داروی ایپراتروپیوم

تنگی نفس یکی از علائم اختلالات تنفسی است که ممکن است از عوامل مختلفی ناشی شود و بر کیفیت زندگی افراد تأثیر منفی بگذارد. یکی از داروهای مؤثر در کنترل تنگی نفس، ایپراتروپیوم نام دارد. این دارو از خانواده آنتی‌کولینرژیک‌ها است و به‌عنوان یک مهارکننده‌ی گیرنده‌های موجود در مسیرهای هوایی تنفسی، در بهبود علائم تنگی نفس موثر می‌باشد. با توجه به افزایش شیوع بیماری‌های تنفسی و اهمیت کنترل تنگی نفس، آشنایی با ویژگی‌ها، مزایا، و محدودیت‌های داروی ایپراتروپیوم (Ipratropium) امری ضروری به نظر می‌رسد.

اشکال دارویی ایپراتروپیوم

1. اسپری استنشاقی با دوز اندازه گیری شده: 17 میکروگرم/فعال
2. محلول نبولیزه شده: 02٪

موارد مصرف اسپری استنشاقی ایپراتروپیوم

ایپراتروپیوم برای کنترل و پیشگیری از علائم (خس خس سینه و تنگی نفس) ناشی از بیماری مداوم ریوی (بیماری انسدادی مزمن ریه-COPD که شامل برونشیت و آمفیزم است) استفاده می‌شود. داروی ایپراتروپیوم با شل کردن ماهیچه‌های اطراف راه‌های هوایی کار می‌کند تا سبب باز شدن و کاهش تنگی نفس شود. کنترل علائم مشکلات تنفسی می‌تواند در کاهش زمان از دست رفته برای کارهای روزمره خود موثر باشد. برای جلوگیری از علائم بیماری ریوی، این دارو باید به طور منظم استفاده شود تا موثر باشد. برای خس خس سینه یا تنگی نفس ناگهانی از اسپری تسکین دهنده سریع خود (مانند آلبوترول که در برخی کشورها سالبوتامول نیز نامیده می‌شود) استفاده کنید، مگر اینکه پزشکتان دستور دیگری بدهد.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Ipratropium

مکانیسم عمل داروی ایپراتروپیوم عامل آنتی کولینرژیک (پاراسمپاتولیتیک) است که با مخالفت با عمل استیل کولین، رفلکس‌های واگال را مهار می‌کند. این دارو از افزایش غلظت کلسیم داخل سلولی ناشی از برهمکنش استیل کولین با گیرنده‌های موسکارینی بر روی عضلات صاف برونش جلوگیری می‌کند. شروع جذب دارو در 15 دقیقه و حداکثر زمان پلاسما 1-3 ساعت می‌باشد. متابولیت‌ها شامل N-ایزوپروپیل نورتروپیوم متوبرومید، a- فنیل آکریلیک اسید-N-ایزوپروپیل نورتروپین- استر متوبرومید و… است و دفع از طریق ادرار (46%) صورت می‌گیرد.

مقدار مصرف داروی Ipratropium

داروی ایپراتروپیوم (Ipratropium) را طبق دستور پزشک، معمولاً 4 بار در روز، از طریق استنشاق استفاده کنید. هنگام پرایمینگ اسپری استنشاقی، حتماً اسپری را از صورت دور کنید تا دارو وارد چشم شما نشود. در صورت ورود به چشم ممکن است باعث درد، تحریک چشم، تاری دید موقت و سایر تغییرات بینایی شود. هنگام استفاده از استنشاقی، لب‌های خود را محکم در اطراف قطعه دهان قرار دهید و چشمان خود را بسته نگه دارید.

اگر دوز تجویز شده شما 2 پاف است، حداقل یک دقیقه بین آن‌ها صبر کنید. اگر همزمان از سایر داروهای استنشاقی استفاده می‌کنید، حداقل 1 دقیقه بین مصرف هر دارو صبر کنید. پس از استفاده از استنشاقی، دهان خود را بشویید تا از خشکی دهان و تحریک گلو جلوگیری کنید.

زمان مصرف اسپری استنشاقی ایپراتروپیوم

قبل از مصرف داروی ایپراتروپیوم، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو را با دقت بررسی کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. هفته‌ای یک بار دهانی دستگاه استنشاقی را با آب تمیز کنید. قبل از استفاده مجدد، اجازه دهید به طور کامل در هوا خشک شود. بدون مشورت با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک تاثیری بر روند بهبودی شما نداشته و تنها سبب عوارض جانبی خواهد شد. اگر علائم شما بهبود نیافت یا بدتر شد، به پزشک خود اطلاع دهید.

نحوه مصرف اسپری ایپراتروپیوم

1. این دارو برای بیماری مزمن انسدادی ریه به صورت استنشاقی در 2 حرکت (34 میکروگرم) هر 6 ساعت مصرف می‌شود که مقدار کلی نباید از 12 بار در روز (408 میکروگرم در روز) تجاوز کند. همچنین، دوز مصرفی نبولایزر، 2.5 میلی لیتر (500 میکروگرم) هر 6-8 ساعت می‌باشد.
2. برای کنترل تشدید آسم حاد (خارج از برچسب)، این دارو به صورت استنشاقی در 8 حرکت (136 میکروگرم) در 20 دقیقه به مدت 3 ساعت استفاده کنید.
3. قبل از استفاده اولیه با رها کردن 2 اسپری آزمایشی در هوا، اسپری را آماده کنید. در صورت عدم استفاده برای بیش از 3 روز پرایمینگ را تکرار کنید. همچنین، در درمان تشدید آسم حاد با استنشاقی، آگونیست بتا کوتاه اثر (SABA) باید همزمان تجویز شود.
4. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. این دارو اگر در فواصل مساوی استفاده شود، بهترین اثر را دارد.
5. اگر اسپری مسدود شد، نوک بینی را حدود یک دقیقه زیر آب گرم نگه دارید. نوک بینی را خشک کنید و دوباره اسپری را پرایم کنید. از یک جسم تیز برای پاک کردن اسپری استفاده نکنید.
6. همچنین، ممکن است در روز اول پس از استفاده از این دارو احساس بهتری داشته باشید، اما ممکن است تا 2 هفته طول بکشد تا از فواید کامل این دارو بهره‌مند شوید. اگر وضعیت شما بهبود نیافت یا بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی ایپراتروپیوم، اگر به آن یا تیوتروپیوم و به آتروپین و سایر داروهای نوع بلادونا حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم (نوع بسته شدن زاویه)، مشکل در ادرار کردن (مثلاً به دلیل بزرگ شدن پروستات)، مشکلات ریوی و… با پزشک در رابطه با خطرات این دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط و هشدار داروی ایپراتروپیوم (ipratropium) خواهیم پرداخت؛

1. عوامل گشادکننده برونش استنشاقی ممکن است باعث برونکواسپاسم متناقض تهدید کننده زندگی شوند که باید از پاسخ ناکافی افتراق داده شود.
2. واکنش‌های افزایش حساسیت (بثورات پوستی، خارش، آنژیوادم، کهیر غول پیکر، اسپاسم حنجره) گزارش شده است. در صورت بروز این موارد، فوراً درمان را قطع کنید و از درمان جایگزین استفاده کنید.
3. این دارو ممکن است باعث احتباس ادرار شود؛ در بیماران مبتلا به هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) یا انسداد گردن مثانه با احتیاط مصرف شود.
4. در بیماران مبتلا به میاستنی گراویس احتیاط کنید. همچنین، ممکن است گلوکوم با زاویه باریک را بدتر کند.
5. استنشاق یا نبولایزر برای درمان اولیه اپیزودهای حاد برونش اسپاسم نشان داده نشده است و درمان نجات مورد نیاز است.
6. مصرف این دارو در برخی بیماران سبب گیجی و خواب آلودگی شده است. در صورت بروز، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی دارند، پرهیز کنید. تا حد امکان رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات را به زمان دیگری موکول کنید.

موارد منع مصرف داروی ایپراتروپیوم

1. حساسیت مفرط مستند به ایپراتروپیوم، آتروپین یا مشتقات

عوارض داروی ایپراتروپیوم (Ipratropium)

سرگیجه، حالت تهوع، ناراحتی معده، خشکی دهان یا یبوست، سرگیجه، خواب آلودگی، تنگی نفس، برونشیت، کمردرد، سرفه و… برخی از عوارض داروی ایپراتروپیوم می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. این دارو ممکن است بلافاصله پس از مصرف باعث بدتر شدن ناگهانی مشکلات تنفسی شود. اگر دچار بدتر شدن ناگهانی تنفس شدید، از استنشاق سریع تسکین دهنده خود استفاده کرده و فوراً کمک پزشکی دریافت کنید. برخی از عوارض جانبی داروی ایپراتروپیوم (Ipratropium) شامل موارد زیر می‌باشد؛

1. برونشیت (10-23%)
2. تشدید بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) (8-23%)
3. سینوزیت (1-14%)
4. تنگی نفس (4-10%)
5. عفونت دستگاه ادراری (UTI) (2-10%)
6. سردرد (5-9%)
7. علائم آنفولانزا (2-8٪)
8. کمردرد (2-7%)
9. سرفه (5.9%)
10. سوء هاضمه (1-5%)
11. خشکی دهان (2-4٪)
12. سرگیجه (1-3%)
13. حالت تهوع (2.8%)

تداخل دارویی ایپراتروپیوم

1. تداخلات رده X (پرهیز): آکلیندینیوم، داروهای آنتی کولینرژیک، سیمتروپیوم، الوکسادولین، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، لووسولپرید، لوکساپین، اوکساتومید، پتاسیم کلرید، پتاسیم سیترات، روفناسین، تیوتروپیوم، اومکلیدینیوم
2. کاهش اثرات داروها توسط ایپراتروپیوم: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، پروکاینتیک ها، ایتوپرید، لووسولپرید، متاکولین، نیتروگلیسیرین، سکرتین
3. افزایش اثرات داروها توسط ایپراتروپیوم: داروهای آنتی کولینرژیک، فراورده‌های حاوی کانابینوئید، سیمتروپیوم، الوکسادولین، گلوکاگون، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، لوکساپین، میرابگرون، آگونیست های اوپیوئیدی، پتاسیم کلرید، پتاسیم سیترات، راموسترون، روفناسین، تیازید و دیورتیک های شبه تیازید، تیوتروپیوم، توپیرامات
4. افزایش اثرات ایپراتروپیوم توسط داروها: آکلیندینیوم، آمانتادین، فراورده‌های حاوی سم بوتولینوم، کلرال بتائین، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، میانسرین، اوکساتومید، پراملینتید، اومکلیدینیوم

مصرف داروی ایپراتروپیوم (Ipratropium) در دوران بارداری و شیردهی

ایپراتروپیوم پس از استنشاق خوراکی به طور سیستمیک جذب می‌شود. بنابراین، انتظار نمی‌رود که مصرف مادر منجر به قرار گرفتن جنین در معرض دارو شود. تجربه استفاده از ایپراتروپیوم بروماید در زنان باردار طی چندین دهه، بر اساس ادبیات منتشر شده، از جمله مطالعات کوهورت و مطالعات مورد مشاهده‌ای، خطر ابتلا به نقص مادرزادی عمده، سقط جنین یا پیامدهای نامطلوب مادر یا جنین را شناسایی نکرده است. بر اساس مطالعات حیوانی تولیدمثل حیوانی، هنگامی که ایپراتروپیوم بروماید به موش‌های باردار و خرگوش‌ها در طول اندام‌زایی در دوزهای تقریباً 200، 40000 و 10000 بار، به ترتیب حداکثر دوز استنشاقی توصیه شده روزانه برای انسان تجویز شد، هیچ شواهدی از تغییرات ساختاری مشاهده نشد.

تاثیر داروی ایپراتروپیوم (Ipratropium) در شیردهی

هیچ داده‌ای در مورد وجود دارو در شیر انسان یا حیوان، اثرات آن بر شیرخواران یا تولید شیر وجود ندارد. اگرچه کاتیون‌های چهارتایی نامحلول در چربی وارد شیر مادر می‌شوند، اما غلظت دارو در پلاسما پس از دوزهای درمانی استنشاقی کم است. بنابراین، انتظار می‌رود سطح دارو در شیر مادر کم باشد. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به دارو و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی کودک شیرخوار ناشی از دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.

شرایط نگهداری داروی Ipratropium

داروی ایپراتروپیوم باید در دمای اتاق و به دور از نور آفتاب نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال مختلف دارویی از جمله قرص، شربت، کپسول، شیاف و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.

کلام آخر داروی ایپراتروپیوم

در این مقاله، به بررسی نقش مهم داروی ایپراتروپیوم در کنترل تنگی نفس از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداختیم و تأثیرات بارز این دارو در مدیریت علائم تنگی نفس را بررسی کردیم. ایپراتروپیوم به عنوان یک آنتی‌کولینرژیک با مکانیسم‌های عمل دقیق در مسیرهای تنفسی، نقش بسیار مؤثری در بهبود علائم تنگی نفس ایفا می‌کند. همچنین، به تشریح مکانیسم عمل ایپراتروپیوم (Ipratropium) در مسیرهای هوایی تنفسی پرداخته و تأثیرات مثبت آن در گسیل عوارض تنگی نفس و بهبود عملکرد تنفسی را بیان کردیم.

منبع سایت: Medscape