قرص رانیتیدین

مشکلات مرتبط با سیستم گوارش از جمله اسید معده به یکی از مسائل شایع و مزاحم در جوامع تبدیل شده است. افزایش تنش‌های روزمره، عوامل تغذیه‌ای نامناسب، استفاده از داروها و فشارهای روانی ممکن است به افزایش تولید اسید معده و بروز مشکلاتی همچون سوزش معده و زخم‌های گوارشی منجر گردد. در این زمینه، داروهای ضداسیدی به عنوان گزینه‌های مؤثر و مناسب مطرح شده‌اند. در این مقاله، ما به بررسی اسید معده و چگونگی عملکرد داروی رانیتیدین در کاهش تولید اسید معده و درمان مشکلات مرتبط با آن می‌پردازیم.

با توجه به مطالعات انجام شده و احتمال سرطانزا بودن مصرف طولانی مدت رانیتیدین، چند سالیست که این دارو از بازارهای جهانی و نیز داخلی جمع آوری و حذف شده است. لذا مطالب ارائه شده فقط جهت اطلاع بوده و مصرف این دارو اصلا توصیه نمیگردد.

رانیتیدین (Ranitidine) یک داروی از گروه آنتاگونیست‌های گیرنده‌های H2 مخصوصاً گیرنده‌های H2 تولید کننده اسید است که در کاهش اسید معده و بهبود شرایط معده نقش دارد.

اشکال دارویی رانیتیدین

1. محلول تزریقی: 25 میلی گرم در میلی لیتر
2. شربت: 15 میلی گرم در میلی لیتر
3. قرص: 75 میلی گرم، 150 میلی گرم، 300 میلی گرم
4. کپسول: 150 میلی گرم، 300 میلی گرم

موارد مصرف قرص رانیتیدین

داروی رانیتیدین نوعی آنتی هیستامین است که از ترشح اسید معده جلوگیری کرده و برای درمان زخم معده یا روده استفاده می‌شود. بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)، وضعیتی که در آن جریان معکوس اسید از معده باعث سوزش سر دل و آسیب لوله غذا (مری) می‌شود. این دارو در شرایطی که معده بیش از حد اسید تولید می‌کند (مانند سندرم زولینگر-الیسون)، قابل استفاده است. همچنین بدون نسخه برای پیشگیری و درمان علائم سوزش سر دل مرتبط با سوء هاضمه اسیدی و ترش کردن معده استفاده می‌شود. رانیتیدین در دسته‌ای از داروها به نام مسدود کننده‌های H2 قرار دارد که مقدار اسید ساخته شده در معده را کاهش می‌دهد.

موارد مصرف رانیتیدین در بزرگسالان

1. بیماری بازگشت اسید به مری
2. زخم معده، خوش خیم
3. ازوفاژیت فرسایشی
4. شرایط بیش از حد ترشح
5. پیشگیری از زخم استرس (خارج از برچسب)

موارد مصرف رانیتیدین در کودکان

1. زخم فعال اثنی عشر / معده
2. بیماری بازگشت اسید به مری
3. ازوفاژیت فرسایشی

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Ranitidine

آنتاگونیست گیرنده H2؛ گیرنده‌های H2 سلول‌های جداری معده را مسدود می‌کند و منجر به مهار ترشحات معده می‌شود. جذب با فراهمی زیستی 50% خوراکی و 90-100 ٪ تزریق عضلانی می‌باشد. این دارو در کبد متابولیزه شده و متابولیت‌ها شامل رانیتیدین N-اکسید، دسمتیل رانیتیدین، رانیتیدین S-اکسید (غیر فعال) می‌باشد. برخلاف سایمتیدین، رانیتیدین آنزیم‌های میکروزومی را مهار نمی‌کند. حذف در نیمه عمر 2.5-3 ساعت (خوراکی؛ با CrCl 25-35 میلی لیتر در دقیقه به 4.8 ساعت افزایش می‌یابد) و 2-2.5 ساعت (تزریق داخل وریدی) صورت می‌گیرد.

مقدار مصرف داروی Ranitidine

داروی رانیتیدین (Ranitidine) معمولاً یک بار در روز هنگام خواب یا دو تا چهار بار در روز مصرف می‌شود. برای جلوگیری از علائم، 30 تا 60 دقیقه قبل از خوردن یا نوشیدن غذاهایی که باعث سوزش سر دل می‌شوند، دارو را مصرف کنید. قرص‌ها و گرانول‌های جوشان رانیتیدین را در یک لیوان پر (6 تا 8 اونس [180 تا 240 میلی لیتر]) آب قبل از نوشیدن حل کنید. رانیتیدین بدون نسخه را بیش از 2 هفته مصرف نکنید مگر اینکه پزشک به شما دستور دهد. اگر علائم سوزش سر دل، سوء هاضمه اسیدی یا ترش معده بیش از 2 هفته طول کشید، مصرف دارو را قطع کرده و با پزشک خود تماس بگیرید.

زمان مصرف قرص رانیتیدین

1. در 1 آوریل 2020، FDA درخواست حذف تمام محصولات رانیتیدین (Zantac) از بازار کرد. متخصصان مراقبت‌های بهداشتی باید تجویز و توزیع رانیتیدین را برای بیماران متوقف کنند. درباره داروهای جایگزین تایید شده برای استفاده‌های مشابه که خطرات مشابه NDMA را ندارند، با پزشک مشورت کنید.

     یکی از گزینه‌های جایگزین و ایمن برای این دارو، شربت رفلاکس معده برنیسکون سولویتا است. این شربت ترکیبی قلیایی از کربنات کلسیم، سدیم آلژینات و سدیم بی کربنات است و با ایجاد محیط قلیایی در معده، به درمان علائم رفلاکس کمک می‌کند و تا 4 ساعت مانع از بازگشت محتویات معده به مری می‌شود. 

2. رانیتیدین برای بیماری بازگشت اسید به مری 150 میلی گرم هر 12 ساعت به صورت خوراکی یا 50 میلی گرم در 6-8 ساعت به صورت تزریق داخل وریدی و عضلانی مصرف می‌شود.

3. دوز مصرفی برای درمان زخم معده خوش خیم، 150 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت یا 300 میلی گرم به صورت خوراکی قبل از خواب می‌باشد. همچنین برای حفظ التیام 150 میلی گرم به صورت خوراکی در هنگام خواب مصرف می‌شود.

4. در جهت درمان ازوفاژیت فرسایشی، 150 میلی گرم به صورت خوراکی هر 6 ساعت یا 50 میلی گرم به صورت تزریق داخل وریدی یا عضلانی در 6-8 ساعت استفاده می‌شود.

5. دوز مصرفی برای شرایط بیش از حد ترشح 150 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت می‌باشد. این مقدار دوز برای تزریق، 50 میلی گرم (2 میلی لیتر) به صورت تزریق عضلانی و یا متناوب بولوس وریدی یا انفوزیون در 6-8 ساعت تجویز می‌شود.

6. دوزهای مکرر ممکن است لازم باشد. دوز را فردی کنید و تا زمانی که نشان داده شده است ادامه دهید. دوزهای تا 6 گرم در روز برای بیماری شدید استفاده شده است. انفوزیون وریدی را با 1 میلی‌گرم بر کیلوگرم در ساعت شروع کنید، سپس با افزایش 0.5 میلی‌گرم بر کیلوگرم در ساعت با توجه به برون ده اسید معده (تا 2.5 میلی‌گرم بر کیلوگرم در ساعت یا 220 میلی‌گرم در ساعت) به سمت بالا تنظیم کنید.

مقدار مصرف داروی رانیتیدین در کودکان

1. داروی رانیتیدین (Ranitidine) در جهت درمان زخم فعال اثنی عشر / معده در کودکان، 4-8 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت استفاده می‌شود. همچنین دوز نگهداری دارو 2-4 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی مصرف خواهد شد و مقدار دوز تزریقی 2-4 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تزریق داخل وریدی تقسیمی در 6-8 ساعت می‌باشد.
2. این دارو برای بیماری بازگشت اسید به مری در کودکان 1 ماه تا سنین 16 سال، 5-10 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی هر 12 ساعت استفاده می‌شود. مقدار دوز تزریقی 2-4 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت تزریق داخل وریدی تقسیم شده در 6-8 ساعت می‌باشد.
3. همچنین دوز مصرفی برای ازوفاژیت فرسایشی، 5-10 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت می‌‌باشد. مقدار مصرف برای دوز تزریقی 2-4 میلی گرم به صورت تزریق داخل وریدی تقسیم شده در 6-8 ساعت می‌باشد.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی رانیتیدین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله خونریزی، انسداد و سوراخ در روده یا معده، سرطان سینه، فشار خون بالا، مشکلات کلیوی، نارسایی قلبی، مشکلات روحی و روانی (مانند افسردگی، افکار خودکشی)، بیماری پارکینسون، مشکلات کبدی (مانند سیروز، پورفیری) و… با پزشک در رابطه با خطرات مصرف دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط و هشدار داروی رانیتیدین خواهیم پرداخت؛

1. اگر بیماری ریفلاکس معده به مری در 6-8 هفته به اندازه کافی پاسخ نداد، دوز را افزایش ندهید. به جای آن بازدارنده پمپ پروتون تجویز کنید.
2. درمان طولانی مدت ممکن است منجر به سوء جذب B12 و متعاقب آن کمبود ویتامین B12 شود. درجه کمبود این ویتامین وابسته به دوز است و ارتباط قوی‌تر در زنان و در سن کمتر (30 سال) دارد.
3. افزایش سطح ALT با دوزهای بالاتر (≥100 میلی گرم) یا درمان طولانی مدت IV (≥5 روز) گزارش شده است. سطح ALT را برای باقیمانده درمان کنترل کنید.
4. در بیماران مبتلا به پورفیری حاد اجتناب شود، زیرا ممکن است حمله را تسریع کند. همچنین تسکین علائم وجود بدخیمی معده را رد نمی‌کند.
5. حالت گیجی برگشت‌پذیر با استفاده از این دارو (مرتبط با سن > 50 سال و نارسایی کلیوی یا کبدی) گزارش شده است که ظرف 3-4 روز پس از قطع از بین می‌رود.
6. اگر بیمار از داروی نسخه‌ای استفاده می‌کند، بیمار باید از پزشک یا داروساز سوال کند که آیا می‌توان همزمان با آن داروهای کاهنده اسید مصرف کرد یا خیر، در صورت تایید مصرف شود.
7. بیماران مبتلا به بیماری کلیوی یا کبدی باید قبل از مصرف با پزشک مشورت کنند.

موارد منع مصرف داروی رانیتیدین

1. حساسیت به رانیتیدین یا اجزای فرمولاسیون

عوارض داروی رانیتیدین (Ranitidine)

حالت تهوع و استفراغ، درد شکم یا ناراحتی معده، یبوست، اسهال، سرگیجه و سردرد، تحریک، آلوپسی و… برخی از عوارض داروی رانیتیدین (Ranitidine) می‌باشد. در صورتی که هرکدام از این عوارض ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت بروز یک واکنش آلرژیک جدی از جمله تنگی نفس، درد در قفسه سینه، تورم در قسمت‌های مختلف بدن، قرمزی یا التهاب پوستی و… به پزشک مراجعه کنید. برخی از عوارض جانبی داروی رانیتیدین شامل موارد زیر می‌باشد؛

1. سردرد
2. درد شکم
3. تحریک
4. آلوپسی
5. گیجی
6. یبوست
7. اسهال
8. سرگیجه
9. واکنش حساسیت مفرط
10. حالت تهوع و استفراغ

تداخل دارویی رانیتیدین

رانیتیدین به دلیل احتمال بروز سرطان از فارماکوپه جهانی حذف شده است.

مصرف قرص رانیتیدین (Ranitidine) در دوران بارداری و شیردهی

مصرف هرگونه دارویی حین بارداری یا در دوران شیردهی نیاز به دقت و مشورت با پزشک دارد. در مورد مصرف رانیتیدین (Ranitidine) که یک داروی ضداسیدی استفاده شده در درمان مشکلات گوارشی مانند سوزش معده و زخم‌های دستگاه گوارش است، باید با توجه به شرایط خاص هر فرد و توصیه‌های پزشک مورد استفاده قرار گیرد. همچنین مطالعات خاصی در رابطه با تاثیر این دارو در دوران شیردهی و تولید شیر زنان در دسترس نیست. اگر کودک یا نوزاد بعد از مصرف دارو توسط مادر، دچار عوارض شدند، با پزشک در رابطه با تغییر نسخه مشورت کنید.

شرایط نگهداری داروی Ranitidine

اشکال قرص و کپسول رانیتیدین را در جای خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم آفتاب نگهداری کنید. دارو را در دمای اتاق (بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد) نگهداری کنید.

کلام آخر داروی رانیتیدین

در این مقاله با عنوان داروی Ranitidine از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز خواندیم که داروی رانیتیدین به عنوان یک آنتاگونیست گیرنده H2 با تأثیر مثبت در کاهش تولید اسید معده و مدیریت مشکلات مرتبط با آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با مکانیسم عملی که به مهار گیرنده‌های H2 تولید کننده اسید معده می‌پردازد، بهبود قابل توجهی در شرایط گوارشی فرد ایجاد می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف رانیتیدین می‌تواند به کاهش علائم سوزش معده، درمان زخم‌های گوارشی و حتی پیشگیری از بروز بعضی از مشکلات گوارشی مرتبط با افزایش اسید معده کمک کند. همچنین، مزایای این دارو در کاهش ترشح اسید معده، افزایش تحمل به غذا و افزایش کیفیت زندگی بیماران را نشان می‌دهد.

منبع سایت: Medscape