اوتالژیا (Otalgia) در اصطلاح پزشکی به ناراحتی یا درد تجربه شده در گوش و به عبارتی گوش درد اطلاق می‌شود. گوش درد ممکن است در اثر عوامل مختلفی مانند عفونت، التهاب، تجمع مایعات، آسیب یا شرایط بهداشتی و پزشکی مختلفی ایجاد شود. این عارضه می‌تواند افراد را در تمام سنین تحت تاثیر قرار دهد و سلامتی و فعالیت‌های روزانه آنها را مختل سازد.
گوش درد در صورتیکه شدت داشته باشد، حتما باید از طریق مداخله پزشکی مورد درمان سریع قرار گیرد اما در موارد خفیف می‌توان از درمان خانگی گوش درد استفاده کرد. این مقاله، ضمن ارائه پاره‌ای توضیحات پیرامون علائم و علل گوش درد، برخی از روش‌های امتحان شده و موثر برای درمان خانگی گوش درد را ارائه کرده است.
علائم گوش درد کودکان و بزرگسالان
علائم گوش درد بسته به شرایط زمینه‌ای مختلف، می‌تواند به صورت‌های گوناگونی تظاهر نماید. در حالت کلی، علائم شایع شامل درد شدید یا مبهم در گوش است که می‌تواند از ناراحتی خفیف تا درد شدید و ضربان دار متغیر باشد. افراد همچنین ممکن است احساس پری یا فشار در گوش، همراه با خارش یا سوزش را تجربه کنند. در برخی موارد، ترشحات گوش، تغییر در میزان شنوایی یا حتی سرگیجه و مشکلاتی در حفظ تعادل بدن به هنگام حرکت به همراه گوش درد دیده می‌شوند.
تورم، قرمزی و حساسیت در اطراف گوش یا مجرای گوش نیز می‌تواند نشان دهنده گوش درد باشد. توجه داشته باشید که در صورت تداوم درد، بدتر شدن یا همراه شدن با علائم نگران کننده دیگری چون تب، تخلیه چرک یا مشکل در شنوایی، مراجعه به پزشک باید در اولویت اول قرار گیرد.
دلایل گوش درد کودکان و بزرگسالان
گوش درد می‌تواند ناشی از علل مختلفی باشد، از جمله عفونت در گوش میانی (اوتیت میانی) یا گوش خارجی (اوتیت خارجی) که منجر به التهاب و درد در کانال گوش می‌شود. علل مختلفی منجر به گوش درد می‌شوند از قبیل؛ تجمع جرم گوش، عفونت سینوسی، مشکلات دندانی مانند آبسه دندان، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)، اشیاء خارجی در گوش، تروما یا آسیب به گوش، تغییرات فشار هوا (مانند مسافرت هوایی) و شرایط زمینه‌ای دیگری چون درد ارجاعی ناشی از عفونت‌های گلو. علاوه بر این، عوامل دیگری مانند اختلال در عملکرد شیپور استاش، آلرژی یا حتی استرس و تنش نیز ممکن است به ناراحتی گوش کمک کنند.
بیشتر بخوانید: علت گوش درد چیست؟
گوش درد در بزرگسالان و کودکان
گوش درد می‌تواند بزرگسالان و کودکان را تحت تاثیر قرار دهد، اما بعضاً تفاوت‌هایی در علل و تظاهرات بین دو گروه سنی به چشم می‌خورد. در بزرگسالان، علل شایع گوش درد عبارتند از عفونت گوش میانی (اوتیت میانی)، عفونت گوش خارجی (اوتیت خارجی)، اختلال عملکرد شیپور استاش، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)، عفونت دندان و درد ارجاعی ناشی از شرایطی مانند سینوزیت یا عفونت گلو. اما در کودکان، گوش درد اغلب با عفونت گوش میانی همراه است، زیرا شیپور استاش کودکان کوتاه‌تر و افقی‌تر است و لذا گوش آنها را مستعد انسداد و عفونت می‌کند. کودکان همچنین ممکن است به دلیل دندان درآوردن، وارد کردن اشیاء خارجی به گوش، ضربه یا برودت هوا دچار گوش درد شوند.
درمان خانگی گوش درد برای کودکان و بزرگسالان
بطوریکه گفته شد، گوش درد چنانچه دارای شدت زیادی باشد، حتماً باید به پزشک مراجعه کرد اما در شرایطی که درد گوش در حد خفیف یا نزدیک به متوسط باشد، می‌توان با استفاده از درمان‌های خانگی، آنرا مدیریت و بهبود بخشید. در ادامه برخی از روش‌های درمان خانگی گوش درد معرفی می‌شوند.
- روغن زیتون: روغن زیتون به دلیل مزایای بالقوه‌ای که در نرم کردن جرم گوش و کاهش درد دارد، از دیرباز برای تخلیه جرم و تسکین درد در ناحیه گوش مورد استفاده قرار می‌گرفته است. روغن زیتون گرم می‌تواند به تجزیه جرم‌های سخت شده گوش کمک کند و حذف آن را به طور طبیعی یا در طول معاینه پزشکی آسان تر نماید. گرمای ملایم روغن همچنین باعث تسکین کانال گوش، کاهش التهاب و تسکین درد می‌شود. روغن زیتون همچنین دارای خاصیت ضد میکروبی طبیعی است و قادر به پیشگیری یا درمان عفونت‌های جزئی گوش است.
- سیر: سیر به دلیل خواص طبیعی خود قادر به کاهش درد و مبارزه با عفونت بوده و نقش مفید و شگفت‌انگیزی در کاهش گوش درد دارد. سیر حاوی آلیسین است، ترکیبی که دارای خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی می‌باشد. استفاده از چند قطره روغن سیر در گوش می‌تواند محیط داخلی کانال گوش را کاملاً ضد عفونی کرده و از التهاب و درد آن بکاهد. در صورتیکه روغن سیر در دسترس نباشد، می‌توانید یک حبه سیر را پوست بگیرید و به همان حالت یا به شکل خرد کرده در کانال گوشتان قرار دهید. علاوه بر این، توانایی سیر در تقویت سیستم ایمنی به مبارزه با عفونت‌ها و ارتقاء سلامت کلی بدن بسیار مفید است.
- پیاز: پیاز نیز مانند سیر، دارای خواصی منحصر بفرد و متعددی است. پیاز به دلیل دارا بودن کوئرستین، اثرات ضد میکروبی، ضد ویروسی، ضد التهابی و آنتی اکسیدانی بسیاری دارد. این خواص به ما کمک می‌کنند تا میزان عفونت گوش را کنترل کرده و از التهاب و درد آن بکاهیم. در بین انواع پیاز، پیاز قرمز بخاطر برخورداری از آنتی اکسیدان بیشتر، به مراتب بهتر است.
روش استفاده از پیاز در درمان خانگی گوش درد به دو صورت ممکن است: در شکل اول می‌توان پیاز خام را رنده کرده و چند قطره در مجرای گوش آسیب دیده بچکانیم. در حالت دوم، می‌توان پیاز را به مدت 15 دقیقه جوشانده و سپس پیاز را فشار داده و از آب آن به میزان چند قطره داخل گوش ریخت. در هر دو حالت، پس از ریختن آب پیاز به داخل مجرای گوش، مقداری از پیاز خام یا پخته شده را روی گوش قرار دهید تا اثرگذاری بیشتری حاصل شود.
- روغن خراطین: مولین، گیاهی است که به دلیل خواص دارویی‌اش شناخته شده است، به دلیل اثرات ضد التهابی و ضد درد، مولین می‌تواند برای گوش درد مفید باشد. روغن خراطین که از گل‌های این گیاه به دست می‌آید، معمولاً در طب گیاهی برای کمک به کاهش درد و ناراحتی گوش استفاده می‌شود. اعتقاد بر این است که این روغن التهاب مجرای گوش را کاهش داده و درد ناشی از گوش درد را تسکین می‌دهد. روغن خراطین بصورت قطره گوش و بعنوان درمانی طبیعی و ملایم برای ناراحتی گوش می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
- روغن درخت چای: روغن درخت چای یک ماده طبیعی قوی برای درمان گوش درد است. روغن درخت چای که به دلیل خواص ضد میکروبی و ضد التهابی خود شناخته شده است، برای مبارزه با عفونت‌ها و کاهش التهاب در کانال گوش بسیار مفید است. اگر روغن درخت چای به خوبی رقیق شده و به صورت موضعی در اطراف گوش مالیده شود، تا حد زیادی به کاهش درد و ناراحتی مرتبط با گوش کمک خواهد کرد. خواص ضد میکروبی این روغن باعث از بین رفتن باکتری‌ها یا قارچ‌هایی می‌شود که ممکن است باعث گوش درد شده باشند. توجه داشته باشید از این روغن نباید در کودکان و به ویژه خردسالان استفاده کرد.
- بابونه: بابونه، یک گیاه چند منظوره با خواص ضد التهابی و آرام بخش، می‌تواند برای گوش درد مفید باشد. چای بابونه که از گل‌های خشک گیاه بابونه تهیه می‌شود، به خاطر اثرات تسکین‌دهنده‌اش معروف است و می‌تواند به کاهش درد و التهاب گوش کمک کند. خواص ضد التهابی بابونه می‌تواند به کاهش تورم و ناراحتی در گوش کمک و آن را به یک درمان طبیعی برای گوش درد تبدیل کند. چای بابونه به عنوان کمپرس گرم یا استفاده از روغن بابونه در اطراف گوش قادر به تسکین درد و افزایش آرامش است.
- رایحه درمانی: استفاده از رایحه اسانس‌ها نیز روش موثری برای تسکین گوش درد می‌باشد. برخی از گیاهان از قبیل اسطوخودوس، بابونه، درخت چای و نعناع فلفلی دارای خواص ضد التهابی، ضد درد و ضد میکروبی هستند و می‌توانند به کاهش درد و ناراحتی گوش کمک کنند. اگر اسانس این گیاهان بصورت استشمام (رایحه درمانی) استفاده شود، می‌تواند به کاهش درد و التهاب در قسمت‌های داخلی گوش که با حلق و مجرای بینی در ارتباط قرار دارند، کمک نماید.
- کمپرس گرم و سرد: استفاده از کمپرس گرم و سرد نیز از جمله روش‌های رایج در تسکین گوش درد هستند. گرما درمانی از طریق کمپرس گرم یا پدهای گرم کننده، باعث افزایش جریان خون در گوش و در نتیجه، کاهش التهاب و درد می‌شود. سرما درمانی هم به همین ترتیب باعث بی حس شدن ناحیه درد و کاهش التهاب و تورم می‌شود. برای این منظور، می‌توان از کیسه‌های سرد یا یخ‌های پیچیده شده در پارچه استفاده کرد. توجه داشته باشید که کمپرس گرم و سرد در مورد کودکان باید با احتیاط بیشتری مورد استفاده قرار گیرند تا از آسیب‌های پوستی و … جلوگیری شود.
- شیر مادر: در کودکان خردسال و نوزادان، گوش درد یکی از مسائل رایج است. در چنین مواردی، چکاندن چند قطره شیر مادر به داخل مجرای گوش می‌تواند ضمن عفونت زدایی از داخل کانال گوش، التهاب و درد را بطور قابل توجهی کاهش دهد.
- ارتفاع: هنگامیکه کودکان دچار گوش درد می‌شوند، آنها را طوری بخوابانید که گوش آسیب دیده رو به بالا باشد. در این حالت، تخلیه مایع جمع شده در گوش و فشار ناشی از آن با سهولت بیشتری انجام می‌گیرد.
- استفاده از مسکن‌های بدون نسخه: در مواردی که درد با روش‌های قبلی تسکین نیابد، می‌توان از طریق مصرف مسکن‌های بدون نسخه‌ای چون استامینوفن، ایبوپروفن یا قطره گوش درد تا حد زیادی درد را کنترل کرده و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرد. این داروها باعث کاهش التهاب و درد شده و در صورت وجود تب، آنرا نیز کاهش می‌دهند. فقط باید توجه داشته باشید که دوز مصرفی آنها در بزرگسالان و کودکان متفاوت می‌باشد.
پیشگیری از گوش درد کودکان و بزرگسالان
ایجاد تغییراتی جزئی در سبک زندگی می‌تواند به پیشگیری از ابتلا گوش درد کمک موثری نماید. برای این منظور سعی کنید تا موارد زیر را مورد توجه قرار دهید:
| اجتناب از محرک‌ها | سعی کنید تا از دود سیگار و تنباکو و سایر محرک‌های محیطی که می‌توانند باعث عفونت و تشدید گوش درد شوند، دوری کنید. این موضوع بویژه در مورد کودکان بسیار مهم است. |
| رعایت بهداشت گوش | گوش‌های خود را پس از استحمام، به آرامی تمیز کنید. |
| محافظت از گوش | در محیط‌های پر سر و صدا یا هنگام شنا از محافظ گوش استفاده کنید تا از آسیب به مجرای گوش جلوگیری شود. |
| مدیریت آلرژی | اگر آلرژی دارید، مدیریت موثر آن می‌تواند به کاهش خطر عفونت گوش و درد ناشی از آن کمک کند. |
| آبرسانی | نوشیدن آب کافی برای بدن یکی از ضروریات اساسی است. هیدراته بودن بدن باعث می‌شود که در صورت ابتلا به سرماخوردگی و احتقان سینوسی و گوش درد ناشی از آن، مخاط سینوسی براحتی تخلیه شود و از تشدید عفونت جلوگیری شود. |
| استراحت | استراحت کافی باعث افزایش قدرت ایمنی بدن و توان مقابله با انواع بیماری‌ها و بخصوص باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌شود. بنابراین، افرادی که استراحت کافی دارند، کمتر در معرض خطر ابتلا به عفونت و درد گوش قرار دارند. |
جمع‌بندی
گوش درد یکی از عارضه‌های شایع در بین کودکان و بزرگسالان است که بویژه در فصول سرد بیشتر دیده می‌شود. گوش درد می‌تواند در شدت‌های مختلفی تظاهر نماید. صرف نظر از علت گوش درد، چنانچه درد و عفونت گوش از حد متوسط بیشتر باشد و علائمی چون سرگیجه و عدم تعادل، درد شدید، ترشح چرک، مشکل شنوائی دیده شود، حتماً در اسرع وقت به پزشک باید مراجعه نمود. اما در مواردی که علائم گوش درد خفیف باشند، می‌توان با اتکاء به روش‌هایی ساده و در دسترس، نسبت به درمان خانگی گوش درد در کودکان و بزرگسالان اقدام نمود. نظرات خود را در بخش کامنت مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز با ما در میان بگذارید.
