پس از دستیابی به حالت پایدار استفاده میشود که اثرات یک تزریق ممکن است 4-6 هفته طول بکشد. با احتیاط از دوزهای تیتراسیون استفاده کنید.
- تبدیل از نمک هیدروکلراید خوراکی به شکل دوز دکانوآت: 12.5 میلی گرم دکانوات هر 3 هفته تقریباً معادل 10 میلی گرم در روز هیدروکلراید خوراکی و 12.5 میلی گرم در روز تزریق عضلانی یا زیر پوستی است.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک مصرف کنید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار تکرار نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص فلوفنازین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله یک بیماری عضلانی خاص (میاستنی گراویس)، مشکلات ریوی، اختلالات ذهنی (مانند افسردگی، افکار خودکشی، روان پریشی)، سابقه شخصی یا خانوادگی اختلال مصرف مواد (مانند مصرف بیش از حد یا اعتیاد به مواد مخدر و الکل)، گلوکوم، بیماری کبد، بیماری کلیوی و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص فلوفنازین خواهیم پرداخت؛
- در گلوکوم، هیپرتروفی پروستات، زخم معده تنگ کننده (PUD)، سابقه NMS، بیماری پارکینسون، هیپوکلسمی، نارسایی کلیوی یا کبدی، سابقه واکنش شدید به انسولین یا الکتروشوک درمانی (ECT)، سابقه تشنج، آسم، تنفسی احتیاط کنید.
- استفاده از داروهای ضد روان پریشی با آسپیراسیون و اختلال حرکتی مری همراه بوده است. خطر با افزایش سن افزایش می‌یابد. بیماران در معرض خطر پنومونی آسپیراسیون با احتیاط دارو را مصرف کنند.
- این دارو ممکن است باعث رتینوپاتی رنگدانه‌ای و رسوبات عدسی و قرنیه به ویژه در درمان طولانی مدت شود. همچنین، ممکن است تنظیم دمای مرکزی بدن را مختل کند. در ورزش شدید، کم آبی بدن، قرار گرفتن در معرض گرما و داروهای همزمان دارای اثرات آنتی کولینرژیک احتیاط کنید.
- مراقب احتباس ادرار، تاری دید، خشکی دهان و یبوست در نتیجه اثرات آنتی کولینرژیک باشید. خطر علائم خارج هرمی (EPS)، افت فشار خون وجود دارد. افت فشار خون ممکن است در بیماران مبتلا به فئوکروموسیتوم یا نارسایی میترال شدید رخ دهد.
- فلوفنازین ممکن است برای مقابله با EPS به آنتی کولینرژیک آنتی پارکینسون نیاز داشته باشد. در صورت افت فشار خون شدید، از نوراپی نفرین یا فنیل نفرین استفاده کنید و از اپی نفرین یا دوپامین استفاده نکنید.
- این دارو ممکن است خطر افتادن را افزایش دهد که ناشی از افت فشار خون ارتواستاتیک، خواب آلودگی و بی‌ثباتی حسی حرکتی است. ارزیابی کامل خطر سقوط بیمارانی که داروها یا بیماری‌هایی دارند که ممکن است خطر سقوط را افزایش دهند، در نظر داشته باشید.
- استفاده همراه با افزایش سطح پرولاکتین؛ اهمیت بالینی در بیماران مبتلا به سرطان سینه یا سایر تومورهای وابسته به پرولاکتین ناشناخته است.
- همانطور که در کارآزمایی‌های کنترل شده کوتاه مدت نشان داده شده است، بیماران مبتلا به روان پریشی مرتبط با زوال عقل که با داروهای ضد روان پریشی درمان می‌شوند، در معرض خطر بیشتری برای مرگ هستند. به نظر می‌رسد مرگ و میر در این کارآزمایی‌ها ماهیت قلبی عروقی (مانند نارسایی قلبی، مرگ ناگهانی) یا عفونی (ذات الریه) داشته باشد. این دارو برای درمان بیماران مبتلا به روان پریشی مرتبط با زوال عقل تایید نشده است.
موارد منع مصرف قرص فلوفنازین
- حساسیت مفرط مستند
- کما، افت فشار خون شدید، افسردگی شدید سیستم عصبی مرکزی (CNS)، مصرف همزمان مقادیر زیادی از داروهای مضعف CNS، آسیب مغزی زیر قشری، اختلال تشنجی کنترل نشده
- دیسکرازی خون، بیماری شدید قلبی عروقی، کما، بیمارانی که دوزهای زیادی از داروهای خواب آور دریافت می‌کنند، کودکان کمتر از 12 سال (فقط فرم دوز دکانوات)
عوارض قرص فلوفنازین
افزایش وزن یا اشتها، احساس آرامبخشی، گیجی یا سردرد، اسهال، خارش، پارکینسونیسم، حساسیت به نور، تشنج و… برخی از عوارض قرص فلوفنازین میباشد. به یاد داشته باشید که این دارو به این دلیل تجویز شده است، زیرا پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت بروز علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی و… فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی از عوارض قرص فلوفنازین خواهیم پرداخت؛
- اختلال حرکات ارادی
- سفتی عضلات
- پارکینسونیسم
- دیسکینزی دیررس
- اثرات آنتی کولینرژیک
- آرام بخش
- افزایش وزن
- اختلال در نعوظ
- گیجی یا سردرد
- اسهال
- تشنج
- اختلال در انزال
- خارش
- حساسیت به نور
تداخل دارویی فلوفنازین
- تداخلات رده X (پرهیز): آکلیدینیوم، آمینولوولینیک اسید (سیستمیک)، آمی سولپرید، آزلاستین (نازال)، بروموپرید، برومپریدول، کابرگولین، سیمتروپیوم، دی سولفیرام، الوکسادولین، گلیکوپیرولات (استنشاقی دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایپراتروپیوم (استنشاقی دهانی)، لووسولپیرید، متوتری‌مپرازین، متوکلوپرامید، اورفنادرین، اوکساتومید، اوکسوممازین، پارالدهید، پیریبدیل، پتاسیم کلرید، پتاسیم سیترات، پراملینتید، روفناسین، ساکویناویر، سولپیرید، تالیدومید، تیوتروپیوم، اومکلیدینیوم
- کاهش اثرات داروها توسط فلوفنازین: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آمفتامین‌ها، ترکیبات آنتی پارکینسون (آگونیست دوپامین)، عوامل معدی روده‌ای (پروکینتیک)، گوانتیدین، ایتوپرید، لووسولپیرید، نیتروگلیسیرین، پیریبدیل، کیناگولید، سکرتین
- افزایش اثرات داروها توسط فلوفنازین: آیومپرول، آیوپامیدول، مکیتازین، متوتری‌مپرازین، متیل‌فنیدات، متی‌روسین، میرابگرون، آگونیست‌های اپیوئیدی، اورفنادرین، اکسی کدون، پارالدهید، پورفیمر، پتاسیم کلرید، پتاسیم سیترات، عوامل طولانی کننده فاصله QT (بالاترین خطر)، راموسترون، روفناسین، ساکویناویر، عوامل سروتونرژیک (خطر بالا)، سولپرید، سورکسانت، تالیدومید، داروهای دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، تیوپنتال، تیوتروپیوم، توپیرامات، ورتپورفین
- افزایش اثرات فلوفنازین توسط دارو: گیاه کاوا، لمبورکسانت، لیتیم، لوفکسیدین، منیزیم سولفات، متیل فنیدات، متوکلوپرامید، متی‌روسین، میانسرین، مینوسیکلین (سیستمیک)، نابیلون، اوکساتومید، اوکسوممازین، پرامپانل، پراملینتید، روفینامید، عوامل سروتونرژیک (خطر بالا)، سدیم اکسیبات، تترابنازین، تتراهیدروکانابینول، تتراهیدروکانابینول
مصرف قرص فلوفنازین در دوران بارداری و شیردهی
مصرف فلوفنازین در دوران بارداری ممنوع است زیرا میتواند خطر نقص مادرزادی را افزایش دهد. اگر باردار هستید یا فکر می‌کنید باردار هستید، مهم است که قبل از مصرف هر دارویی، از جمله فلوفنازین با پزشک خود صحبت کنید.
شرایط نگهداری داروی فلوفنازین
داروی فلوفنازین باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، پماد و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر قرص فلوفنازین
این مقاله به بررسی قرص فلوفنازین در درمان علائم روان پریشی، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. درمان علائم روان پریشی با قرص فلوفنازین به‌عنوان یکی از داروهای آنتی‌سایکوتیک نسل اول، نشان داده است که میتواند تأثیرات مثبتی در کنترل و مدیریت این علائم داشته باشد. فلوفنازین با تأثیر بر سیستم دوپامینرژیک مغز و مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین، به کاهش توهمات، هذیان‌ها و دیگر نشانه‌های روان پریشی کمک می‌کند. مطالعات متعدد و تجربه‌های بالینی گسترده نشان دادهاند که فلوفنازین میتواند به‌طور مؤثری علائم روان پریشی را کنترل کرده و به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
منبع سایت: Medscape
