اهمیت استفاده از قرص سروکوئل در درمان اختلالات روانی و خلقی، به دلیل اثربخشی آن در کاهش علائم حاد و نیز کمک به پیشگیری از عود بیماری‌ها است. با این حال، این دارو ممکن است عوارض جانبی متعددی به‌همراه داشته باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به افزایش وزن، خواب‌آلودگی و خطر ابتلا به دیابت اشاره کرد. به‌همین دلیل، استفاده از سروکوئل نیازمند نظارت دقیق پزشکی است تا تعادل بین منافع و مضرات آن به‌خوبی مدیریت شود.
اشکال دارویی سروکوئل
- قرص انتشار فوری: 25 میلی گرم، 50 میلی گرم، 100 میلی گرم، 200 میلی گرم، 300 میلی گرم، 400 میلی گرم
- قرص نسخه طولانی: 50 میلی گرم، 150 میلی گرم، 200 میلی گرم، 300 میلی گرم، 400 میلی گرم
موارد مصرف قرص سروکوئل
قرص سروکوئل برای درمان برخی اختلالات روانی و خلقی (مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، دورههای ناگهانی شیدایی یا افسردگی مرتبط با اختلال دوقطبی) استفاده میشود. سروکوئل به دسته‌ای از داروها تعلق دارد که به عنوان آنتی‌سایکوتیک‌های آتیپیک شناخته می‌شوند و با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز عمل می‌کند.
قرص سروکوئل ۲۵ برای چیست؟
قرص سروکوئل (Seroquel) با ماده موثره‌ی کوئتیاپین، یک داروی ضد روان‌پریشی است که برای درمان اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی (بایپولار) و افسردگی استفاده میشود. این دارو میتواند به بهبود علائم روانی نظیر توهمات، هذیان‌ها، نوسانات خلقی و اضطراب کمک کند.
دوز ۲۵ میلی‌گرمی سروکوئل در مراحل ابتدایی درمان یا به عنوان دوز کم شروع میشود و سپس به تدریج افزایش می‌یابد. این دارو همچنین برای اختلالات اضطرابی و بی‌خوابی نیز در برخی موارد تجویز میشود.
قرص سروکوئل 100 چیست؟
قرص سروکوئل 100 میلی‌گرمی نیز حاوی ماده مؤثره کوئتیاپین است و همانند سایر دوزهای این دارو، به عنوان یک داروی ضد روان‌پریشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. قرص سروکوئل 100 برای درمان اختلالات زیر تجویز میشود؛
- اسکیزوفرنی
- اختلال دوقطبی
- افسردگی مقاوم به درمان
- اضطراب یا بی‌خوابی شدید
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی سروکوئل
مکانیسم عمل داروی سروکوئل آنتی سایکوتیک آتیپیک مربوط به کلوزاپین است. علائم مثبت و منفی اختلالات روان‌پریشی را از طریق تضاد گیرنده‌های انتقال دهنده عصبی متعدد در مغز، از جمله دوپامین D1 و D2، هیستامین H1، آلفا1- و آلفا2-آدرنرژیک، و سروتونین نوع 1 و 2 (5-HT1A، 5-HT2) کاهش می‌دهد. هیچ تمایلی به بنزودیازپین و گیرنده‌های موسکارینی کولینرژیک ندارد. حذف در نیمه عمر 6 ساعت (انتشارفوری) و 7 ساعت (انتشار تمدید شده) و دفع از طریق ادرار (73%) و مدفوع (20%) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص سروکوئل
قرص سروکوئل را طبق دستور پزشک خود از طریق خوراکی معمولا یک بار در روز در عصر بدون غذا یا با یک وعده غذایی سبک مصرف کنید. توجه داشته باشید که قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب میل کرده و از جویدن یا خرد کردن دارو خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن قرص منجر به آزادسازی فوری محتوا و در نتیجه عوارض جانبی خواهد شد. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما، پاسخ به درمان و سایر داروهایی است که ممکن است مصرف کنید. این دارو را به طور منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در ساعت معینی مصرف کنید.
زمان مصرف قرص سروکوئل
قبل از مصرف قرص سروکوئل، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک سبب عوارض جانبی در بیمار میشود. حتی اگر احساس خوبی دارید به مصرف این دارو ادامه دهید. بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید. قطع ناگهانی این دارو در برخی بیماران سبب مشکلات خواب، حالت تهوع، سردرد، اسهال و تحریک پذیری شده است.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص سروکوئل، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله آب مروارید چشم، بیماری کبد، تعداد گلبول های سفید خون پایین (از جمله سابقه کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون ناشی از داروها)، اختلال تشنج، مشکل در بلع، مشکلات تیروئید، انسداد معده یا روده (مانند یبوست شدید، انسداد روده)، سابقه شخصی یا خانوادگی دیابت و… با پزشک مشورت کنید.
مصرف این دارو در برخی بیماران سبب گیجی (خواب آلودگی) و تاری دید شده است. در صورت بروز هر کدام از این موارد، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی است، خودداری کنید. قرص سروکوئل ممکن است باعث ایجاد شرایطی شود که بر ریتم قلب تأثیر می‌گذارد (طولانی شدن QT). طولانی شدن QT به ندرت میتواند باعث ضربان قلب سریع یا نامنظم جدی (به ندرت کشنده) و سایر علائم (مانند سرگیجه شدید، غش) شود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. این خطر ممکن است در صورت استفاده از داروهای خاص (مانند دیورتیک‌ها و قرص‌های آب) یا شرایطی مانند تعریق شدید، اسهال افزایش یابد.
موارد هشدار قرص سروکوئل
- افزایش خطر ابتلا به هیپرگلیسمی و دیابت؛ در برخی موارد، هیپرگلیسمی همزمان با استفاده از داروهای ضدروانپریشی آتیپیک با کتواسیدوز، کمای هیپراسمولار یا مرگ همراه است. کنترل قند خون بیماران پرخطر از نظر علائم هیپرگلیسمی از جمله پلی دیپسی، پلی اوری، پلی فاژی و ضعف ضروری است. قند خون را در بیماران دیابتی یا در معرض خطر دیابت به طور منظم کنترل کنید.
- افزایش فشار خون در کودکان و نوجوانان گزارش شده است. فشار خون را در آغاز و به طور دوره‌ای در طول درمان کنترل کنید.
- لکوپنی، نوتروپنی و آگرانولوسیتوز ممکن است رخ دهد. انجام شمارش کامل خون (CBC) در چند ماه اول درمان؛ در چنین بیمارانی، در صورت عدم وجود سایر عوامل ایجاد کننده، در اولین نشانه کاهش قابل توجه بالینی WBC، قطع درمان با قرص سروکوئل ۲۵ یا 100 را در نظر بگیرید.
- این دارو میتواند سطح پرولاکتین را افزایش دهد و افزایش میتواند در طول تجویز مزمن ادامه یابد. هیپرپرولاکتینمی ممکن است GnRH هیپوتالاموس را سرکوب کند و در نتیجه ترشح گنادوتروپین هیپوفیز را کاهش دهد. این به نوبه خود، ممکن است عملکرد تولید مثل را با اختلال در استروئیدوژنز گناد در بیماران زن و مرد مهار کند.
- علائم حیاتی ارتواستاتیک باید در بیمارانی که در معرض افت فشار خون هستند (بیماران مسن، بیماران مبتلا به کم آبی بدن، هیپوولمی، درمان همزمان با داروهای کاهنده فشار خون) کنترل شود.
- مصرف قرص سروکوئل ممکن است باعث خواب آلودگی، افت فشار خون وضعیتی، بی‌ثباتی حرکتی و حسی شود که ممکن است منجر به افتادن و در نتیجه شکستگی یا آسیب‌های دیگر شود. انجام ارزیابی کامل خطر سقوط هنگام شروع درمان آنتی سایکوتیک و به طور مکرر برای بیماران تحت درمان طولانی مدت آنتی سایکوتیک ضروری است.
موارد منع مصرف قرص سروکوئل
- حساسیت مفرط
موارد هشدار جدی قرص سروکوئل
- برای روان‌پریشی مرتبط با زوال عقل تایید نشده است. همانطور که در کارآزمایی‌های کنترل‌شده کوتاه مدت نشان داده شده است، بیماران مسن مبتلا به روان‌پریشی مرتبط با زوال عقل که با داروهای ضد روان‌پریشی درمان می‌شوند، در معرض افزایش خطر مرگ هستند. به نظر می‌رسد مرگ و میر در این کارآزمایی‌ها ماهیت قلبی عروقی (مانند نارسایی قلبی، مرگ ناگهانی) یا عفونی (مثلاً ذات الریه) داشته باشد.
- افزایش خطر تفکر و رفتار خودکشی در کودکان، نوجوانان و جوانانی که داروهای ضد افسردگی برای اختلال افسردگی اساسی و سایر اختلالات روانپزشکی مصرف می‌کنند. نسخه‌ها باید برای کمترین مقدار موثر درمانی نوشته شوند و مراقبان باید بروز خودکشی و رفتارهای مرتبط با آن را به پزشک اطلاع دهند.
عوارض قرص سروکوئل
یبوست، خواب آلودگی، ناراحتی معده، خستگی، افزایش وزن، تاری دید، خشکی دهان، افزایش فشارخون، راش، سردرد و… برخی از عوارض قرص سروکوئل می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل یبوست شدید، بی‌قراری، نیاز به حرکت، لرزش، تغییرات روحی و روانی (مانند افزایش اضطراب، افسردگی، افکار خودکشی)، اشکال در بلع، از دست دادن اشتها، زردی چشم یا پوست، قطع شدن تنفس در هنگام خواب، مشکل در ادرار کردن و… می‌باشد. در ادامه به برخی از عوارض قرص سروکوئل خواهیم پرداخت؛
- سرگیجه (1-18%)
- خستگی (3-14%)
- علائم خارج هرمی (1-13%)
- افزایش فشار خون دیاستولیک (41%)
- افزایش تری گلیسیرید (8-22%)
- افزایش کلسترول تام (7-18%)
- افزایش اشتها (2-12%)
- یبوست (6-11%)
- خشکی دهان (9-44%)
- سردرد (7-21)
- خواب آلودگی (18-57%)
- لرزش (2-8%)
- کمردرد (3-5%)
- افت فشار خون وضعیتی (2-7%)
- تاکی کاردی (1-6%)
- راش (4%)
تداخل دارویی سروکوئل
- تداخلات رده X (پرهیز): آکلیدینیوم، آمیسولپرید (خوراکی)، آزلاستین (نازال)، بروموپرید، برومپریدول، کابرگولین، سیمتروپیوم، کانیواپتان، الوکسادولین، فکسینیدازول، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایدلالیسیب، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، لفامولین، لووسولپیرید، متوکلوپرامید، اورفنادرین، اوکساتومید، اوکسوممازین، پارالدهید، پیموزاید، پیریبدیل، پوساکونازول، پتاسیم کلرید، پتاسیم سیترات، داروهای طولانی کننده فاصله QT (بیشترین خطر)، روفناسین، سولپیرید، تالیدومید، تیوتروپیوم، اومکلیدینیوم
- کاهش اثرات داروها توسط سروکوئل: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آمفتامین‌ها، داروهای ضد دیابت، داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)، عوامل معده روده‌ای (پروکینتیک)، ایتوپراید، گوانتیدین، لووسولپیرید، نیتروگلیسیرین، پیریبدیل، کیناگولید، سکرتین
- کاهش اثرات سروکوئل توسط داروها: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، کابرگولین، کاربامازپین، القاکننده‌های متوسط و قوی CYP 3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافتینیب، لیتیوم، میتوتان، پیریبدیل، ساریلومب، سیلتوکسیمب، گیاه علف چای، توسیلیزومب
مصرف قرص سروکوئل در دوران بارداری و شیردهی
نوزادانی که در سه ماهه سوم در معرض خطر علائم اکستراپیرامیدال یا ترک بعد از زایمان قرار دارند. داده‌های کلی موجود از مطالعات اپیدمیولوژیک منتشر شده در مورد زنان باردار که در معرض مواد مخدر قرار گرفته‌اند، خطر ابتلا به نقایص مادرزادی عمده، سقط جنین یا پیامدهای نامطلوب مادر یا جنین را نشان نداده است. خطراتی برای مادر در ارتباط با اسکیزوفرنی درمان نشده، دوقطبی I یا اختلال افسردگی اساسی و قرار گرفتن در معرض دارو در دوران بارداری وجود دارد.
علائم خارج هرمی یا ترک، از جمله بی‌قراری، هیپرتونی، هیپوتونی، لرزش، خواب آلودگی، دیسترس تنفسی و اختلال تغذیه در نوزادانی که در سه ماهه سوم بارداری در معرض دارو قرار گرفته‌اند، گزارش شده است. نوزادان را از نظر علائم اکستراپیرامیدال یا ترک کنترل کنید و علائم را به طور مناسب مدیریت کنید. برخی از نوزادان طی چند ساعت یا چند روز بدون درمان خاص بهبود و برخی دیگر نیاز به بستری داشتند.
تاثیر قرص سروکوئل در شیردهی
داده‌های محدودی از ادبیات منتشر شده وجود دارو را در شیر مادر در دوز نسبی نوزاد کمتر از 1% از دوز تنظیم‌شده با وزن مادر گزارش می‌دهند. هیچ عارضه جانبی ثابتی در نوزادانی که از طریق شیر مادر در معرض کوتیاپین قرار گرفته‌اند، گزارش نشده است. هیچ اطلاعاتی در مورد اثرات سروکوئل بر تولید شیر وجود ندارد. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به درمان و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی کودک شیرده ناشی از دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.
شرایط نگهداری داروی سروکوئل
داروی سروکوئل باید در دمای اتاق و به دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، پماد و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر قرص سروکوئل
این مقاله به قرص سروکوئل در درمان اختلالات روانی و خلقی، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص سروکوئل، با نام علمی کوئتیاپین، به‌عنوان یکی از داروهای مهم در درمان اختلالات روانی و خلقی، نقشی اساسی در مدیریت و بهبود علائم بیماری‌هایی همچون اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، و افسردگی مقاوم به درمان ایفا می‌کند. تحقیقات و شواهد بالینی نشان داده‌اند که سروکوئل میتواند به‌طور موثری به کنترل علائم حاد و نیز پیشگیری از عود این اختلالات کمک کند.
